
بورس کالج در این مقاله آموزش رایگان اختیار معامله به بررسی اختیار معامله اروپایی میپردازد.
در بازارهای مالی، ابزارهای مشتقه نقش مهمی در مدیریت ریسک و اجرای استراتژیهای سرمایهگذاری ایفا میکنند. یکی از پرکاربردترین این ابزارها، اختیار معامله (Option) است که در انواع مختلفی وجود دارد. یکی از انواع این ابزار، اختیار معامله اروپایی بوده که جایگاه ویژهای برای سرمایهگذارانی که با دید بلندمدت وارد بازار میشوند، دارد.
درک سازوکار این نوع اختیار به معاملهگران کمک میکند تا تصمیمهای دقیقتر و هوشمندانهتری در خصوص خرید، فروش و پوشش ریسک بگیرند. در این مقاله، ابتدا با تعریف و ویژگیهای اختیار معامله اروپایی آشنا میشویم، سپس تفاوت آن با نوع آمریکایی را بررسی کرده و در نهایت، کاربردها، مزایا، معایب و استراتژیهای مربوط به آن را مرور خواهیم کرد. توصیه میکنیم تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
اختیار معامله اروپایی چیست؟
اختیار معامله اروپایی (European Option)، نوعی قرارداد مشتقه است که به دارنده آن، این حق را میدهد تا یک دارایی خاص را در یک تاریخ مشخص در آینده و به قیمتی از پیش تعیینشده خریداری یا به فروش برساند. نکته کلیدی در این نوع اختیار، این بوده که تنها در تاریخ سررسید این اختیار قابل اعمال است. به عبارت سادهتر، اگر شما یک اختیار اروپایی داشته باشید، حتی اگر بازار در طول مسیر نوسانات جذابی داشته باشد، نمیتوانید در آن لحظات از اختیار خود استفاده کنید؛ بلکه فقط در روز انقضا این حق برای شما فعال میشود.
اختیارهای اروپایی بیشتر در بازارهای بینالمللی مخصوصاً در معاملات مربوط به شاخصهای بورسی، اوراق بدهی و ابزارهای مالی ساختاریافته کاربرد دارند. به دلیل ماهیت ساده و قابلیت پیشبینی، اغلب برای مدلسازی ریاضی و ارزشگذاری نیز استفاده میشوند.
مثالی ساده از یک اختیار معامله اروپایی
برای درک بهتر نحوه عملکرد اختیار معامله اروپایی، فرض کنید یک سرمایهگذار اقدام به خرید یک قرارداد اختیار خرید اروپایی بر روی سهام شرکت فرضی «الف» میکند. طبق مفاد این قرارداد، سرمایهگذار این حق را دارد که در تاریخ 1 تیرماه، هر سهم از شرکت «الف» را به قیمت 500 تومان خریداری کند. این در حالیست که برای برخورداری از این حق، مبلغی معادل 30 تومان به ازای هر سهم به عنوان «پریمیوم» به فروشنده اختیار پرداخت میشود. تعداد سهام این قرارداد هم 100 سهم است.
در تاریخ سررسید دو حالت ممکن وجود دارد. اگر قیمت بازار سهام در آن روز به 580 تومان رسیده باشد، سرمایهگذار میتواند از اختیار خود استفاده کرده و سهم را با قیمت 500 تومان بخرد و سپس آن را در بازار با قیمت 580 تومان بفروشد. سود او در این حالت 80 تومان به ازای هر سهم خواهد بود که با در نظر گرفتن 30 تومان هزینه اولیه، سود خالص 50 تومان به ازای هر سهم یا در مجموع 5,000 تومان برای کل قرارداد حاصل میشود.
اما اگر در تاریخ سررسید قیمت بازار سهم پایینتر از قیمت اعمال باشد (برای مثال 480 تومان)، در این صورت سرمایهگذار از اختیار خود نمیتواند استفاده کند؛ زیرا خرید سهم از بازار آزاد ارزانتر تمام میشود. در چنین حالتی تنها زیان سرمایهگذار محدود به مبلغ پرداختی اولیه (پریمیوم) خواهد بود؛ یعنی 30 تومان به ازای هر سهم که در مجموع معادل 3,000 تومان است.

ویژگی های اختیار معامله اروپایی
اختیار معامله اروپایی یکی از اصلیترین قراردادهای اختیار بوده که دارای ویژگیهایی ارزشمند و متمایز است که درک آنها برای تحلیل و استفاده صحیح از این ابزار مالی ضروری است. در ادامه مهمترین ویژگیهای این نوع اختیار بررسی میشود:
محدودیت در زمان اعمال
مهمترین ویژگی اختیار معامله اروپایی، این است که تنها در تاریخ سررسید مشخصشده قابلیت اعمال دارد. این ویژگی، نوع اروپایی را از نوع آمریکایی که در هر زمان تا سررسید قابلیت اعمال دارد، متمایز میکند.
ساختار ساده و پیشبینیپذیر
به دلیل محدود بودن زمان اعمال، تحلیل و ارزشگذاری این نوع قرارداد سادهتر و دارای قابلیت پیشبینی بیشتری از انواع دیگر است. به همین دلیل در مدلسازیهای مالی از جمله مدل بلک–شولز، بیشتر از اختیار اروپایی استفاده میشود.
کاربرد در بازارهای شاخص و اوراق بدهی
اختیارهای اروپایی معمولاً بر روی داراییهایی مانند شاخصهای بورس، اوراق قرضه، ارزها و برخی ابزارهای ساختاریافته مورد استفاده قرار میگیرند.
کاهش ریسک حاصل از نوسانات لحظهای
از آنجا که امکان اعمال پیش از سررسید وجود ندارد، ریسک تصمیمگیریهای هیجانی در اثر نوسانات کوتاهمدت بازار کاهش یافته و تصمیمگیری منطقیتر میشود.
پریمیوم (حق اختیار) نسبتاً پایینتر
به دلیل نداشتن انعطاف در زمان اعمال، قراردادهای اختیار اروپایی معمولاً با هزینه کمتری نسبت به قراردادهای مشابه از نوع آمریکایی معامله میشوند. این موضوع آنها را برای سرمایهگذاران با استراتژیهای کنترلشده، جذاب میکند.
عدم امکان استفاده در استراتژیهای فعال روزانه
باتوجه به محدودیت در زمان اعمال، این نوع اختیار برای معاملات نوسانی و کوتاهمدت مناسب نیست و بیشتر در چارچوب برنامهریزیهای میانمدت یا بلندمدت مورد استفاده قرار میگیرد.

چالش ها و محدودیت های اختیار معامله اروپایی
با وجود مزایای متعددی که اختیار معامله اروپایی به دلیل ساختار ساده و هزینه پایینتر خود دارد، این نوع ابزار مالی خالی از ضعف و چالش نیست. در ادامه به مهمترین محدودیتها و ریسکهایی که سرمایهگذاران در استفاده از این نوع اختیار با آن مواجه میشوند، اشاره میشود:
محدود بودن زمان اعمال به روز سررسید
بزرگترین محدودیت اختیار اروپایی، الزام به اعمال در یک تاریخ مشخص است. در صورت بروز نوسانات مطلوب و مثبت در قیمت دارایی پایه قبل از سررسید، سرمایهگذار امکان بهرهبرداری از فرصت را ندارد و ممکن است سود ارزشمندی از دست برود.
عدم انعطاف در مدیریت موقعیتها
معاملهگر نمیتواند مطابق با شرایط روز بازار یا اخبار ناگهانی تصمیم به اعمال اختیار بگیرد. این عدم انعطافپذیری به صورت ویژه در بازارهای پرنوسان میتواند مشکلساز باشد.
کاربرد محدودتر در مقایسه با اختیار آمریکایی
در حالی که اختیارهای آمریکایی به شکل گستردهای بر روی سهام، ETF ها و کالاها استفاده میشوند، اختیارهای اروپایی بیشتر در بازارهای خاص مانند شاخصها و اوراق بهادار دارای ساختار مناسب رایج هستند و در بازارهای خرد کمتر دیده میشوند.
ریسک از دست رفتن کل سرمایهگذاری (پریمیوم)
اگر قیمت دارایی پایه در تاریخ سررسید کمتر (برای اختیار خرید) یا بیشتر (برای اختیار فروش) از قیمت اعمال باشد، اختیار بیارزش منقضی شده و کل مبلغ پرداختشده تحت عنوان هزینه یا پریمیوم از بین میرود.
کمتر بودن نقدشوندگی در برخی بازارها
برخی قراردادهای اختیار اروپایی به صورت خاص آنهایی که بر ابزارهای ویژهای طراحی شدند، ممکن است از نظر حجم معاملات و نقدشوندگی در سطح پایینتری نسبت به اختیارهای آمریکایی قرار داشته باشند.
آیا اختیار معامله اروپایی برای شما مناسب است؟
حال که با مفهوم، ساختار، مزایا و چالشهای اختیار معامله اروپایی آشنا شدید، پرسش اصلی این است که آیا این نوع اختیار برای شما و استراتژی معاملاتیتان مناسب است؟ پاسخ به این سوال به عوامل متعددی بستگی دارد که در ادامه به مهمترین آنها اشاره میکنیم.
اگر شما یک سرمایهگذار با نگاه میانمدت یا بلندمدت هستید و تمایل دارید با هزینهای کمتر وارد موقعیتهای دارای سود احتمالی شوید، اختیار اروپایی میتواند گزینهای مناسب برای شما باشد. همچنین اگر از جمله افرادی هستید که اقدام به مدلسازی و تحلیل بلندمدت میکنید، اختیارهای اروپایی میتوانند ابزار مناسبی برای اجرای دقیقتر استراتژیهای شما باشند. به صورت خلاصه از جدول زیر نیز میتوانید برای پاسخ به این سوال استفاده کنید:
سبک معاملاتی | نوع اختیار معامله |
بلند مدت و تحلیلی | اختیار اروپایی |
کوتاه مدت و نوسانی | اختیار آمریکایی |
مدل سازی ریاضی | اختیار اروپایی |
انعطاف پذیر |
در پایان امیدواریم از مطالعه این مقاله لذت برده و اطلاعات کاملی از اختیار معامله اروپایی دریافت کرده باشید. شما میتوانید با مطالعه سایر مقالات موجود در دانشکده بورس، اطلاعات خود را در زمینه موضوعات مالی مختلف افزایش دهید.
چقدر این مطلب برای شما مفید بود؟