حجم معاملات در بورس چیست؟

حجم معاملات مفهومی نیست که تنها به یک بازار مالی خاص مانند بازار بورس محدود باشد. این مفهوم درباره تمام دارایی‌ها و همه بازارهای مالی قابل استفاده است و به کار می‌رود. در بازار بورس، منظور از حجم معاملات، تعداد معاملات خرید و فروشی است که روی یک سهم خاص یا کل سهام موجود در بازار، در بازه زمانی مشخصی انجام می‌گیرد.

به تعداد معاملات خرید و فروشی که روی سهم خاص انجام گرفته است، حجم معاملات آن سهم و به تعداد معاملات خرید و فروشی که روی کل سهام موجود در بازار انجام گرفته است، حجم معاملات بازار گفته می‌شود.

حجم معاملات را می‌توان در بازه‌های زمانی مختلفی، از جمله بازه روزانه، هفتگی و ماهانه بررسی کرد. همچنین می‌توان حجم معاملات را برای شاخص کل یا یک صنعت خاص مورد بررسی قرار داد.

مشاهده حجم معاملات در بورس

همانطور که گفته شد با مراجعه به سایت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی tsetmc.com و همچنین در سامانه معاملات کارگزاری خود می‌توانید حجم معاملات سهم مورد نظر و کل بازار را مشاهده کنید.

در صفحه اصلی سایت مدیریت فناوری بورس تهران، حجم کل معاملات بازار قابل مشاهده است. می‌توانید حجم معاملات بازار بورس و فرابورس را به‌تفکیک ببینید یا حتی حجم معاملات ابزارهای مختلف مالی مانند سهام، اوراق مشتقه، اوراق بدهی و… را مشاهده نمایید.

در صورتی که مایل باشید حجم معاملات یک نماد خاص را مشاهده کنید، با کلیک روی آن نماد و ورود به صفحه اطلاعات آن، به‌راحتی به این امکان دسترسی خواهید داشت.

در تصویر زیر، حجم معاملات مربوط به نماد شهر را می‌بینید که در صفحه مربوط به این نماد در سایت tsetmc، با کادر سبز مشخص شده است:

تحلیل حجم معاملات در بورس

حال که فهمیدیم مفهوم حجم معاملات در بورس چیست، باید کاربرد آن را بررسی کنیم. چگونه می‌توان از اطلاعات مربوط به حجم معاملات در سرمایه‌گذاری‌ها و معاملات سهام در بورس استفاده کرد؟ آیا می‌توان از حجم معاملات برای تصمیم‌گیری بهتر درباره انجام معاملات بهره برد؟ در این بخش به پاسخ این سوال‌ها می‌پردازیم.

به طور کلی گفته می‌شود که حجم معاملات باید روند مورد نظر ما را تایید کند. در واقع، برای این که از ادامه روند صعود قیمت یک سهم اطمینان حاصل کنیم، لازم است که حجم معاملات آن سهم در جهت صعودی سنگین‌تر از روزهای قبل باشد.

همچنین اگر در روند نزولی، حجم معاملات افزایش یابد، به معنی ادامه تمایل فروشندگان به عرضه بیشتر سهام خود و در نتیجه، ادامه روند نزول قیمت سهم است.

در مقابل، اگر در روند صعودی حجم معاملات کاهش یابد، کاهش تمایل خریداران به ادامه خرید سهام را نشان می‌دهد و می‌تواند هشداری برای اتمام روند صعودی تلقی شود. همین مسئله درباره روند نزولی هم صدق می‌کند.

بنابراین گفته می‌شود که حجم معاملات باید تاییدکننده روند باشد تا بتوان تداوم آن روند را پیش‌بینی کرد.

توجه کنید که اگر حجم معاملات، روند موجود را تایید کند، می‌توان با اطمینان بیشتر و خیالی آسوده‌تر به معامله پرداخت. این مسئله درباره هر دو حالت افزایش حجم در روند نزولی یا صعودی صدق می‌کند.

در مقابل، وقتی حجم روند معاملات را تایید نمی‌کند، نمی‌توان این را به‌تنهایی به عنوان نشانه‌ای برای بازگشت روند تلقی کرد. در واقع کم شدن حجم معاملات را می‌توان به عنوان نشانه‌ای از کاهش تمایل معامله‌گران به حفظ روند فعلی دانست اما برای اطمینان بیشتر از درستی آن، باید عوامل مختلف دیگری را هم در نظر گرفت.

نکته دیگری که باید به آن توجه شود، تغییر ناگهانی حجم معاملات است. اگر حجم معاملات سهمی ناگهان افزایش یابد، به این معناست که توجه فعالان بازار سهام به آن سهم جلب شده است.

در نتیجه، اگر برای مثال یک سهم مدتی حجم معاملات نسبتا کمی را تجربه کند و سپس ناگهان حجم معاملات آن چند برابر شود و قیمت آن شروع به افزایش کند، می‌توان این را به عنوان نشانه‌ای قوی برای آغاز رشد قابل توجه قیمت آن سهم در نظر گرفت. بنابراین اگر سایر عوامل و تحلیل‌های بنیادی یا تکنیکال در جهت خرید یک سهم خاص بود، با مشاهده چنین نشانه‌ای می‌توان وارد معامله شد و از افزایش قیمت آن سهم سود قابل توجهی کسب کرد.

معمولا با کاهش چشمگیر حجم، سهم در وضعیت ثبات قیمتی قرار می‌گیرد و افزایش یا کاهش قیمتی خاصی را تجربه نمی‌کند. بنابراین چنین سهمی، دست‌کم در این مدت برای سهامداران گزینه جذابی محسوب نمی‌شود.

حجم معاملات را می‌توان به عنوان نشانه مهمی از میزان نقدشوندگی سهام در نظر گرفت. وقتی معاملات سهمی با حجم چشمگیری در جریان است، نقدشوندگی بالایی دارد. در نتیجه اگر تصمیم به فروش سهم خود داشته باشید، به‌سرعت می‌توانید معامله مورد نظرتان را اجرا کنید و سهام خود را به پول نقد تبدیل نمایید.

همچنین اگر بخواهید مالک چنین سهمی شوید، به دلیل نقدشوندگی و حجم بالای معاملات، به‌سرعت می‌توانید در قیمت بازار سهام مورد نظر را خریداری کنید.

معمولا نقدشوندگی یکی از مهم‌ترین معیارها برای خرید و سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مختلف محسوب می‌شود. همه افراد تمایل دارند که در صورت تصمیم‌گیری برای فروش دارایی خود، به‌سرعت بتوانند آن را به پول نقد تبدیل کنند. سهامی که حجم معاملات بالاتری دارند، از این نظر گزینه بهتری برای معامله محسوب می‌شوند.

اندیکاتورهای حجم معاملات

اندیکاتورهای مختلفی برای استفاده از اطلاعات حجم معاملات وجود دارد که با استفاده از آن‌ها می‌توان تصمیمات هوشمندانه‌تر و دقیق‌تری برای خرید و فروش در بازار گرفت. در این بخش به مهم‌ترین اندیکاتورهای حجم معاملات در بورس اشاره می‌کنیم و درباره هر یک توضیح می‌دهیم.

اندیکاتور حجم یا Volume

اولین، مهم‌ترین و پرکاربردترین اندیکاتور حجم معاملات در بورس، اندیکاتور حجم است. این اندیکاتور به صورت میله‌های سبز و قرمز زیر نمودار قیمت سهم نمایش داده می‌شود. میله‌های سبز به معنای افزایش حجم معاملات و میله‌های قرمز نشان‌دهنده کاهش حجم معاملات هستند.

بر اساس همگرایی این اندیکاتور با روند قیمت، می‌توان روند آن را پرقدرت‌تر در نظر گرفت و واگرایی آن‌ها را می‌توان نشانه‌ای برای بررسی و احتیاط بیشتر دانست؛ زیرا با کاهش تمایل فعالان بازار به ادامه روند فعلی، بازگشت روند امکان‌پذیر خواهد بود.

اندیکاتور حجم معاملات تعادلی یا OBV

حجم معاملات تعادلی اندیکاتور ساده و پرکاربرد دیگری برای استفاده از حجم معاملات در بورس است که می‌توان شما را در تصمیمات خرید و فروش یاری کند. این اندیکاتور از ترکیبی از داده‌های حجم و قیمت استفاده می‌کند و بنابراین از دقت بالاتری برخوردار است.

اندیکاتور حجم معاملات تعادلی بر اساس قیمت پایانی روز جاری و روز گذشته کار می‌کند و اطلاعات لازم را در اختیار کاربران قرار می‌دهد. در محاسبات این اندیکاتور سه حالت ممکن است رخ دهد:

1- در صورت بالاتر بودن قیمت پایانی روز جاری از روز قبل، حجم تعادلی روز پیش با حجم روز جاری جمع می‌شود و این اندیکاتور در وضعیت صعودی قرار می‌گیرد.

2- اگر قیمت پایانی روز جاری با روز قبل برابر باشد، شاخص این اندیکاتور ثابت می‌ماند و در نتیجه، افقی خواهد شد.

3- در صورت پایین‌تر بودن قیمت پایانی روز جاری از روز قبل، حجم روز جاری از حجم تعادلی روز پیش کم می‌شود و این اندیکاتور در وضعیت نزولی قرار می‌گیرد.

سوالات متداول

حجم معاملات در بورس چیست؟

در بازار بورس، منظور از حجم معاملات، تعداد معاملات خرید و فروشی است که روی یک سهم خاص یا کل سهام موجود در بازار، در بازه زمانی مشخصی انجام می‌گیرد.

چگونه می‌توان حجم معاملات سهام خاصی را مشاهده کرد؟

با مراجعه به سایت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی tsetmc.com یا ورود به سامانه معاملات آنلاین کارگزاری خود، به‌راحتی می‌توانید از اطلاعاتی مانند حجم معاملات کل بازار یا حجم معاملات سهام مورد نظر خود مطلع شوید.

آیا تنها بر اساس حجم می‌توان معامله کرد؟

اطلاعات مربوط به حجم معاملات در بورس را باید به عنوان مکملی برای تحلیل خود در نظر بگیرید. حجم معاملات می‌تواند روند را تایید کند یا از کاهش قدرت روند خبر بدهد. بنابراین باید آن را در کنار تحلیل بنیادی یا تکنیکال به کار گرفت.

مهم‌ترین اندیکاتورهای حجم معاملات در بورس چه مواردی هستند؟

اندیکاتور حجم یا Volume و اندیکاتور حجم معاملات تعادلی یا OBV، ساده‌ترین و پرکاربردترین اندیکاتورهای حجم معاملات در بورس هستند که می‌توانند توسط معامله‌گران به کار گرفته شوند.

جمع‌بندی حجم معاملات در بورس 

حجم معاملات از مهم‌ترین داده‌هایی است که فعالان تمامی بازارهای مالی به آن توجه زیادی می‌کنند. حجم معاملات می‌تواند میزان تمایل معامله‌گران به خرید و فروش را نشان دهد و بر این اساس می‌توان درباره قدرت روند قیمتی تحلیل دقیق‌تری داشت.

با استفاده از حجم معاملات در بورس، می‌توانیم دقت تحلیل و تصمیمات خود را بالاتر ببریم و با اطمینان بیشتری اقدام به معامله و سرمایه‌گذاری در بورس نماییم. در این مطلب نحوه استفاده از این اطلاعات و اندیکاتورهای مربوط به حجم معاملات توضیح داده شد.