دانشکده بورس در این مقاله آموزش رایگان بورس به بررسی اوراق قرضه جیست و انواع آن میپردازد.
یک سرمایهگذار برای اینکه بتواند سرمایه خود را در یک منبع جهت افزایش ارزش و حفظ آن نگهداری کند، میتواند از منابع مختلفی استفاده کند. برخی از افراد پول خود را صرف خرید طلای فیزیکی میکنند، برخی دیگر اقدام به خرید خودرو کرده، برخی دیگر با مبالغ بیشتر اقدام به خرید ملک یا زمین کرده و برخی دیگر نیز در بازارهای سرمایه اعم از بازار بورس ایران (آموزش بورس) حضور دارند.
اوراق قرضه از جمله انواع منابع سرمایهگذاری بوده که در آن سرمایهگذار تمایل دارد سرمایه خود را به مجموعههای مشخصی قرض داده تا آنها بتوانند با استفاده از آن، فعالیتهای خود را ادامه دهند. در سررسیدهای مشخصی از این سرمایهگذاری، سود ارزشمندی به سرمایهگذار تعلق میگیرد. البته برخی از این موارد شامل یک سررسید بوده و کل سود در یک مرحله پرداخت میشود.
در این مقاله تصمیم داریم درباره صفر تا صد اوراق قرضه اطلاعات کاملی کسب کنیم. اگر علاقهمند به سرمایهگذاری در این منبع هستید یا تصمیم دارید پول خود را در یک سرمایهگذاری مطمئن وارد کنید اما اطلاعاتی از آن ندارید، توصیه میکنیم تا پایان این مقاله همراه دانشکده بورس باشید تا به این اطلاعات جذاب، مفید و ارزشمند، دست پیدا کنید.
اوراق قرضه چیست؟
در ابتدای این مطلب، باید تعریفی کامل از اوراق قرضه را بیان کنیم. اوراق قرضه در واقع نوعی از اوراق بهادار شرکت سهامی است که ناشر آن را منتشر کرده و در ازای مبلغی مشخص، سود یا بهرهای سالانه در فواصل زمانی مشخص برای آن تعریف میکند. همچنین ناشر ابراز میکند که در تاریخ سررسید، اصل سرمایه به سرمایهگذار بازگشت داده میشود.
اوراق قرضه نوعی ابزار بدهی طولانیمدت بوده که برای تامین مالی ایجاد شده و برای سرمایهگذار تعهدات مشخصی را به همراه دارد. یکی از تفاوتهایی که اوراق قرضه با سهام عادی دارد، این است که مالک یا سرمایهگذار در اوراق قرضه حق رای نداشته و نمیتواند ادعای مالکیت کند. به عبارتی سرمایهگذار در این روش تنها پول یا سرمایه خود را به این مجموعه قرض داده و در ازای آن بهرهای مشخص دریافت میکند و این موضوع ارتباطی با سهامداری در شرکت مذکور ندارد.
در این حالت شرکت متعهد میشود که در فواصل زمانی مشخص، بهرهای به سرمایهگذار ارائه کند. لازم به ذکر است که دوره پرداخت، مقدار بهره، مقدار سرمایه و سایر موارد مهم و تاثیرگذار در این نوع از سرمایهگذاری را شرکت ناشر تعیین کرده و سرمایهگذار با دانستن این موارد، اقدام به سرمایهگذاری میکند.
آیا اوراق قرضه دارای بازار است؟
در پاسخ به این سوال، باید بگوییم بله؛ اوراق قرضه دارای نوعی بازار مالی است که در آن دولت و سایر شرکتهای خواهان شرکت کرده و با انتشار اطلاعیه و شرایط خود، سعی میکنند از مردم مبالغی را قرض بگیرند. این اوراق دریافتی دارای نرخی مشخص بوده و سرمایهگذار با بررسی نرخ مورد نظر، اقدام به سرمایهگذار و دریافت بهره میکند. از نکات مهم این نوع از سرمایهگذاری، این است که در پایان اصل سرمایه نیز به شخص داده میشود. بازار اوراق قرضه مانند سایر بازارهای بدهی یا درآمد ثابت معتبر بوده و میتوان با حضور در آن، نقش پررنگی در یک سرمایهگذاری ارزشمند داشت.
بررسی سود اوراق قرضه و نحوه پرداخت آن
در خصوص سود اوراق قرضه، باید اینطور عنوان کرد که هر چه بازه زمانی سرمایهگذاری و مدت زمانی که سرمایه دست شرکت است بیشتر باشد، بهرهی دریافتی نیز افزایش خواهد یافت. معمولا بهره این دسته از اوراق درآمد ثابت به صورت ماهانه، سه ماهه، شش ماهه و یک ساله پرداخت میشود. به عبارتی این نوع از سرمایهگذار مشابه خرید سهام شرکت است اما با تفاوتهایی بارز و مشخص. به عبارتی در این نوع از سرمایهگذاری، دریافت بهره و سود قطعی بوده و سرمایهگذار با خیالی راحت اقدام به انجام این کار میکند؛ در حالی که در سرمایهگذاری سهام همهچیز به سوددهی شرکت مرتبط بوده و همین موضوع سبب میشود ریسک حاصل از سرمایهگذاری آن نیز افزایش یابد.
نکتهی قابل توجه دیگری که در خصوص اوراق قرضه وجود دارد، این است که این اوراق قابل معامله بوده و سرمایهگذار میتواند آن را بیشتر از مقدار اسمی (فروش اوراق با صرف) یا کمتر از مقدار اسمی (فروش اوراق با تنزیل) به فروش برساند.
سررسید اوراق قرضه
همانطور که عنوان شد، این نوع از سرمایهگذایر دارای سررسید خاصی بوده و ممکن است بین ۱ الی ۵۰ سال نیز به درازا بکشد. بر اساس مدت زمان این سررسید، نوع اوراق قرضه به سه دسته کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت بخشبندی میشود. اگر سررسید این اوراق بین ۱ الی ۵ سال باشد، به آنها اوراق قرضه کوتاهمدت گفته میشود. اگر بازه زمانی این سرمایهگذاری بین ۵ الی ۱۰ سال باشد، به این اوراق میانمدت گفته میشود. همچنین اگر مدت زمان این سرمایهگذاری به بیش از ۱۰ سال برسد، به این اوراق و سرمایهگذاری بلندمدت گفته میشود.
انواع اوراق قرضه
به طور کلی بر اساس ماهیت و نوع سرمایهگذاری در اوراق قرضه، این ابزار به دستهبندیهای مختلفی تقسیمبندی میشوند. در ادامه به ۳ دسته از مهمترین این موارد اشاره شده است.
اوراق قرضه دولتی
نخستین و شاید مهمترین اوراق قرضه موجود برا سرمایهگذاری، مربوط به اوراق قرضه دولتی است. در واقع دولت برای اینکه کسری حاصل از بودجه خود را جبران کرده و به نوعی تامین مالی کند، اقدام به انتشار اوراقی میکند که از آن به عنوان اوراق دولتی یاد میشود. وجوه حاصل از فروش این اوراق صرف پرداخت حقوق کارمندان دولت شده و عمده استفاده آن برای پیشبرد اهداف دولت است. در این خصوص معمولا توصیه میشود در کشورهای درحال توسعه اقتصادی سرمایهگذاری نکنید؛ زیرا ریسک سرمایهگذاری در آنها بسیار زیاد است.
در این خصوص اوراق قرضه منتشر شده توسط دولت آمریکا از باثباتترین و امنترین سرمایهگذاریها یاد میشود. این اوراق از جانب خزانهداری و نهادهای دولتی این کشور صادر شده و معمولا موعد پرداخت آنها کمتر از یک سال است. جالب است بدانید این نوع از اوراق مشمول مالیات بر درآمد نمیشوند و همین موضوع سبب شده بسیاری از سرمایهگذاران ترغیب به استفاده از آن شوند.
اوراق قرضه شهرداری
دیگر اوراق قرضه مشهود و معروفی که برای سرمایهگذاری وجود دارد و سرمایهگذار میتواند از آن برای کسب بهره و سود استفاده کند، اوراق قرضه شهرداری است. این نهاد برای اینکه بتواند هزینه پروژههای خود را پرداخت و به نوعی تامین مالی کند، این اوراق را منتظر میکند. معمولا اوراق مربوط به شهرداریها از نوع درآمد ثابت بوده و جهت پیشبرد پروژههای موجود در سطح کشور استفاده میشود.
اوراق قرضه شرکتی
سومین دسته معروف در انواع اوراق قرضه، مربوط به اوراق شرکتهاست. یک شرکت برای کسب درآمد یا پیشبرد اهداف استراتژیک خود، سعی میکند تامین مالی کرده و هزینههای خود را جبران کند. از این رو آن مجموعه حقوقی با ارائه اوراق قرضه، سعی میکند نقدینگی موجود را از جانب مردم و سرمایهگذاران بدست آورد. این اوراق دارای یک مزیت جذاب و یک عیب اساسی است. مزیت آن تنوع زیاد بوده که با استفاده از آن سرمایهگذار میتواند با بررسی کامل، بهترین گزینه را برای این مهم انتخاب کند. عیب اساسی این نوع از اوراق نیز تعلقگرفتن مالیات به آنهاست که باعث میشود یک سرمایهگذار برای انتخاب آن، مردد شود.
مزایا و معایب استفاده از اوراق قرضه
هر سرمایهگذاری دارای مزایا و معایب خاص خود بوده و سرمایهگذار با دانستن این موضوع، اقدام به سرمایهگذرای میکند. بنابراین مهم است که قبل از تزریق پول به این منبع، از ویژگیهای آن مطلع شویم. در ادامه به بررسی مهمترین ویژگیهای اوراق قرضه خواهیم پرداخت.
- سرمایهگذار اوراق قرضه جزء بستانکاران شرکت محسوب شده و حق و حقوق او در سند قرارداد تعیین میشود. از این رو شرکت موظف است اصل مبلغ اسمی به همراه بهرهی آن را به سرمایهگذار در موعد مقرر پرداخت کند.
- دارنده اوراق قرضه برخلاف سهامداران در مالکیت شرکت هیچگونه دخل و تصرفی نداشته و در سودی که به سهامداران پرداخت میشود، شریک نیست.
- این نوع از سرمایهگذاری دارای تاریخ مشخصی برای سررسید بوده و سرمایهگذار میتواند در تاریخهای مشخص، سود سرمایهگذاری خود را دریافت کند.
- اوراق قرضه دارای ارزش اسمی مشخصی هستند که در شروع معامله تعیین میگردد.
- اگر به هر دلیلی مالک این اوراق ورشکسته شود، اولویت با دارندگان این نوع از اوراق بوده و آنها نسبت به سهامداران دارای حق تقدم هستند.
- برخی از اوراق قرضه توسط تعدادی از شرکتها با استفاده از وثیقه ارائه میشود که این موضوع به افزایش جذابیت این پروژه، کمک زیادی میکند.
- در اکثر اوراق قرضه موجود، دارندگان حق رای نداشته و نمیتوانند در امورات شرکت دخالت کنند. البته در این موضوع نیز استثناعاتی وجود دارد و برخی از شرکتها با ادغام، این ویژگی را نیز در اوراق خود قرار میدهند.
- اگر انتشار اوراق به صورت خصوصی صورت بگیرد، تنها ناشر و فروشنده حق فروش این اوراق را دارند.
برای خرید اوراق قرضه و سرمایهگذاری در آن باید چه کاری کنیم؟
حال که با کلیات اوراق قرضه آشنا شدیم و مشخص شد که این نوع از سرمایهگذاری دارای چه ویژگیها و خصوصیاتی است، این سوال پیش میآید که برای خرید آن باید به کجا مراجعه کنیم؟ چگونه امکان خرید این اوراق وجود دارد؟ آیا شرایطی خاص برای آن تعیین شده است؟
از آنجایی که اوراق قرضه مبتنی بر قرض با بهره از دیدگاه اسلام ربا بوده و حرام محسوب میشود، کشورهای اسلامی نمیتوانند از آن برای تامین مالی استفاده کنند. از این رو متخصصان این امر با بررسی شرایط، نوعی ابزار مالی جدید طراحی کردند که با استفاده از بانکداری اسلامی بوده و از آن تحت عنوان ابزار مالی اسلامی یا صکوک استفاده میکنند.
صکوک نوعی ابزار نوین است که در کشورهای اسلامی مورد استفاده قرار گرفته و مبتنی بر دارایی یا درآمد ثابت و متغیر است. برای اینکه بتوانید از این اوراق اطلاعات کاملی کسب کنید و بتوانید در آنها سرمایهگذاری کنید، نیاز است وارد سایت https://tsetmc.ir شوید و اطلاعات و اخبار مخصوص به آن را مطالعه نمایید.
جمعبندی نهایی اوراق قرضه چیست
همانطور که مشاهده کردید در این مقاله به بررسی اوراق قرضه پرداختیم. این اوراق نوعی سرمایهگذاری کمریسک بوده که در آن میزان بهره، تاریخ سررسید، مبلغ سرمایهگذاری، درصد بهره و … مشخص است. از این رو سرمایهگذار با اطلاعات و آگاهی کامل اقدام به سرمایهگذاری میکند.
اگر تصمیم دارید در اوراق قرضه سرمایهگذاری کنید، توصیه میکنیم بار دیگر این مقاله را مطالعه کرده تا اطلاعات کاملی از این منبع سرمایهگذاری کسب کنید. در انتها امیدواریم از مطالعه این مقاله لذت برده باشید و اطلاعات کاملی از اوراق قرضه کسب کرده باشید. شما میتوانید سایر مقالات موجود در سایت دانشکده بورس را مطالعه و اطلاعات خود را در زمینه بازارهای مالی و ابزارهای آن توسعه دهید.