دانشکده بورس در این مطلب آموزش رایگان بورس به بررسی تفاوت بازار آتی و بازار سهام میپردازد.
در کشورمان یک سرمایهگذار برای اینکه بتواند دارایی خود را در یک منبع سرمایهگذاری قرار دهد، میتواند از روشهای مختلف و متفاوتی که پیش روی او است، انتخاب کند. بازار بورس سهام، سرمایه گذاری در بازار طلا، بازار خودرو، بازار مسکن، بازار اوراق قرضه و مشارکت، بازار آتی و … از جمله مواردی هستند که سرمایهگذار میتواند از میان آنها اقدام به انتخاب کند. هر کدام از این بازارها دارای ویژگیهای خاص خود بوده و شرایط مشخصی را برای سرمایهگذار قرار میدهند.
پیشنهاد ما به شما آموزش بورس تخصصی برای ورود به بازار های مالی است.
از این رو انتخاب هر کدام از این بازارها، مستلزم داشتن اطلاعات کافی است. برای اینکه بتوانید یک انتخاب درست در سرمایهگذاری داشته باشید، باید به خوبی از تمام بازارها اطلاعات کسب کرده و با مقایسهی آنها، بهترین انتخاب را انجام دهید. دو مورد از مهمترین منابع سرمایهگذاری که بسیاری از سرمایهگذاران آنها را انتخاب میکنند، بازار سهام و بازار آتی است. به احتمال زیاد نام این موارد را شنیدهاید. حال این سوال پیش میآید که آیا اطلاعات کافی دربارهی آنها برای ورود و سرمایهگذاری را دارید یا خیر؟
در این مقاله تصمیم گرفتهایم درباره بازار سهام و بازار آتی، اطلاعات کامل و کاربردی را تقدیم شما کنیم. اگر علاقهمند به دریافت اطلاعات در این زمینه هستید یا تصمیم به سرمایهگذاری در هر کدام از این بازارها را دارید، توصیه میکنیم تا پایان این مقاله همراه دانشکده بورس باشید تا به اطلاعات جذاب و ارزشمندی در این خصوص دست پیدا کنید.
سهام چیست و چه کاربردی دارد؟
سهام (Stock) به اوراق بهاداری اطلاق میشود که نمایانگر مالکیت سرمایهگذار به اندازه میزان سهم دریافتشده وی در آن شرکت بوده و در سود و زیان آن سهیم است. بسته به نوع شرکتی که در آن سرمایهگذاری کردید، میتوانید ادعای مالکیت در آن را داشته و در رایگیریهای لازم و مهم آن شرکت کنید.
در بازار بورس اوراق بهادار، شرکتهای زیادی در کشورمان فعالیت میکنند. این شرکتها برای اینکه بتوانند نقدینگی لازم برای انجام پروژههای خود را جمعآوری کنند، اقدام به ارائه سهام خود کرده و سرمایهگذارانی که علاقهمند به حضور در این شرکتها و سرمایهگذاری در آنها هستند، اقدام به خرید این سهام میکنند. بدین وسیله نقدینگی لازم برای شرکتها جمعآوری و از طرفی نیز سرمایهگذار در سود و زیان این شرکت سهیم میشود.
آیا برای حضور در بازار سهام و خرید سهم یک شرکت، نیاز به اطلاعات خاصی است؟
حضور در هر بازار مالی نیازمند اطلاعات و دانش خاص است. برای حضور در بازار بورس ایران نیز جهت معامله سهام(بهترین روش خرید و فروش سهام) باید به برخی از اطلاعات و تحلیل اشراف داشته باشید. به عنوان مثال یکی از بدیهیترین مواردی که یک سرمایهگذار در بازار بورس باید از آن بهرهمند باشد، تحلیل تکنیکال است. با استفاده از این تحلیل میتوانید به خوبی چارت را آنالیز کرده و با ترسیم خطوط و استفاده از اندیکاتورها، نقاط ورود، خروج، مناطق حمایتی و مقاومتی را کشف کرده و وارد معاملات ارزندهای شوید. به عنوان مثال اگر در نقطهای مناسب و محدوده حمایتی وارد معامله شده و در محدوده مقاومتی از بازار و سهام خارج شوید، میتوانید سود ارزشمند و مفیدی را کسب کنید.
دیگر تحلیلی که در این بازار به آن نیازمند خواهید شد، تحلیل بنیادی یا فاندامنتال است. این نوع از تحلیل به بررسی روشهای سودآوری شرکت، میزان سود تقسیمی، میزان رشد تولیدات، میزان صادرات محصولات و … میپردازد. در این نوع از تحلیل اگر صورتحسابهای سود و زیان، ترازنامه، سرمایه در گردش و … یک شرکت ارزنده باشد، میتوان به این نتیجه رسید که خرید و نگهداری سهام آن نیز سودده است.
البته در کنار این موارد، تحلیل سنتیمنتال یا احساسات و روانشناسی نیز کاربردی بوده و میتواند به حضور در زمان مناسب در بازار معاملات، کمک شایانی کند. به طور کلی برای اینکه بتوانید در بازار سهام به یک قدرت مناسب در تحلیلگری و کسب سود برسید، نیاز است اطلاعات خود را دربارهی آن افزایش داده و سبکهای تحلیلگری و ابزارهای معاملهگری زیادی ( مانند دوره تحلیل رایگان تکنیکال) را آموزش ببینید.
نحوه فروش سهام خریداری شده در بورس
برای اینکه بتوانید در بازار بورس ایران سهامی را به خرید یا فروش برسانید، نیاز است وارد یک کارگزاری آنلاین در زمینه بورس شوید. برای اینکه بتوانید عضویت خود را در این مجموعههای مالی کامل کنید، باید ابتدا احراز هویت شوید. جهت احراز هویت، میتوانید وارد سامانه سجام شده و ثبتنام در سجام خود را در بازار معاملات سهام از این نقطه آغاز کنید. پس از ثبتنام کامل، وارد بخش عضویت در کارگزاری شده و سپس شرایط فراهم است تا بتوانید در ساعات مجاز معامله (از شنبه لغایت چهارشنبه ساعت ۹ صبح الی ۱۲:۳۰ ظهر) اقدام به معاملات سهام کنید.
ویژگیهای معامله با سهام در بازار بورس ایران
بازار بورس در ایران دارای ویژگیهای ارزشمند و زیادی است. در واقع اگر شخصی به این تحلیلها اشراف داشته و به بازار سرمایه و سرمایهگذاری نیز علاقهمند باشد، میتواند در این بازار به بازدهی مناسب و کسب سود برسد. در ادامه به برخی از مهمترین ویژگیهای موجود در بازار سهام ایران اشاره شده است:
- با استفاده از خرید سهام و بازار بورس ایران، میتوانید علاوه بر سرمایهگذاری، به شرکتهای تولیدی و فعال حاضر در کشورمان نیز کمک کرده و نقدینگیهای لازم برای گردش چرخ توسعه کشور را به حرکت در بیاورید.
- بازار بورس سهام در بلند مدت یک گزینه ایدهآل برای سرمایهگذاری و افزایش ارزش سرمایه است. البته که این بازار برای کوتاهمدت نیز یک گزینه مناسب به حساب میآید در صورتی که زیر و بم آن را بشناسید و بتوانید تمام اطلاعات مخصوص به آن را گردآوری کرده و در هنگام معامله از آنها استفاده کنید.
- با استفاده از ابزارهای مختلف، میتوانید ارزشمندی یک شرکت را بررسی کرده و با دریافت این اطلاعات و آنالیز چارت معاملهگری، سهامدار شرکت شوید.
- نقدینگی در بازار بورس سهام بسیار زیاد است و در کمترین زمان ممکن میتوانید دارایی خود را به پول نقد تبدیل کنید. البته در شرایط خاص بازار که سهام قفل در صف خرید یا صف فروش است، امکان خرید یا فروش برای کاربر وجود ندارد؛ زیرا در این صورت خریدار یا فروشندهای در بازار حضور ندارد که دارایی و سرمایه شما را به پول نقد تبدیل کند.
بازار آتی چیست؟
در طرف دیگر از مقایسهی این مقاله، بازار آتی حضور دارد که به عنوان یک بازار متمرکز برای معامله قراردادهای آتی مورد استفاده قرار میگیرد. این بازار در بورس کالای ایران حضور داشته و از زیرمجموعههای بازار مشتقه به حساب میآید. سرمایهگذار میتواند در این بازار به خرید و فروش معاملهای در زمان آینده مشغول شود. در واقع خریدار و فروشنده در این نوع از بازار توافق میکنند که در یک قیمت معین و در یک مقدار مشخص در تاریخی از آینده که آن نیز معلوم است، اقدام به انجام معاملهای کرده و خرید و فروشی صورت بگیرد.
لازم به ذکر است که در این نوع از معامله، باید کالای تحویل مورد نظر از کیفیت و استاندارد لازم برخوردار بوده و کمیت آن نیز حفظ شود. همچنین مکان و زمان تحویل کالا نیز قبل از انجام معامله مشخص است. مهمترین نکتهای که در خصوص بازار آتی وجود دارد، این است که قیمت در زمان حال مشخص میشود. به عبارتی توافق صورت میگیرد که در آینده مقدار مشخصی کالا با قیمتی که در حال حاضر تصویب شده، در اختیار خریدار قرار بگیرد. این موضوع برای آندسته از کشاورزانی که تصمیم دارند از نوسانات قیمتی مصون بمانند، بسیار کاربردی است. از طرفی شرکت نیز برای پیشبرد اهداف خود نیاز به دریافت نقدینگی دارد که طی این قرارداد، پول را دریافت و کالا را مدتی بعد ارسال میکند.
دو طرف بودن در بازار آتی به چه معنایی است؟
برای اینکه منظور از دو طرفه بودن بازار آتی را بدانیم، با ذکر مثالی از یک بازار یک طرفه آغاز میکنیم. مثال در این بخش از این نظر جالب است که روی صحبت ما طرف مقابل این بازار در مقاله کنونی یعنی بازار بورس سهام است. در این بازار سرمایهگذاران تنها در یک طرف معامله یعنی بخش رشد قیمت میتوانند سرمایهگذاری کنند. به عبارتی در صورتی که بازار روندی نزولی پیدا کند، سهامداران هیچ واکنشی نمیتوانند به آن داشته باشند. این موضوع عکس بازار آتی و بازارهای بزرگ مالی مانند فارکس و ارز دیجیتال است. در این دسته از بازارها سرمایهگذاران و معاملهگران میتوانند در جهت حرکت نزولی بازار نیز اقدام به درآمدزایی با اخذ موقعیت معاملهگری فروش داشته باشند.
در بازار آتی نیز این دو طرفه بودن در نظر گرفته شده و سرمایهگذاران میتوانند علاوه بر کسب سود از طریق رشد بازار، از طریق کاهش ارزش بازار نیز درآمدزایی کنند. به عبارتی یک معاملهگر تصمیم میگیرد کالایی را در قیمت X در معامله آتی به فروش برساند. در این حالت اگر کالای فوق پس از گذشت مدتی و در زمان سررسید دارای قیمت کمتری نسبت به قیمت معامله باشد، او کالای خود را با صرف فروخته و پس از گذشت مدتی، کالا را با قیمتی کمتر به دست خریدار میرساند. بنابراین حرکت در جهت مناسب بازار، میتواند سودآوری ارزشمندی داشته باشد که این موضوع در بازار آتی وجود داشته و معاملهگران میتوانند از آن استفاده کنند.
ویژگی های بازار آتی
بازار آتی نیز مانند بسیاری از بازارهای مالی دارای ویژگیها و خصوصیات ارزندهای است. با در نظر گرفتن این ویژگیها میتوان درآمدزایی و کسب سود مناسبی از آن داشت. در ادامه به برخی از مهمترین این ویژگیها اشاره شده است.
- این بازار از داراییهای پایه مانند بسیاری از بازارها برخوردار است. به عنوان مثال سیمان یا زعفران، از جمله کالاهایی هستند که در این بازار مورد معامله قرار میگیرند.
- حجم خرید و فروش در این معامله و قرارداد مشخص است. به عنوان مثال اگر یک خریدار تصمیم داشته باشد قرارداد آتی زعفران ۳۰۰ گرمی را به مقدار ۴ عدد خریداری کند، آنگاه او یک قرارداد به مقدار ۱۲۰۰ گرم زعفران را نهایی کرده است.
- در بازار آتی، وجهی تحت عنوان تضمین اولیه وجود دارد که نوعی ضمانت اجرایی برای انجام قرارداد است. در واقع این وجه به عنوان نوعی اهرم توسط سازمان بورس در نظر گرفته شده است تا طرفین به قرارداد خود پایبند باشند. این وجه و مقدار آن توسط سازمان تعیین شده و حداقل ۷۰٪ از مبلغ قرارداد به عنوان این مقدار در نظر گرفته میشود. البته لازم به ذکر است که با افزایش یا کاهش ارزش دارایی مورد معامله، این مبلغ نیز تغییر میکند. به طور کلی در پایان هر روز کاری، بر اساس مقدار سود یا زیانی که طرفین معامله دریافت میکنند، این وجه تضمین دستخوش تغییراتی میشود. همچنین در صورتی که موجودی حساب معاملهگر در اثر این نوسانات از حداقل مقدار لازم کمتر شود، او باید وجه تضمین خود را به مقدار مورد نیاز افزایش دهد.
- در این قرارداد، تاریخ سررسید، قیمت تسویه، حجم و ارزش معامله مشخص بوده و طرفین معامله با قبول این موارد وارد یک معامله آتی میشوند.
- قراردادهای آتی در بازار بورس کالای ایران از معافیت مالیاتی برخوردار بوده و از این رو بسیاری از معاملهگران و سرمایهگذاران به دلیل چنین ویژگی ارزشمندی، وارد این بازار معاملهگری میشوند.
- اهرم یا لوریج، یکی از ابزارهای ارزشمند موجود در بازار آتی است که سرمایهگذار میتواند از آن استفاده کند. با استفاده از اهرم میتوانید چند برابر دارایی خود سرمایه وارد بازار کنید. به عبارتی فرض کنید در حال حاضر ۱ میلیون تومان سرمایه برای حضور در این بازار دارید. در این حالت اگر از اهرم ۱:۱۰۰ استفاده کنید، آنگاه میتوانید به میزان ۱۰۰ برابر بیشتر و به ارزش ۱۰۰ میلیون تومان کالای مورد نظر را معامله کنید. البته این موضوع را در نظر بگیرید که به همین میزان، ریسک سرمایهگذاری نیز افزایش پیدا کرده و با یک نوسان یک درصدی، دارایی شما دو برابر یا به صفر میرسد.
- در این بازار معاملاتی، کارمزد بسیار اندک بوده و از ویژگیهای ارزشمند این بازار به حساب میآید. در واقع این کارمزد بسیار کمتر از بازار سهام بوده و میتوان از آن برای افزایش سودآوری در معاملات استفاده کرد.
- برای کاهش ریسک معاملات، سود و زیان در پایان روز معاملاتی مربوطه محاسبه و در حساب معاملاتی افراد منظور میشود. این موضوع سبب شده ریسک معامله به شدت کاهش پیدا کرده و از ضرر و زیانهای سنگین توسط معاملهگر، جلوگیری شود.
برای سرمایهگذاری، بازار سهام را انتخاب کنیم یا بازار قرارداد آتی؟
برای انتخاب بازار مناسب و ایدهآل خود برای سرمایهگذاری، ابتدا باید ویژگیهای بازار را استخراج کرده و سپس این ویژگیها را با اهداف، خصوصیات شخصی و سایر پارامترهای تاثیرگذار مقایسه نمایید. در انتهای این مقایسه، میتوانید بازار مناسب خود را پیدا کرده و دارایی خود را برای سرمایهگذاری، وارد آن کنید.
- در گام نخست، باید بدانید که ریسک سرمایهگذاری در هر کدام از این موارد به اندازهی خود زیاد بوده اما در بازار آتی، ویژگیهایی مانند تضمین وجود دارد و با توجه به نرخ تورم موجود، معمولا ریسک آن کمتر از بازار سهام است.
- در بازار آتی میتوان از ویژگی اهرم استفاده نمود؛ اما این قابلیت در بازار سهام وجود ندارد و تنها میتوان با اصل سرمایه یا اعتباری که به واسطه جمعآوری امتیاز از کارگزاری قابل دریافت است، استفاده نمود.
- بازار آتی یک بازار دو طرفه بوده که میتوان هم از افزایش ارزش آن و هم از کاهش ارزش آن استفاده نمود. این قابلیت در بازار سهام وجود نداشته و تنها سهامداران میتوانند از روند صعودی و افزایش قیمت آن استفاده کنند.
- بازار آتی شامل توافقات در زمان حال و انجام آن در زمان آینده است؛ این موضوع برای بازار سهام متفاوت بوده و سهامدار بلافاصله در زمان حال معامله را با قیمت متغیر انجام میدهد. بنابراین نوسانات قیمت روی بازار آتی تاثیر نداشته اما روی بازار سهام تاثیرگذار است.
جمعبندی نهایی تفاوت بازار آتی و بازار سهام
همانطور که مشاهده کردید هر کدام از بازارهای آتی و بازار سهام(www.tsetmc.com) دارای ویژگیهای خاص خود بوده و میتوان از هر کدام متناسب با سطح نیازمندی خود استفاده نمود. ریسکپذیری، دوطرفهبودن بازار، حاشیه امن سرمایهگذاری، نوع بازار، میزان سرمایه لازم و … از جمله ملاکهایی است که برای انتخاب بازار مناسب، ضروری است.
در پایان این مقاله، امیدواریم از مطالعهی آن لذت برده باشید و اطلاعات ارزشمند و کاربردی را کسب کرده باشید. شما میتوانید سایر مقالات موجود در دانشکده بورس را مطالعه نمایید تا در خصوص انواع سرمایهگذاری، ویژگیهای منابع سرمایهگذاری و … اطلاعات ارزشمند و کاملی را کسب کنید.