دانشکده بورس در این مطلب آموزش رایگان بورس به بررسی دلایل تغییر دامنه نوسان بورس میپردازد.
دامنه نوسان بورس یکی از اصطلاحات رایج بازار سرمایهگذاری است که در تاثیر زیادی در کنترل عرضه و تقاضا دارد. در واقع دامنه نوسانات بورس باعث کنترل بازار و مانع تصمیمات هیجانانگیز در آن میشود. افرادی که قصد فعالیت در بازار بورس را دارند باید به اهمیت دامنه نوسان بورس و علت آن پی ببرند تا تصمیمیات خود را مطابق با آن بگیرند. فعالیت در این بازار نیاز به اطلاعات به روز و جامعی دارد که دامنه نوسانات بورس یکی از آنها است.
دامنه نوسان بورس چیست؟
دامنه نوسان بورس به حداقل و حداکثر قیمتی است که یک دارایی در طول یک دوره زمانی مشخص در آن تغییر میکند، میگویند. به عنوان مثال به تغییرات یک سهم در یک روز، دامنه نوسانات آن میگویند که تاثیر زیادی در کنترل و مدیریت بازار دارد.
علت تغییر دامنه نوسانات بازار بورس چیست؟
سازمان بورس کشور برای جلوگیری از هر گونه سو استفاده از داراییهای مختلف راهکارهایی را ارایه میدهد. یکی از این راهکارها، دامنه نوسان بورس است که اجازه نمیدهد ارزش یک دارایی از حالت طبیعی خود خارج شود. برای همین این سازمان برای نظارت بیشتر بر روی داراییهای خود فعالیت آنها را در چهارچوب عرف نگه میدارد؛ بنابراین احساس کند فعالیت یک دارایی خارج از عرف باشد یا پیشامدهای مختلفی در آن به وجود بیاید، در این لحظه فورا معاملات آن را متوقف کرده و بر روی دارایی نظارت میکند.
در واقع دامنه نوسانات مانع تصمیمات هیجانی سهامداران میشود تصمیمات عجولانه آنها را به حداقل میرساند. به غیر این مورد موارد دیگری برای تغییر دامنه نوسانات بورس کشور وجود دارند که در ادامه به آنها اشاره میکنیم:
- تغییر دامنه نوسانات بازار بورس مانع دستکاری قیمت دارایی توسط سهامداران بزرگ میشود. در واقع هیچ سهامداری نمیتواند با خرید یا فروش عمده یک دارایی قیمت آن را به دلخواه خود تغییر دهد.
- دامنه نوسانات بازار بورس باعث کشف قیمت واقعی سهام میشود؛ زیرا وقتی قیمت یک سهم به مقادیر زیادی تغییر کند و به محدوده نوسان آن نزدیک شود، در این صورت معاملات آن در بورس متوقف شده و به سهامدار فرصت میدهد تا با تفکر تصمیمات درست بگیرد.
- تغییرات دامنه نوسانات بازار بورس مانع هیجانات بیش از حد بازار میشود و حداکثر و حداقل تغییرات قیمت یک دارایی را محدود میکند.
محدودیت دامنه نوسان قیمت چگونه محاسبه میشود؟
محدودیت تغییر قیمت دامنه نوسانات در داراییهای مختلف مطابق معیاراتی محاسبه میشود که در آن سه قیمت آغازین، پایانی و کمترین و بیشترین قیمت یک سهم موثر هستند که در ادامه به آنها اشاره خواهیم کرد:
قیمت آغازین
قیمت آغازین یک دارایی قیمتی است که یک سهم مورد نظر در اولین معامله خود با آن خرید و فروش شده است.
قیمت پایانی
قیمت پایانی یک سهم در واقع آخرین قیمت معامله آن سهم در پایان یک روز است.
کمترین و بیشترین قیمت یک سهم
کمترین و بیشترین قیمت یک سهم به حداقل و حداکثر قیمتهای مربوط به یک سهم اشاره میکند.
در انتها قیمت نهایی یک سهم از میانگین قیمتهای معامله شده آن روز به دست میآید و به عنوان معیاری جهت تعیین تغییر دامنه نوسان بورس فردا در نظر گرفته میشود. در آغاز روز بعد تغییرات دامنه نوسانات میتواند مثبت و منفی ۵ درصد قیمت نهایی روز قبل تعیین شود.
آیا امکان حذف دامنه نوسانات یک سهم در بورس وجود دارد؟
شاید در وهله اول فکر کنید که امکان حذف دامنه نوسانات بازار بورس وجود ندارد و هر دارایی باید با دامنه تغییرات خود فعالیت کند؛ اما در نظر بگیرید در صورتی که موارد زیر برای یک دارایی پیش بیاید میتواند دامنه نوسانات بازار بورس آن حذف کند:
- اگر اطلاعات با اهمیت نوع الف سهمی منتشر شود در این هنگام قیمت آن به هنگام باز شدن در روز آینده هیچ نوسانی نخواهد داشت و بدون محدودیت قابل عرضه است.
- اگر مجمع سالانه با هدف تصویب صورتهای مالی یا تقسیم سود، برگزار شود، در این صورت قیمت سهم در روز آینده بدون محدودیت دامنه عرضه میشود.
- وقتی سرمایه یک شرکت به دلیل معاملات یک سهم افزایش یابد، در این صورت قیمت معامله همان سهم در روز بعد بدون دامنه نوسان باز خواهد شد.
آیا تغییر دامنه نوسان بورس در سایر کشورها نیز وجود دارد؟
همانطور که در بالا عنوان کردیم سازمان بورس هر کدام از کشورها نقش ناظر بر امور بورس را دارند و برای مدیریت بورس کشور خود از روشهای مختلفی مانند تغییر دامنه نوسانات کمک میگیرند؛ بنابراین با اتکا به این جمله میتوان دریافت که دامنه نوسانات بازار بورس در سایر کشورها نیز وجود دارد و شما برای فعالیت در بازار مالی سایر کشورها باید با دامنه نوسانات قیمت کالا آن در ارتباط باشید.
مزایا دامنه نوسان بورس چیست؟
آشنایی در مورد مزایا دامنه نوسان بورس به شما کمک میکند تا به وسیله آن موقعیتهای خوب معاملاتی را پیدا کرده و سود خوبی را به دست بیاورید. در ادامه برای آشنایی بیشتر شما با دامنه نوسانات بازار بورس مزایا آن را بیان میکنیم:
- تغییر دامنه نوسانات بازار بورس به شما کمک میکند تا کنترل بازار را در دست بگیرید. شما با تصمیمهای متوالی نمیتوانید قیمت یک دارایی را بیش از حد دامنه تعریف شده تغییر دهید. در واقع دامنه نوسانات بازار بورس به شما کمک میکند، قیمت یک دارایی بیش از حد تغییر نکند.
- وجود دامنه نوسانات بازار بورس باعث میشود که سرمایهگذارها حد ضرر زیادی را متحمل نشوند و برای آنها امکان بازیابی و جبران خسارتهای وارد شده وجود داشته باشد.
- یکی از مزایا دامنه نوسان بورس این است که به سرمایهگذاران بزرگ اجازه نمیدهد با خرید مقدار زیادی از یک دارایی قیمت آن را به دلخواه خود تغییر دهند.
- دامنه نوسانات بازار بورس به شما اجازه میدهد تا قیمت واقعی یک کالا و سهام را پیدا کنید و مانع اثرگذاری تلاطمهای جدید بازار روی تصمیمات خود شوید.
- یکی از مزایا دامنه نوسان بورس کاهش ریسک معاملات برای معاملهگران تازه وارد است. این دامنه نوسانات به آنها اجازه میدهد تا در یک روز بیش از حد مشخصی ضرر نکنند.
معایب دامنه نوسان بورس چیست؟
افرادی که به دنبال کسب درآمد بالا در بازار بورس کشور هستند باید بدانند که دامنه نوسانات بازار بورس چه معایبی دارد و چه ضررهایی را به آنها وارد میکند. این کار باعث میشود تا آنها مانع خطرات احتمالی شوند و در معاملات خود آنها در نظر بگیرند. در ادامه به چند مورد به معایب دامنه نوسان بورس اشاره میکنیم:
- دامنه نوسانات بازار بورس برای همیشه وجود دارد و در برخی مواقع مانع رشد یک سهم میشود.
- محدودیت دامنه نوسانات بورس باعث میشود که ارزش معاملات بورس کاهش یابد و اعتماد به بازار کم شود.
- یکی از معایب دامنه نوسان بورس مانع تاخیر در کشف قیمت واقعی یک سهام است. به عنوان مثال یک خبر میتواند ارزش یک سهام را بالا ببرد؛ اما وجود دامنه نوسانات بازار بورس مانع این کار میشود.
- وقتی قیمت یک دارایی به کف یا سقف مجاز آن در دامنه برسد، در این صورت سهامداران زیادی برای خرید یا فروش دارایی خود صف میکشند و باعث ایجاد هیجان کاذب در بازار میشوند.
تعیین دامنه نوسانات سهام در بورس بر اساس حجم مبنا
شاید برای شما سوال باشد که چگونه میتوان دامنه نوسانات سهام مختلف را در بورس در نظر گرفت و مطابق با آن معاملات و تغییر قیمت در بازار را کنترل کرد. در واقع چه معیاریهایی در تعیین دامنه نوسانات بازار بورس با حجم مبنا موثر هستند.
برای پی بردن به این موضوع باید با حجم مبنا آشنا شوید که در تابلو مربوط به اطلاعات هر کدام از سهام درج شده است. حجم مبنا یک سهم بر اساس معیارهای مختلفی مانند کل سهام موجود آن سهم، درصد شناوری و موارد دیگری تعیین میشود. هر کدام از سهام باید حداقل حجمی در معاملات خود داشته باشند تا برای آنها محدوده نوسانات جدید به صورت کامل اعمال شود؛ به این حداقل حجم لازم حجم مبنا میگویند.
در اصطلاح بازار حجم مبنا به حداقل حجم لازم برای اعمال تغییرات در محدوده نوسان قیمت یک سهم میگویند. در صورتی که یک سهم به حداکثر و حداقل دامنه نوسانات خود برسد و تعداد معاملات زیادی در آن داشته باشد، میانگی قیمت معاملات آن تغییر میکند و برای آن دامنه نوسانات جدیدی تعریف میشود که به این حداقل حجم معاملات لازم حجم مبنا میگویند.
به عنوان مثال فرض کنید قیمت یک سهمی ۳۰۰ تومان است. حال اگر یک معامله ۵۰۰ تومانی در طول روز برای این سهم انجام شود، روی میانگین وزنی قیمت معاملاتی آن اثری ندارد؛ اما وقتی به تعداد زیادی معامله با قیمت ۵۰۰ تومان روی آن اعمال شود، در این صورت وزن معاملات انجام شده روی این قیمت زیاد میشود و روی محاسبه میانگین قیمت معاملات آن در روز تاثیر دارد؛ بنابراین به این حجم از معاملات که میتواند روی میانگین قیمت معاملات روز هر سهم و دامنه نوسان بورس تاثیر بگذارد، حجم مبنا میگویند.
نتیجهگیری دلایل تغییر دامنه نوسان بورس
سازمان بورس(www.tsetmc.com) به عنوان ناظر بر بازارهای مالی کشور از المانهای زیادی برای مدیریت بازار استفاده میکند. یکی از این المانها دامنه نوسان بورس است که در آن اجازه نمیدهد قیمت یک دارایی در طول روز از یک حد مشخصی بیشتر یا کمتر شود. به طوری که دامنه نوسانات میتواند بازار را از تصمیمات و هیجانات مختلف در امان نگه دارد. این کار میتواند برای معاملهگران تازهکار مفید باشد و ریسک آنها را کمتر کند. همچنین به شرکتها و سرمایهگذاران مختلف اجازه نمیدهد قیمت یک دارایی را به نفع خود تغییر دهند.
اما باید بدانید که دامنه نوسان در بورس معایبی دارد و میتواند در کشف قیمت واقعی یک دارایی تاخیر ایجاد کند؛ اما با این حال این فاکتور در تمام بازارهای بورس جهانی اعمال میشود و میتواند مطابق با حجم مبنا نرخ آن تغییر کند. در واقع هر چه معاملات یک سهم با قیمت مشخصی زیاد شود، روی میانگین قیمت معاملات موثر بوده و آن را به سمت خود تغییر میدهد.