صنعت دارویی در بورس و بهترین سهم های آن

1.     تیپیکو

شرکت سرمایه گذاری دارویی تامین با نماد تیپیکو، بزرگ‌ترین هلدینگ صنعت دارویی است که در 28 شرکت فعال در حوزه دارویی، نقش مدیریتی و غیرمدیریتی دارد. تعداد قابل توجهی از این شرکت‌ها، خود از بزرگ‌ترین شرکت‌های فعال در صنعت دارویی کشور محسوب می‌شوند.

تولید بیش از 70 درصد مواد اولیه دارویی کشور برعهده این هلدینگ است. هلدینگ سرمایه گذاری دارویی تامین، در بخش‌های تحقیق و توسعه، تولید مواد اولیه، تولید محصول نهایی (که خود به دو بخش داروهای انسانی و داروهای دامی تقسیم می‌شود)، توزیع دارو و بازرگانی فعالیت می‌کند.

از شرکت‌های تابعه تیپیکو می‌توان به این موارد اشاره کرد:

داروسازی فارابی، گروه دارو پخش، شرکت کارخانجات دارو پخش، شرکت داروسازی زهراوی، شرکت داروسازی اکسیر، شرکت داروسازی ابوریحان، پارس دارو و…

شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی یا شستا، بزرگ‌ترین سهامدار شرکت سرمایه گذاری دارویی تامین یا تیپیکو است که بیش از 35 درصد سهام این شرکت را در اختیار دارد.

2.     برکت

گروه دارویی برکت با نماد «برکت»، در سال 89 تاسیس و در سال 95 در بورس پذیرفته شد. گروه دارویی برکت، دارای بیش از 20 شرکت تابعه است که چند مورد آن‌ها، خود از شرکت‌های مهم بورسی در گروه دارویی محسوب می‌شوند. از شرکت‌های تابعه گروه دارویی برکت، می‌توان به شرکت گروه سرمایه گذاری البرز، شرکت البرز بالک، شرکت ایران دارو، شرکت داروسازی البرز دارو، شرکت پخش البرز، شرکت داروسازی تولید دارو، شرکت گروه دارویی سبحان، شرکت سبحان دارو، شرکت کی بی سی و… اشاره کرد.

طبق اطلاعات برگرفته از سایت خود این شرکت، جهت‌گیری کلان گروه دارویی برکت، ورود به عرصه‌های نوینی مانند زیست‌فناوری یا بیوتکنولوژی، فناوری‌های دارورسانی از جمله نانوتکنولوژی، توسعه صنعت سلولی-مولکولی از جمله سل‌تراپی، ایمونوتراپی و فناوری بافتی است.

مشکلات و چالش‌های صنعت دارو در ایران

گروه دارویی در ایران با مشکلات مختلفی مواجه است که باعث افت و حتی در مواردی توقف تولید و سودآوری این شرکت‌ها می‌شوند. در ادامه مهم‌ترین این چالش‌ها را بررسی می‌کنیم و نحوه اثرگذاری آن‌ها بر فعالیت صنعت دارویی را توضیح خواهیم داد.

1.     مشکل قیمت‌گذاری در صنعت دارو

در صنعت دارو قیمت‌گذاری به روش دستوری انجام می‌گیرد که این مسئله مشکلات متعددی را برای فعالیت شرکت‌های دارویی پدید آورده است. قیمت‌گذاری داروهای تولیدی و وارداتی در ایران، در کمیسیون قیمت‌گذاری اداره آمار و برنامه‌ریزی اداره کل نظارت و ارزیابی دارو و مواد مخدر سازمان غذا و دارو انجام می‌شود.

قیمت محصولات تولیدی صنعت دارو به صورت هزینه به علاوه حاشیه سود تعیین می‌شود. با وجود چنین قیمت‌هایی، مشوق کسب سود کافی برای شرکت‌های فعال در این صنعت ایجاد نمی‌شود. در نتیجه، این شرکت‌ها سرمایه‌گذاری چندانی در تحقیق و توسعه برای تولید و ارتقای داروهای جدید نمی‌کنند.

حتی قیمت‌های دستوری تعیین‌شده برای محصولات تولیدی صنعت دارو، در دوره‌هایی ثابت می‌ماند تا خریداران آن در تهیه داروهای مورد نیاز خود دچار مشکل بیشتری نشوند. با این حال، چنین رویکردی باعث به مشکل خوردن فعالیت شرکت‌هایی دارویی می‌شود و تولید آن‌ها را متوقف می‌کند.

در چنین وضعیتی، لازم است که داروهای مورد نیاز از کشورهای خارجی وارد شوند و حتی داروهای تولید داخل به دلیل قیمت‌های دستوری و غیر واقعی، به خارج از مرزهای ایران قاچاق می‌شوند.

2.     مشکل تحریم در صنعت دارو

با وضع تحریم‌های بین‌المللی علیه جمهوری اسلامی، صنعت دارو با مشکلات و چالش‌های دیگری روبه‌رو شده است. همانطور که در بخش قبل توضیح داده شد، لازم است که بسیاری از داروها از کشورهای خارجی وارد شوند. با وجود تلاش برای ایجاد کانال‌هایی که امکان انجام مبادلات انسان‌دوستانه مثل واردات دارو را فراهم می‌کنند، همچنان مشکلات جدی برای انجام این کار وجود دارد که در مقاطع مختلف باعث کمیاب یا نایاب شدن برخی داروها، از جمله داروهای حیاتی می‌شود.

علاوه بر این، برای تولید داروهای داخلی هم به مواد موثره و تجهیزات مختلفی نیاز است که بسیاری از آن‌ها باید به ایران وارد شوند. تحریم‌ها امکان تجارت و انجام این‌گونه مبادلات را هم گرفته‌اند و بنابراین، دسترسی به مواد اولیه و دستگاه‌ها و تجهیزات مورد نیاز برای تولید داروهای مختلف هم با مشکل مواجه شده است.

تحریم‌ها از جهت دیگری هم به صنعت دارو ضربه می‌زنند. همکاری‌های علمی و تکنولوژیک صنعت دارو در بسیاری از مواقع بین کشورهای مختلفی انجام می‌گیرد. با وجود این مبادلات علمی و فناوری، پیشرفت‌های بیشتر و سریع‌تری در تولید و تقویت داروهای مختلف حاصل می‌شود.

با وجود تحریم‌ها، بسیاری از دانشگاه‌ها و موسسات علمی و فناوری، همکاری‌های خود را با ایران قطع کرده‌اند و از همکاری جدید سر باز می‌زنند.

3.     مشکل قیمت ارز

جهش‌های مداوم قیمت ارز، از دیگر چالش‌های صنعت دارویی در ایران است. برخی گروه‌ها و شرکت‌های بورسی مانند گروه فلزات اساسی و شرکت‌های پتروشیمی، قسمت قابل توجهی از تولیدات خود را به خارج از کشور صادر می‌کنند و بنابراین درآمد خود را به دلار به دست می‌آورند. به همین دلیل به سهام این شرکت‌ها، سهم دلاری گفته می‌شود.

درباره شرکت‌های دارویی درست خلاف این موضوع صدق می‌کند. قسمت نه‌چندان قابل توجهی از تولیدات این شرکت‌ها به خارج صادر می‌شود و بیشتر آن در داخل کشور به مصرف می‌رسد. به همین دلیل به سهام این شرکت‌ها، سهم ریالی گفته می‌شود.

با این که این شرکت‌ها صادرات چندانی ندارند، برای تهیه مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز خود نیاز به واردات از خارج دارند. با افزایش قیمت ارز، هزینه این شرکت‌ها افزایش می‌یابد که در برخی دوره‌ها حتی با افزایش قیمت جبران نمی‌شود؛ یعنی قیمت‌ها ثابت می‌ماند و با افزایش هزینه‌ها، سود شرکت‌هایی دارویی دچار افت می‌شود.

به همین دلیل است که افزایش قیمت ارز چالشی جدی برای این صنعت محسوب می‌شود و معمولا باعث افت قیمت سهام شرکت‌های دارویی می‌شود.

عوامل موثر بر قیمت سهام دارویی

در بخش‌های قبلی تقریبا به طور کامل به عوامل اثرگذار بر فعالیت و قیمت سهام شرکت‌های دارویی پرداختیم. به طور خلاصه این عوامل عبارت‌اند از: قیمت ارز، نحوه قیمت‌گذاری دارو، تحریم‌ها، قوانین و مقررات وضع‌شده بر فعالیت شرکت‌های دارویی، وضعیت صادرات این صنعت و برجام.

همچنین از عواملی که در چند سال اخیر تاثیر قابل توجهی بر صنعت دارویی گذاشت، می‌توان به همه‌گیری ویروس کرونا اشاره کرد. در این دوره میزان فروش برخی محصولات تولیدی شرکت‌هایی دارویی افزایش چشمگیری داشت و بنابراین باعث شد که این شرکت‌ها سود قابل توجهی کسب کنند.

با وجود تمام مشکلات و چالش‌هایی که به صورت بلندمدت بر مسیر فعالیت شرکت‌های دارویی قرار دارد، همچنان می‌توان فرصت‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و میان‌مدت مناسبی در میان سهام فعال در این گروه صنعتی یافت که سود و بازدهی جذابی نصیب شما کنند.

بنابراین با نکات گفته‌شده، از سرمایه‌گذاری در این صنعت و خرید سهام دارویی دلسرد نشوید. سهام این شرکت‌ها را هم مانند سایر شرکت‌ها زیر نظر داشته باشید تا در صورت برخورد با موقعیت مناسب معامله، در زمان درست وارد شوید و سودهای جذاب بالقوه را از دست ندهید.

سخن آخر

گروه دارویی به تولید محصولاتی می‌پردازد که در زندگی روزمره و حفظ جان انسان‌های بسیاری حائز اهمیت است. درست به دلیل همین اهمیت بالا، دخالت‌های قابل توجهی در فعالیت این شرکت‌ها انجام می‌گیرد که روند سودآوری آن‌‌ها را با چالش‌های زیادی مواجه می‌کند.

با این وجود، فرصت‌های بالقوه کوتاه‌مدت و میان‌مدتی در این صنعت قابل شناسایی است که در صورت استفاده به‌جا و به‌موقع، می‌تواند باعث کسب سود زیادی برای سرمایه‌گذاران شود. همچنین، با توجه به هرم جمعیتی ایران و روند پیری جمعیت، پیش‌بینی می‌شود که تقاضا برای محصولات گروه دارویی افزایش یابد که می‌تواند فرصت رشد بالقوه بلندمدتی برای این صنعت محسوب شود.