هنوز هیچ دوره ای اضافه نکرده اید.
پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری چیست و پرتفوی خوب چه ویژگی دارد
- 236 بازدید
اگر معامله در بازار بورس را شروع کرده باشید، حتما در سامانه آنلاین معاملات به مفهوم پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری برخورده‌اید. این مفهوم به‌سادگی به معنای سبدی از دارایی‌ها یا فرصت های سرمایه گذاری مختلف است که با قرار دادن پول خود در آنها، در این فرصت‌ها سرمایه گذاری کرده‌اید تا بازدهی به دست آورید.
در این مطلب درباره پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری به شما توضیح می‌دهیم و به انواع، ویژگی‌ها و نحوه ایجاد یک پرتفوی خوب می‌پردازیم.
پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری چیست؟
احتمالا همه شما این عبارت معروف را شنیده‌اید که می‌گوید: «همه تخم‌مرغ‌هایتان را درون یک سبد نگذارید.» این عبارت را در زمینه تشکیل سبد سرمایه گذاری بسیار به کار می‌برند. منظور از این عبارت این است که اگر در سبد سرمایه گذاری شما تنها یک دارایی وجود داشته باشد، متحمل ریسک زیادی خواهید شد؛ زیرا اگر به هر دلیلی در آن سرمایه گذاری شکست بخورید یا دارایی مورد نظرتان دچار افت قیمت شود، قسمت مهمی از پول خود را از دست خواهید داد.
بنابراین منظور از سبد سرمایه گذاری، مجموعه‌ای از دارایی‌هاست که سرمایه گذار با انتخاب آنها سعی میکند با ایجاد تنوع مناسب در دارایی‌های خود، ریسک مربوط به آنها را تا حد امکان کاهش دهد.
سبد سرمایه گذاری می‌تواند شامل دارایی‌های مختلفی مانند سهام، کالا، اوراق قرضه، ارز، املاک و مستغلات و… باشد. البته توجه داشته باشید که لزومی ندارد پرتفوی هر فرد تمامی این موارد را در برگیرد، بلکه برای مثال می‌تواند صرفا متشکل از سهام باشد.
در این صورت اصول تشکیل یک سبد سرمایه گذاری مناسب و متنوع باید برای یک کلاس دارایی یا همان سهام به کار گرفته شود. یعنی درون پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری فرد باید سهام شرکت‌های مختلفی از صنایع متفاوت وجود داشته باشد که ریسک او را تا حد امکان کاهش دهد.
برای درک بیشتر پرتفوی و نحوه چیدن یک پرتفوی مناسب، لازم است که ابتدا چند مورد از مفاهیم اصلی و بنیادی درباره این موضوع را توضیح داده و بررسی کنیم.
ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک چیست؟
در تقسیم‌بندی انواع ریسک به مفاهیم ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک برمی‌خوریم که دانستن معنا و تفاوت آنها برای یک معامله‌گر و سرمایه‌گذار حرفه‌ای لازم و ضروری به نظر می‌رسد. در ادامه منظور از هر یک از این عبارات را توضیح می‌دهیم و سپس به ارتباط آنها به تشکیل پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری خواهیم پرداخت.
ریسک سیستماتیک
منظور از ریسک سیستماتیک، ریسکی است که کل بازار را تحت تاثیر قرار می‌دهد. یعنی برای مثال اگر کشوری درگیر جنگ شود، تمام ارکان اقتصادی آن از این مسئله تاثیر می‌پذیرند. به عنوان مثالی دیگر، تاثیر افزایش نرخ بهره بانکی روی بازار بورس را در نظر بگیرید.
ممکن است شما سهام شرکت‌های مختلفی را خریداری کرده باشید که در صنایع متنوعی فعالیت کنند. با این حال اگر نرخ بهره بانکی در ایران افزایش یابد، بخشی از سرمایه‌گذاران سپرده‌گذاری در بانک را با توجه به میزان ریسک‌پذیری خود فرصت مناسب‌تری خواهند دانست. در این صورت قسمتی از تقاضای خرید سهام در بورس کاهش خواهد یافت و بنابراین کل پرتفوی سرمایه گذاری شما دچار زیان خواهد شد.
با توجه به ویژگی و تعریف ذاتی ریسک سیستماتیک که کل بازار را در بر می‌گیرد، با استفاده از تنوع‌بخشی نمی‌توانید آن را از بین ببرید. یعنی اگر سهام بیش از 100 شرکت را هم در اختیار داشته باشید، وقتی کل بازار بورس دچار افت یا ریزش شود، با وجود تنوع بالای پرتفوی، همچنان دچار ضرر و زیان خواهید شد.
در عین حال، برای مثال برای پوشش قسمتی از ریسک سیستماتیک بازار بورس، می‌توانید بخشی از پول خود را در بازارهایی به جز بورس سرمایه‌گذاری کنید. یعنی در واقع تنوع‌بخشی را در مقیاس بالاتر انجام دهید.
برای مثال می‌توانید 20 درصد از دارایی خود را صرف خرید اوراق با درآمد ثابت کنید که در صورت افت بورس، تغییر چندانی در بازدهی آنها ایجاد نمی‌شود. البته در این صورت بازدهی کل سرمایه گذاری شما کاهش خواهد یافت؛ زیرا بازده انتظاری سرمایه گذاری در بورس کمتر از بازده انتظاری خرید اوراق با درآمد ثابت است.
ریسک غیرسیستماتیک
ریسک غیرسیستماتیک به ریسک‌هایی گفته می‌شود که کل بازار را در بر نمی‌گیرد؛ بلکه منحصر به شرکت یا صنعت خاصی است که در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اید. به این نوع ریسک، ریسک مشخص هم گفته می‌شود.
برای مثال فرض کنید به علت همه‌گیری بیماری کرونا یا شرایط جوی نامناسب، وضعیت پروازهای شرکت‌های هواپیمایی با مشکل روبه‌رو شود. در این صورت کسب سود و درآمد توسط این شرکتها دچار مشکل خواهد شد و بنابراین روی قیمت سهام آنها تاثیر خواهد گذاشت.
به عنوان مثال دیگری، تعرفه واردات خودرو را در نظر بگیرید. اگر این تعرفه افزایش یابد، شرایط انحصار برای شرکت‌های خودروسازی تشدید می‌شود و درآمد آنها به طور مثبتی تحت تاثیر قرار می‌گیرد. بنابراین اگر مالک سهام این شرکتها باشید، احتمالا در این زمان سود کسب خواهید کرد.
همانطور که مشخص است، این نوع ریسک را می‌توان با استفاده از تنوع‌بخشی و تشکیل سبد سرمایه گذاری حذف کرد یا تا حد قابل توجهی کاهش داد. یعنی اگر برای شرکت «الف» مشکلی ایجاد شود، با وجود شرکت‌های دیگری در سبد سرمایه گذاری شما، دچار ضرر قابل توجهی نخواهید شد. همچنین اگر برای مثال سودآوری صنایع غذایی یا دارویی برای مدتی کاهش یابد، در صورت وجود شرکت‌هایی از صنایع پالایشی و پتروشیمی در پرتفوی شما، جای نگرانی چندانی نخواهد بود.
بنابراین تا اینجا متوجه شدیم که هدف از تشکیل پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری این است که با استفاده از تنوع‌بخشی (diversification)، ریسک‌های غیرسیستماتیک را کاهش دهیم و سرمایه‌گذاری مطمئن‌تری داشته باشیم.
ریسک را می‌توان به دو نوع سیستماتیک و غیرسیستماتیک تقسیم کرد. ریسک غیرسیستماتیک با تنوع‌بخشی به سبد سرمایه گذاری قابل کاهش و حتی حذف است.
رابطه ریسک و بازده
از مهم‌ترین نکات پایه‌ای که هر سرمایه گذاری باید آن را خیلی خوب درک کرده باشد، رابطه میان ریسک و بازده در سرمایه گذاری است. بسیاری از افراد گمان می‌کنند که اگر یک فرصت سرمایه گذاری از بازدهی سالانه 50 درصدی برخوردار است و فرصت دیگری بازده سالانه 30 درصدی دارد، می‌توان نتیجه گرفت که مورد اول بهتر از گزینه دوم است.
نکته این است که با این اطلاعات نمی‌توان به چنین نتیجه‌ای رسید؛ یعنی نمی‌توان به طور قطعی گفت که گزینه اول برای سرمایه گذاری بهتر است یا گزینه دوم. ممکن است یک فرصت سرمایه گذاری 20 درصد بیشتر از فرصت دیگری بازدهی داشته باشد اما در عوض ریسک آن دو برابر فرصت دیگر باشد. در این صورت نمی‌توان ادعا کرد که فرصت دوم گزینه بهتری است.
اصولا سرمایه گذاران به صورت ذاتی ریسک‌گریزند و بنابراین ترجیح می‌دهند که حد مشخصی از بازدهی را با کمترین ریسک ممکن به دست آورند. در این صورت، برای به دست آوردن بازدهی بالاتر لازم است که ریسک بیشتری بپذیریم.
این که هر فرد چقدر بازدهی بخواهد و به دنبال آن حاضر به پذیرش چه مقدار ریسک باشد، به سطح ریسک‌پذیری او بستگی دارد. بنابراین برای تصمیم‌گیری درباره سرمایه گذاری و ایجاد پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری مناسب، لازم است که میزان ریسک پذیری سرمایه گذار کاملا در نظر گرفته شود.
عقلانی است که یک سرمایه گذار ریسک‌پذیر قسمت بیشتری از دارایی خود را صرف خرید سهام کند و یک سرمایه گذار بسیار ریسک‌گریز، تقریبا تمام دارایی خود را به خرید دارایی‌های با درآمد ثابت اختصاص دهد.
افق زمانی سرمایه گذاری
یکی دیگر از عوامل مهمی که در انتخاب فرصت‌های سرمایه‌گذاری و ایجاد پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری اهمیت بسیاری دارد، افق زمانی سرمایه گذاری است. ممکن است بخواهید پول خود را تنها برای چند ماه به سرمایه گذاری اختصاص دهید یا افق زمانی سرمایه گذاری شما چند ساله باشد. در هر یک از این شرایط، گزینه‌های متفاوتی برای انجام دادن پیش روی شما خواهد بود.
اگر کسی یک فرصت سرمایه گذاری را به چشم سرمایه گذاری بلندمدت ببیند، بسیاری از ریسک‌های او کاهش می‌یابند؛ زیرا می‌توانند اطمینان بالایی داشته باشند که در بلندمدت افت قیمت آن دارایی جبران می‌شود و می‌توان از آن بازدهی مثبت و مناسبی کسب نمود.
همچنین باید دقت کرد که اگر به مسئله افق زمانی سرمایه گذاری توجه کافی نشود، بازدهی سرمایه گذاری می‌تواند تا حد زیادی تحت تاثیر قرار بگیرد. برای مثال ممکن است یک فرصت سرمایه گذاری در بازه حدود دو ساله بتواند بازدهی مشخصی را نصیب سرمایه گذاران کند.
حال تصور کنید که یک سرمایه گذار بدون ارزیابی و بررسی عوامل مختلف اقدام به سرمایه گذاری در این فرصت مشخص نماید. این سرمایه گذار ممکن است پس از چند ماه به نقدینگی نیاز داشته باشد و در نتیجه اقدام به فروش سرمایه گذاری خود کند.
در این صورت احتمالا سود دریافتی او به‌مراتب کمتر از میزان مورد انتظار خواهد بود و حتی ممکن است دچار زیان شود.
برای مثال اگر در طلا یا ارز سرمایه گذاری کنید، در بازه کوتاه‌مدت ممکن است قیمت این دارایی‌ها دچار افت شوند و در صورتی که نیاز به فروش دارایی خود داشته باشید، از این معامله ضرر خواهید کرد.
پس لازم است که افق سرمایه گذاری فرد به‌خوبی در انتخاب فرصت های سرمایه گذاری و ایجاد پرتفوی مناسب در نظر گرفته شود.
افق زمانی سرمایه گذاری از مهم‌ترین عواملی است که در ایجاد پرتفوی خوب باید به آن توجه شود. در صورت بی‌توجهی به این نکته، بازدهی سرمایه گذاری می‌تواند بسیار کاهش یابد یا حتی تبدیل به زیان شود.
تناسب تعداد سهم با میزان سرمایه
یکی دیگر از نکاتی که علاوه بر ریسک‌پذیری و افق سرمایه گذاری باید به آن توجه کنید، تناسب تعداد دارایی‌ها با میزان سرمایه است. برای مثال اگر کل سرمایه شما 100 میلیون است، تقسیم پرتفوی شما به یک یا دو نوع دارایی کافی خواهد بود.
در مقابل اگر 50 میلیارد تومان سرمایه داشته باشید، بهتر است میزان تنوع پرتفوی خود بین دارایی‌های مختلف را بیشتر کنید.
همین مسئله در خود بازار سهام هم صدق میکند. برای مثال اگر مجموعا 5 میلیون تومان سرمایه در بازار بورس دارید، خرید یک یا دو سهام می‌تواند کافی باشد.
در مقابل اگر میزان سرمایه شما در بازار بورس 2 میلیارد تومان باشد، بهتر است آن را به خرید تعداد سهام بیشتری اختصاص دهید. این مبلغ می‌تواند بین 20 تا 30 سهم با وزن‌های متفاوت تقسیم شود.
در این صورت می‌توانید تنوع بالاتری ایجاد کنید. می‌توانید صنایع مختلف را برای سرمایه‌گذاری در نظر داشته باشید، در هر صنعت چند سهم را انتخاب کنید، سهام شرکت‌های کوچک، متوسط و بزرگ را انتخاب کنید و سایر اقداماتی که می‌توان برای بالاتر بردن تنوع پرتفوی در نظر داشت.
همچنین می‌توانید با استفاده از ابزار مشتقه (معاملاتی آتی و آپشن در بازار بورس ایران)، ریسک پرتفوی خود را بهتر مدیریت کنید.
هدف از تشکیل پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری چیست؟
به طور کلی هر سرمایه گذاری با ریسک و بازدهی خاص خود همراه است. سرمایه گذاران با تشکیل پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری تلاش می‌کنند که ریسک سرمایه گذاری خود را کاهش دهند. همچنین با تشکیل سبد سرمایه گذاری این امکان برای شما مهیا می‌شود که بهینه‌ترین ترکیب دارایی‌ها دست یابید که با میزان ریسک‌پذیری، افق سرمایه گذاری و سایر شرایط و ویژگی‌های شخصیتی شما سازگاری داشته باشد.
مثالی از اهمیت تشکیل پرتفوی
در آمریکا و بسیاری از کشورهای دیگر جهان که خدمات تامین اجتماعی دولتی گسترده‌ای وجود ندارد، افراد شخصا برای دوره بازنشستگی خود پس‌انداز و سرمایه‌گذاری می‌کنند.
معمولا افراد برای این کار به مشاوران سرمایه‌گذاری و شرکت‌های سبدگردان مراجعه می‌کنند. وقتی شخصی در اوایل دوره جوانی باشد، معمولا بیشتر پرتفوی او را به خرید دارایی پرریسک و در نتیجه پربازدهی مانند سهام اختصاص می‌دهند. هر چه فرد به دوره بازنشستگی خود نزدیک‌تر می‌شود، بخشی از سهام موجود در سبد سرمایه گذاری او نقد شده و به خرید دارایی‌های با درآمد ثابت مانند اوراق قرضه یا سپرده بانکی اختصاص می‌یابد.
این وضعیت تا جایی ادامه می‌یابد که وقتی فرد فاصله کمی با بازنشستگی دارد، قسمت بسیار کمی از سبد سرمایه گذاری‌اش را سهام تشکیل می‌دهد.
علت این مسئله این است که بازار سهام دوره‌های رشد و افت را تجربه میکند. معمولا گفته می‌شود که بازار سهام در بلندمدت می‌تواند دوباره رشد کند و از نقطه قبلی خود بالاتر رود. بنابراین اگر شخص جوان باشد، می‌تواند سرمایه گذاری بلندمدتی در حوزه سهام داشته باشد و در صورت افت بازار سهام تا رشد دوباره آن صبر کند.
در مقابل کسی که به‌زودی بازنشسته می‌شود، برای مخارج خود به سود و درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری‌هایش نیاز پیدا خواهد کرد. بنابراین نمی‌تواند مدتی صبر کند تا بازار سهام دوباره رشد داشته باشد. در نتیجه، چنین فردی بیشتر پول خود را صرف خرید اوراق با درآمد ثابتی میکند که ریسک بسیار پایین و بازده کم اما مطمئنی دارند.
همانطور که می‌بینید با تشکیل سبد سرمایه گذاری به‌خوبی می‌توان طبق شرایط خاص او اقدام به خرید دارایی‌ها و سرمایه گذاری کرد و ریسک را تا حد امکان کاهش داد.
مدیریت پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری
می‌توانید پرتفوی سرمایه گذاری را کیکی در نظر بگیرید که به تکه‌های مختلف با ابعاد متفاوت تقسیم شده و هر تکه آن نمایانگر نوعی از دارایی یا سرمایه گذاری است. هدف سرمایه‌گذاران ایجاد یک پرتفوی سرمایه گذاری است که به‌خوبی متنوع‌سازی شده باشد. آنها می‌خواهند به توزیع مناسبی از ریسک و بازدهی برسند که با سطح تحمل ریسک‌شان سازگاری داشته باشد.
معمولا هسته اصلی یک سبد سرمایه گذاری را سهام، اوراق و پول نقد تشکیل می‌دهد اما می‌توان انواع مختلف دارایی را درون یک سبد سرمایه گذاری قرار داد. این دارایی‌ها می‌توانند املاک، شمش یا سکه طلا، خودرو، ارز یا انواع دیگر دارایی باشند.
ایجاد یک پرتفوی سرمایه گذاری مناسب، عملی یک‌باره نیست. پس از ایجاد یک سبد سرمایه گذاری، باید در طی زمان آن را ارزیابی کنید و بر اساس شرایط موجود و تغییراتی که ممکن است اتفاق بیفتند، آن را به‌روز کنید. مدیریت پرتفوی به همین مسئله اشاره دارد و به کمک آن می‌توان مطمئن شد که پرتفوی هر کس با ترجیحات و شرایط او تطابق دارد و توزیع مناسبی از ریسک و بازده در آن در نظر گرفته شده است.
با مدیریت تخصصی پرتفوی می‌توان مطمئن شد که در هر لحظه وضعیت سرمایه گذاری با شرایط و ترجیحات سرمایه گذار تطابق بالایی دارد.
مزایای تشکیل سبد سرمایه گذاری
با همه مواردی که گفته شد، ممکن است برای بعضی سرمایه گذاران این سوال باقی مانده باشد که به طور کلی، تشکیل سبد سرمایه گذاری چه مزایایی دارد. در ادامه به طور جداگانه به مهم‌ترین مزایای تشکیل پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری اشاره می‌کنیم.
1. کاهش ریسک
همانطور که گفته شد، با تشکیل پرتفوی و انتخاب دارایی‌های متنوع برای سرمایه‌گذاری، می‌توان ریسک غیرسیستماتیک سرمایه گذاری را تا حد زیادی کاهش داد و حتی آن را حذف کرد. در این صورت، تنها ریسک سیستماتیک باقی می‌ماند که البته حذف‌نشدنی است و برای مقابله با آن صرفا لازم است که از روش‌های دیگر مدیریت ریسک استفاده کنید.
2. امکان انتخاب بهتر بر اساس ریسک‌پذیری و افق سرمایه گذاری
افراد مختلف ترجیحات و شرایط یکسانی در سرمایه گذاری ندارند. بنابراین لازم است که برای کسب بهترین نتایج، شرایط خاص هر کس در سرمایه گذاری در نظر گرفته شود. در صورتی که پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری تشکیل دهید، می‌توانید بهترین و مناسب‌ترین توزیع ریسک و بازده را برای خود پیدا کنید که با میزان ریسک‌پذیری شما سازگاری داشته باشد.
همچنین می‌توانید سرمایه‌گذاری‌های خود را طوری مدیریت کنید که با افق زمانی مورد نظر شما تطابق داشته باشد. در صورتی که همه پول خود را به سرمایه گذاری در یک فرصت خاص اختصاص دهید، محدودیت بسیار زیادی برای رعایت این موارد خواهید داشت و احتمالا در دستیابی به بهینه‌ترین و مطلوب‌ترین وضعیت، موفق نخواهید بود.
3. کاهش خطا در سرمایه گذاری
درباره کاهش ریسک غیرسیستماتیک در بخش‌های قبلی توضیح داده شد. اما لزوما ریسک غیرسیستماتیک مسئله پیش روی شما نیست. ممکن است به هر دلیلی در انتخاب سهام یا فرصت سرمایه گذاری مناسب دچار اشتباه شوید. برای مثال ممکن است سهام شرکتی را بدون بررسی کافی خریداری کنید یا صرفا در پیش‌بینی وضعیت آن با استفاده از شواهد موجود دچار اشتباه شوید.
اگر همه پول شما صرف خرید یک یا دو سهم شده باشد، با چنین اشتباهی ممکن است زیان قابل توجهی متحمل شوید. در مقابل اگر با پول خود چند سهم مختلف خریده باشید، دچار زیان چندان شدیدی نخواهید شد.
انواع پرتفوی
به تعداد سرمایه گذاران و مدیران دارایی، انواع پرتفوی و استراتژی‌های ایجاد سبد سرمایه گذاری وجود دارد. حتی ممکن است یک فرد به چند پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری نیاز داشته باشد که هر یک طبق یک استراتژی متفاوت ایجاد شده است و هدف متفاوتی را دنبال میکند.
در ادامه به چند مورد از مهم‌ترین انواع پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری اشاره می‌کنیم و درباره هر یک به صورت مختصر توضیح می‌دهیم.
پرتفوی ترکیبی
در یک پرتفوی ترکیبی، با استفاده از انواع مختلف دارایی، تنوع‌بخشی به سبد سرمایه گذاری صورت می‌گیرد. برای ساخت یک پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری ترکیبی (hybrid portfolio)، لازم است که روی سهام، کالا یا کامودیتی، املاک، اوراق قرضه و… سرمایه گذاری کرد.
در پرتفوی ترکیبی نسبت ثابتی از سهام، اوراق و ابزار سرمایه گذاری جایگزین به کار می‌رود. استفاده از این روش سودمند است؛ زیرا به طور تاریخی، سهام، اوراق قرضه و سرمایه‌گذاری‌های جایگزین، همبستگی کاملی با هم نداشته‌اند.
سرمایه گذاری بر اساس پرتفوی
وقتی با هدف سرمایه گذاری از پرتفوی استفاده می‌کنید، انتظار دارید که سهام، اوراق یا هر دارایی مالی دیگری برای شما ایجاد درآمد کند یا ارزش آن در طی زمان افزایش یابد و یا هر دوی این موارد به صورت همزمان رخ دهد. سرمایه گذاری بر اساس پرتفوی یا سرمایه گذاری غیرفعالانه (passive)، اصطلاحا می‌تواند راهبردی (strategic) یا تاکتیکی (tactical) باشد.
در روش راهبردی، شخص اقدام به خرید دارایی‌های مالی میکند تا آنها را برای مدت زمان طولانی نگه دارد. در مقابل، در روش تاکتیکی، شخص به امید کسب سود و بازدهی کوتاه‌مدت، به طور فعالانه اقدام به خرید و فروش دارایی میکند.
پرتفوی تهاجمی متمرکز بر سهام
معمولا دارایی‌های درون پرتفوی تهاجمی دارای ریسک زیادی هستند تا بتوانند به بازدهی بالاتری دست یابند. سرمایه گذاران تهاجمی به دنبال شرکت‌هایی هستند که در مراحل اولیه رشد خود به سر می‌برند و ارزش پیشنهادی منحصر به فردی برای سرمایه‌گذاران دارند. بیشتر این شرکتها هنوز در میان مردم شناخته‌شده نیستند.
پرتفوی تدافعی متمرکز بر سهام
پرتفوی تدافعی بر سهام شرکت‌هایی تمرکز میکند که عرضه‌کننده کالاهای مصرفی هستند که در برابر رکود نفوذناپذیرند. سهام تدافعی در وضعیت بد اقتصادی به‌خوبی وضعیت خوب اقتصادی عمل می‌کنند. فارغ از این که اوضاع اقتصادی در یک زمان خاص چقدر بد باشد، شرکت‌هایی که تولیدکننده محصولات ضروری زندگی روزمره مردم هستند، جان سالم به در خواهند برد.
پرتفوی سهامی متمرکز بر درآمد
این نوع پرتفوی با انتخاب سهامی که به سهامداران سود نقدی پرداخت می‌کنند، کسب درآمد میکند. بعضی از سهامی که در این نوع پرتفوی قرار می‌گیرند ممکن است درون پرتفوی تدافعی هم جای گیرند اما در اینجا دلیل انتخاب آنها در درجه اول بازدهی بالاست. پرتفوی درآمدمحور باید جریان نقدی مثبت ایجاد کند.
پرتفوی سهامی سفته‌بازانه
پرتفوی سفته‌بازانه بیشتر از همه برای کسانی مناسب است که سطح ریسک‌پذیری بالایی دارند. سهامی که شایعاتی درباره آنها در جریان است می‌توانند فرصت خوبی برای سوداگری و نوسان‌گیری باشند. شرکت‌های حوزه فناوری که در تلاش برای ارائه یک محصول جذاب برای تصاحب بازار هستند، می‌توانند درون همین دسته‌بندی قرار بگیرند.
انواع مختلفی برای پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری وجود دارد که پرتفوی تهاجمی و تدافعی را می‌توان مهم‌ترین آنها دانست.
سرمایه گذاری مستقیم و غیرمستقیم چیست؟
ممکن است در حوزه سرمایه گذاری و معامله‌گری با مفاهیم سرمایه گذاری مستقیم و غیرمستقیم آشنا شده باشید. منظور از سرمایه گذاری مستقیم این است که شخص سرمایه گذار خود شخصا اقدام به بررسی فرصت‌های مختلف سرمایه‌گذاری، انتخاب از میان آنها و ارزیابی سرمایه‌گذاری‌های خود میکند.
واضح است که در این صورت سرمایه‌گذار باید از دانش کافی برای سرمایه‌گذاری برخوردار باشد و همچنین زمان، انرژی و هزینه لازم را به انجام این فرآیند اختصاص دهد.
بعضی از افراد از دانش کافی برای انجام این کارها برخوردار نیستند. حتی ممکن است که این افراد از دانش کافی بهره‌مند باشند اما نتوانند وقت و انرژی لازم را به بررسی فرصت‌های مختلف سرمایه‌گذاری اختصاص دهند یا به صورت دائم پرتفوی خود را ارزیابی کنند.
در این صورت می‌توان از امکان سرمایه گذاری غیرمستقیم استفاده کرد. در سرمایه گذاری غیرمستقیم، می‌توانید پول خود را در اختیار یک شرکت سبدگردان یا صندوق سرمایه گذاری قرار دهید تا افراد متخصص به جای شما سرمایه گذاری کنند و برای شما بازدهی کسب کنند.
در این صورت می‌توانید بدون برخورداری از دانش سرمایه گذاری، از مزایای سرمایه گذاری روی فرصت‌های مناسب بهره‌مند شوید. همچنین نیاز نیست زمان خود را به این کار اختصاص دهید.
در ادامه به دو گزینه استفاده از خدمات سبدگردانی یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری بیشتر می‌پردازیم.
سبدگردانی
افراد می‌توانند با یک شخص حقوقی که همان شرکت کارگزاری یا سبدگردان است قرارداد ببندند تا این شرکت به جایشان اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار و به طور کلی، مدیریت پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری او کند.
در واقع سبدگردان پرتفوی سرمایه‌گذار را مدیریت میکند و در ازای آن، درصدی از کل پول، درصدی از بازدهی کسب‌شده یا هر دو را دریافت میکند.
با استفاده از خدمات سبدگردانی می‌توانید مطمئن باشید که سرمایه شما توسط افراد متخصص در حوزه مالی و سرمایه گذاری مدیریت می‌شود. بنابراین مدیریت ریسک، ارزیابی تصمیمات سرمایه گذاری و انتخاب بهترین موقعیت‌ها با توجه به شرایط خاص شما، با دقت بالایی انجام می‌گیرد.
استفاده از سبدگردان محدودیت‌های مختلفی دارد که یکی از مهم‌ترین آنها، وجود حداقل مبلغ سرمایه گذاری است. برای استفاده از خدمات سبدگردانی در حال حاضر لازم است که حداقل 5 میلیارد تومان سرمایه در اختیارتان باشد.
همچنین استفاده از این خدمات با انعقاد قرارداد انجام می‌شود. در این قراردادها بازه زمانی مشخصی برای سرمایه گذاری و قرارداد ذکر می‌شود و در صورتی که بخواهید پول خود را پیش از رسیدن به موعد دریافت کنید، با برخی محدودیت‌ها و مشکلات روبرو خواهید شد.
صندوق های سرمایه گذاری
صندوق های سرمایه گذاری یکی دیگر از گزینه‌های افراد برای سرمایه گذاری غیرمستقیم است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری نوعی از شرکتها و نهادهای مالی هستند که سرمایه خرد افراد را جمع‌آوری و تجهیز کرده و آنها را در دارایی‌های مشخصی سرمایه‌گذاری می‌کنند.
مثلا تصور کنید که 100 میلیون تومان از سرمایه خود را صرف خرید واحدهای یک صندوق سرمایه گذاری مشترک کرده‌اید که در حوزه سهام سرمایه گذاری میکند. این صندوق دارایی افراد دیگری مانند شما را هم جمع‌آوری میکند و در نهایت با کل دارایی خود یک پرتفوی سرمایه گذاری تشکیل می‌دهد.
در این پرتفوی سهام شرکت‌های فعال در بورس و فرابورس، حق تقدم سهام، اوراق با درآمد ثابت و پول نقد وجود خواهد داشت. حال از کل پرتفوی این صندوق، به نسبت تعداد واحدی که از صندوق خریداری کرده‌اید سهم خواهید داشت.
بنابراین سرمایه شما به همان نسبت افزایش یا کاهش می‌یابد.
همانطور که گفته شد، صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند در دارایی‌های مختلفی سرمایه‌گذاری نمایند. صندوق‌های سهامی بیشتر دارایی خود را در سهام و حق تقدم سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند و بنابراین برای افراد ریسک‌پذیرتر مناسب هستند.
در مقابل، صندوق‌های با درآمد ثابت، بیشتر دارایی تحت اختیار خود را در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنند و بنابراین برای ریسک‌گریزترین سرمایه‌گذاران مناسب‌اند.
در این میان صندوق‌های دیگری هم وجود دارند که در دارایی‌های دیگر سرمایه‌گذاری می‌کنند. از میان آنها می‌توان به صندوق‌های طلا، صندوق‌های جسورانه و صندوق‌های املاک و مستغلات اشاره کرد.
با استفاده از خدمات این صندوق‌ها می‌توانید بدون نیاز به کسب مهارت و آموزش قابل ملاحظه‌ای در حوزه سرمایه‌گذاری و بدون اختصاص زمان و انرژی زیادی، در دارایی مورد نظرتان سرمایه‌گذاری نمایید.
پرتفوی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مانند شرکت‌های سبدگردانی توسط افراد متخصص مدیریت می‌شود. مزیت دیگر صندوق‌ها این است که با تنها 500 هزار تومان می‌توانید در آنها سرمایه‌گذاری کنید و مانند استفاده از خدمات سبدگردانی نیاز به برخورداری از حداقل سرمایه میلیارد تومانی نیست.
با این وجود، استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم محدودیت‌هایی دارد. صندوق‌های سرمایه‌گذاری یک پرتفوی مشخص برای تمام دارایی تحت اختیار خود تشکیل می‌دهند. بنابراین نمی‌توانید انتظار داشته باشید که سرمایه شما به طور خاص به خرید دارایی‌هایی اختصاص یابد که با سطح ریسک‌پذیری، افق سرمایه‌گذاری و دیگر ترجیحات‌تان سازگاری داشته باشد.
البته با توجه به تنوع بالای میان صندوق‌های سرمایه‌گذاری، می‌توانید همه این ترجیحات را در انتخاب خود صندوق لحاظ کنید تا به وضعیت مطلوب خود دست یابید.
سرمایه گذاری فعالانه یا غیرفعالانه
از جنبه دیگری می‌توان سرمایه‌گذاری را به دو نوع فعالانه (active) و غیرفعالانه (passive) یا منفعلانه تقسیم کرد. منظور از سرمایه‌گذاری فعال این است که سرمایه‌گذار به صورت دائم تلاش میکند در پرتفوی خود تغییراتی ایجاد کند که به بازدهی بالاتر دست یابد.
در واقع هدف از این کار این است که سرمایه‌گذار بتواند در مجموع به بازدهی بالاتری از بازدهی کل بازار برسد و اصطلاحا از بازار جلو بزند.
در مقابل در سرمایه‌گذاری غیرفعال یا منفعل، باور بر این است که در بلندمدت نمی‌توان از بازار جلو زد. بنابراین با تشکیل پرتفویی متنوع، سعی بر دستیابی به بازدهی نزدیک به بازار است. در این حالت تلاش می‌شود مثلا در بورس، با انتخاب سهامی که بیشترین تاثیر را بر شاخص دارند و اصطلاحا شاخص‌ساز هستند، عملکرد شاخص را دنبال کرد.
در نظریه مدرن پرتفولیو گفته می‌شود که در بلندمدت نمی‌توان از بازار جلو زد و در نهایت بهترین انتخاب، دنبال کردن عملکرد شاخص است.
مدیریت پرتفوی می‌تواند به صورت فعالانه یا منفعلانه انجام شود. در مدیریت غیرفعالانه یا منفعلانه پرتفوی، سعی بر این است که با دنبال کردن شاخص، بازدهی نزدیک به بازده متوسط بازار کسب شود.
حتی اگر کسی با صرف زمان و کسب دانش و تجربه بالا موفق به جلو زدن از بازار در بلندمدت شود، می‌توان گفت که این را در نتیجه صرف هزینه زمانی و مالی کسب آموزش و تجربه به دست آورده است.
یعنی شخص می‌توانست از ابتدا عملکرد شاخص را دنبال کند و همین زمان، پول و انرژی را به فعالیت دیگری اختصاص دهد و به وضعیت مشابهی برسد.
پس در سرمایه‌گذاری غیرفعال، به صورت مداوم در پرتفوی تغییر و اصلاح انجام نمی‌شود و پرتفوی تا مدت قابل توجهی در وضعیت یکسان یا با تغییرات کم باقی می‌ماند.
اگر نوع سرمایه‌گذاری شما غیرمستقیم باشد، همچنان می‌توان نوع فعال و غیرفعال را برای آن قائل شد. برای مثال در برخی از صندوق‌ها، عملکرد شاخص دنبال می‌شود و در مقابل بعضی صندوق‌ها تلاش می‌کنند با تغییر مداوم ترکیب پرتفوی، به بازدهی بالاتر از بازده بازار دست یابند.
سوالات متداول
پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری چیست؟
منظور از پرتفوی، استفاده از ترکیبی از دارایی‌های مختلف برای سرمایه‌گذاری است که با ایجاد تنوع در آنها، کاهش ریسک کل سرمایه‌گذاری دنبال می‌شود.
تشکیل پرتفوی چه مزایایی دارد؟
تشکیل پرتفوی سرمایه گذاری مزایای مختلفی دارد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به کاهش ریسک، امکان انتخاب بهتر بر اساس میزان ریسک‌پذیری و افق سرمایه‌گذاری و کاهش خطا در سرمایه‌گذاری اشاره کرد.
در هنگام تشکیل پرتفوی سرمایه گذاری به چه نکاتی باید توجه شود؟
برای تشکیل یک پرتفوی خوب و سازگار با شرایط و اهداف سرمایه‌گذار، باید به میزان ریسک‌پذیری، افق سرمایه‌گذاری و میزان سرمایه او توجه کرد.
انواع پرتفوی چیست؟
پرتفوی سرمایه گذاری به انواع مختلفی قابل تقسیم است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به پرتفوی تهاجمی، پرتفوی تدافعی، پرتفوی درآمدمحور و سفته‌بازانه اشاره کرد.
مهم‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم چیست؟
استفاده از خدمات سبدگردانی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، مهم‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم محسوب می‌شوند.
کلام آخر
در این مطلب پرتفوی یا سبد سرمایه گذاری را به طور کامل معرفی کردیم و درباره نکات مختلف آن توضیح دادیم. اگر مایل به کاهش ریسک و افزایش بازده سرمایه‌گذاری خود هستید، با تشکیل یک پرتفوی متنوع و حرفه‌ای، تا حد زیادی به این هدف نزدیک خواهید شد. همچنین اگر توانایی مدیریت مستقیم پرتفوی سرمایه‌گذاری خود را ندارید، حتما استفاده از خدمات سرمایه‌گذاری غیرمستقیم به‌خصوص صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک را در نظر داشته باشید.
امتیاز مطلب:
5/5
اشتراک مطالب :
ارسال مطالب جدید به ایمیل شما
برای مشاهده مطالب جدید سایت ایمیل خود را در کادر زیر وارد و ثبت نمایید
آموزش پیشنهادی دانشکده بورس
