اکثر افرادی که حتی سرمایه‌ی کمی دارند، برای پیشی‌گرفتن از تورم به فکر سرمایه‌گذاری در بورس افتاده‌اند. اما برای وارد شدن به این حیطه، قبل از آن باید اطلاعات جامعی از روند فعالیت کمپانی‌ها و بازار سرمایه داشته باشید. یکی از مواردی که باید از آن آگاه باشید روش های افزایش سرمایه شرکت ها است. در واقع تمام شرکت‌ها در طول زمان، نیازمند ورود منابع مالی به چرخه‌ی فعالیت خود هستند که این نیاز از طریق افزایش سرمایه تامین می‌شود. اما برای این کار چه مراحلی باید طی شود؟ انواع روش‌های افزایش سرمایه چیست؟

در یک تقسیم‌بندی کلی سرمایه شرکت ها به چهار روش افزایش پیدا می‌کند:

شرکت‌ها بر اساس قانون تجارت، طی فعالیت خود درصدی از سودی که به دست می‌آورند را نزد خود نگهداری می‌کنند. در واقع نوعی پس‌انداز برای روزی که نیاز به سرمایه داشته باشند ذخیره می‌کنند که به آن سود انباشته گفته می‌شود. در افزایش سرمایه شرکت ها به روش سود انباشته هیچ منابع مالی‌ای از خارج به شرکت تزریق نمی‌شود. به این ترتیب سهام‌داران برای دریافت سهام جدید هیچ مبلغی پرداخت نمی‌کنند. اما این بدین معنا نیست که سهامداران سود هنگفتی از محل سود انباشته کسب می‌کنند زیرا به نسبتی که تعداد سهام اضافه‌ ‌شود از قیمت آن هم کاسته خواهد شد.

به تصاویر زیر که برای درک بهتر موضوع آورده شده است، دقت کنید:

از آنجایی که همیشه شرکت‌ها سود انباشته‌ی کافی برای افزایش سرمایه ندارند، می‌توانند از محل آورده نقدی سرمایه‌گذاران استفاده کنند. اما این اقدام باید سودی برای سهامداران نیز داشته باشد، به همین دلیل شرکت‌ها اوراقی تحت عنوان «حق تقدم سهام» را در اختیار سهام‌داران فعلی قرار می‌دهند. افراد با داشتن این اوراق، نسبت به سایر سرمایه‌گذاران برای خرید سهام شرکت در اولویت قرار می‌گیرند. آن‌ها در مهلت پذیره‌نویسی که همان مدت زمانی است که برای اخذ سهام فرصت دارند، می‌توانند با پرداخت مبلغ اسمی سهام را دریافت یا با فروش حق تقدم این فرصت را به شخص دیگری واگذار کنند.

ذکر دو نکته در این قسمت لازم است، اول اینکه به‌طور معمول مهلت پذیره‌نویسی 2 ماه است و دوم اینکه اگر شخص از این دو طریق اقدام نکند، حق تقدم او توسط شرکت در بورس به فروش می‌رسد. در این صورت پس از کسر کارمزدها مبلغ فروش به حساب سرمایه‌گذار واریز می‌‌شود.

در این روش از افزایش سرمایه شرکت ها نیز مانند روش سود انباشته، منابع مالی از طریق سهامدارن تامین نمی‌شود. همچنین با افزایش تعداد سهام از قیمت آن کاسته می‌شود و درنهایت تغییری در دارایی‌ سهامداران به وجود نمی‌آید.

شرکت‌ها برای انجام این روش دارایی‌های غیرمالی خود نظیر ماشین‌آلات، زمین، ساختمان و سرمایه‌گذاری‌های این‌چنینی خود را ارزیابی و در ترازنامه به‌روز می‌کنند. با به‌روز شدن قیمت دارایی‌ها، باید معادله‌ای بین بدهی‌ها و دارایی‌ها برقرار شود تا در صورت لزوم از این طریق افزایش سرمایه شرکت انجام شود.

در این روش شرکت‌ها برای افزایش سرمایه، سهام خود را به بهایی بیش از مبلغ اسمی می‌فروشند. در واقع با این روش، ما‌به‌التفاوت سهام اسمی و سهام عادی به صندوق پس‌انداز شرکت واریز می‌شود. در این صورت شرکت‌ها می‌توانند به سهامداران قبلی سهام جدید بدهند، ارزش اضافه‌ی سهام را بین سهامداران قبلی به‌صورت نقدی تقسیم کنند یا همانطور که گفتیم این مبلغ را به حساب پس‌انداز شرکت واریز کنند.

همچنین می‌توانند سهام را با حفظ حق تقدم یا با سلب حق تقدم به فروش برسانند.

اکنون که در مورد انواع روش ‌های افزایش سرمایه شرکت مطلع شدید، خوب است بدانید شرکت‌ها به این منظور ملزم به طی چه مراحلی هستند.

• پیشنهاد افزایش سرمایه باید از طرف هیئت مدیره باشد. بنابراین در نخستین مرحله هیئت مدیره پیشنهاد افزایش سرمایه را مطرح و تصویب می‌کند.
• در مرحله بعدی پیشنهاد هیئت مدیره توسط حسابرس مورد بررسی قرار می‌گیرد. او با توجه به توضیحات و فرضیات مندرج و قوانین موجود در این زمینه، اگر پیشنهاد با ایرادی همراه نباشد همه یا بخشی از درخواست افزایش سرمایه شرکت ها را می‌پذیرد.
• سپس باید مستندات و مدارک مربوط به افزایش سرمایه شرکت به اداره ثبت شرکت‌ها و سازمان بورس ارجاع داده شود.
• در مرحله چهارم اگر سازمان بورس مستندات ارسالی را تایید کند وارد مرحله بعد می‌شویم.
• در مرحله‌ی بعد چنانچه سازمان بورس مدارک را تایید کرده باشد، اطلاعیه‌ی صدور مجوز افزایش سرمایه شرکت در سایت کدال منتشر می‌شود. این اتفاق به معنای تایید سازمان بورس در راستای افزایش سرمایه است.
• در مرحله ششم، برای برگزاری مجمع فوق‌العاده‌ی شرکت تاریخی مشخص می‌شود. این مجمع جهت تصمیم‌گیری درمورد میزان افزایش سرمایه و قیمت سهام تشکیل می‌شود.
• بخشی از اعضای مجمع عمومی فوق‌العاده سهامداران هستند. بنابراین در مرحله‌ی بعد باید آگهی‌ای برای دعوت آن‌ها در سایت کدال منتشر شود. در این آگهی که زمان و مکان مشخصی در آن وجود دارد، از سهامداران دعوت می‌شود تا با حضور خود در تصمیم‌گیری در مورد افزایش سرمایه شرکت ها مشارکت کنند.
• در مرحله بعد، تصمیماتی که توسط اعضاء مجمع فوق‌العاده در مورد افزایش سرمایه و درصد آن گرفته شد، در سایت کدال منتشر می‌شود. در صورت نیاز و تایید سازمان بورس مهلت استفاده از مجوز افزایش سرمایه، تمدید خواهد شد.
• اگر افزایش سرمایه از طریق آورده‌های نقدی سهامداران باشد، پس از مجمع‌ فوق‌العاده و بازگشایی سهم در سامانه کدال اطلاعیه‌ای مبنی بر مهلت استفاده از حق تقدم خرید سهام درج می‌شود. سهامداران می‌توانند طی 60 روز یا حق تقدم خود را بفروشند یا با پرداخت مبلغ اسمی به سرمایه‌گذاری در شرکت ادامه دهند.
• در آخرین مرحله از افزایش سرمایه شرکت ها، باید نتایج و قیمت نهایی حق‌ تقدم‌های مورد معامله اعلام شود. سهامدارانی که از فرصت خرید حق تقدم استفاده نکردند، با تماس با امور مالی شرکت مربوطه، مبلغ فروش حق تقدم را دریافت می‌کنند.

افزایش سرمایه در این نوع شرکت‌ها به دو طریق انجام می‌شود:

در این روش اگر برای سهامداران تعهد ایجاد شود، به تاییدیه سایر سهدامداران نیاز است. در نتیجه برای افزایش مبلغ اسمی سهام (که در آن صاحبان سهام باید مبلغ اضافه شده را بپردازند) موافقت دیگران لازم است و اگر دیگران به اتفاق نظر برسند باید تمامی مبلغ جهت افزایش سرمایه به‌طور نقد پرداخت شود.

یک راه دیگر افزایش سرمایه صدور سهام است. در این روش باید مبلغ اسمی سهام قبلی با مبلغ اسمی سهام فعلی مساوی باشد.

شرکت‌ها برای رشد و توسعه‌ی خود و گاهی نیز برای جلوگیری از رکود نیاز به افزایش سرمایه دارند که به چهار طریق می‌توانند این کار را انجام دهند. از آنجایی که حتی خبر افزایش سرمایه شرکت ‌ها می‌تواند منجر به تغییرات عمده‌ای در سهام آنان شود آگاهی از روش و مراحل آن که در این مقاله به‌طور مبسوط در مورد آن توضیح دادیم و همچنین شناخت شرکت های بورسی، حائز اهمیت است.