کشور ما سالهای طولانی درگیر تورم مزمن بوده است. این ویژگی اقتصاد باعث شده است که مردم به فکر حفظ سرمایه خود بیفتند تا بتوانند دستکم تا حدی، برای آینده خود از نظر مالی برنامهریزی کنند. تورم بالا باعث میشود که اگر کسی به فکر حفظ و افزایش سرمایه خود نباشد، تنها در طی چند سال، بخش قابل توجهی از سرمایه خود را به دلیل کاهش قدرت خرید پول، از دست میدهد.
با توجه به همین نکته، افراد به دنبال بهترین فرصتهایی میگردند که میتواند سرمایه آنها را از گزند تورم حفظ کند و حتی آن را تا حد امکان افزایش دهد. افراد زیادی به دنبال بهترین سرمایه گذاری بلند مدت در ایران هستند تا با استفاده از چنین فرصتی، بتوانند برای آینده خود برنامهریزی کنند و از نظر مالی به موفقیت بیشتری برسند.
در این مطلب به معرفی بهترین سرمایه گذاری بلندمدت در ایران میپردازیم و مزایا و معایب هر یک از فرصتهای موجود در این زمینه را بررسی میکنیم.
سرمایه گذاری در شرایط تورمی
چندین سال است که اقتصاد ایران تورم نزدیک به 50 درصد را تجربه میکند. در چنین شرایطی، اگر پولتان را به صورت نقد یا در حساب بانکی خود نگهداری کرده و آن را در هیچ محلی سرمایه گذاری نکنید، پس از یک سال، تقریبا نیمی از ارزش آن از دست خواهد رفت.
با وجود چنین میزانی از تورم، حتی اگر پولتان را پس از یک سال 1.5 برابر کرده باشید، در واقع چیزی به آن اضافه نشده و ارزش آن با توجه به تورم ثابت مانده است.
بسیاری از افراد اینطور فکر میکنند که خرید هر چیزی در شرایط تورمی باعث حفظ سرمایه میشود؛ زیرا تورم باعث افزایش قیمت همهچیز میشود. آیا چنین ادعایی درست است؟ در واقع این ادعا به صورت کلی از منطق درستی پیروی میکند اما لزوما درست نیست.
تورم به معنای افزایش سطح عمومی قیمتهاست؛ یعنی عددی که به عنوان نرخ تورم اعلام میشود، میزان افزایش قیمتی است که برای سبدی از کالاها و خدمات اتفاق افتاده است. این افزایش قیمت برای کالاها و خدمات مختلف به یک میزان نیست. یعنی ممکن است در شرایطی که نرخ تورم سالانه 50 درصد است، قیمت کالایی دو برابر شده و قیمت کالای دیگری تقریبا ثابت مانده باشد.
بنابراین یکی از نکاتی که در سرمایه گذاری حائز اهمیت است، این است که بتوانیم تشخیص دهیم کدام فرصتها بازدهی برابر با تورم و حتی بیشتر از آن نصیب ما میکنند.
مسئله دیگر دخالتهای دولت در برقراری قیمتهای دستوری است. در واقع اگر قیمت کالاها و خدمات به صورت آزاد و توسط بازار تعیین شود، میتوان اطمینان بیشتری به بازدهی فرصتهای مختلف سرمایه گذاری داشت. اما دولت در تعیین قیمت ارز، خودرو و بسیاری از کالاهای دیگر دخالت میکند و تا جایی که ثابت نگه داشتن قیمت در سطوح قبلی امکانپذیر نباشد، به این کار ادامه میدهد.
به همین دلیل است که قیمت کالاهای مختلف برای مدتی ثابت میماند و سپس دچار جهش قابل توجهی میشود.
با این حال، وقتی قصد سرمایه گذاری بلندمدت داریم، این نگرانی تا حدی برطرف میشود. در بلندمدت، قیمتها تعدیل میشوند و بیشتر فرصتهای رایجی که برای سرمایهگذاری میشناسیم، بازدهی قابل قبولی نصیب ما میکنند.
در شرایط تورم شدید، اهمیت سرمایه گذاری دوچندان میشود. اگر فرصتهای درست سرمایه گذاری را شناسایی نکنیم، پس از چند سال، بیشتر ارزش پول خود را از دست خواهیم داد.
معیارهای انتخاب بهترین سرمایه گذاری
معیارهای مختلف زیادی برای انتخاب بهترین فرصت سرمایه گذاری وجود دارد که بر اساس آنها میتوان تصمیمات منطقیتر و پرسودتری گرفت. در این قسمت مهمترین معیارهای انتخاب بهترین سرمایه گذاری بلندمدت در ایران را به شما معرفی میکنیم و درباره هر یک به صورت خلاصه توضیح میدهیم.
1. نقدشوندگی
یکی از مهمترین نکاتی که باید در سرمایه گذاری در نظر گرفته شود، مسئله نقدشوندگی است. به زبان ساده، منظور از نقدشوندگی، سرعت تبدیل دارایی مورد نظر به پول نقد است. هر چه یک دارایی را سریعتر بتوان به وجه نقد تبدیل کرد، بهتر است.
اگر یک سرمایه گذاری برای نقد شدن نیاز به صرف هزینه مالی، زمانی و انرژی داشته باشد، کیفیت و اولویت آن فرصت سرمایه گذاری کاهش مییابد. در مقابل اگر سریعتر و راحتتر بتوان یک دارایی را به وجه نقد تبدیل کرد، امکان جلوگیری از ضرر، افزایش سود و صرفهجویی در زمان برای سرمایه گذار فراهم خواهد شد.
بنابراین یکی از مهمترین معیارهایی که در بررسی بهترین سرمایه گذاری بلند مدت در ایران در نظر خواهیم گرفت، مسئله نقدشوندگی است.
2. ریسکپذیری
ریسکپذیری از مهمترین ارکان سرمایه گذاری است که بدون در نظر گرفتن آن، به هیچ عنوان نمیتوان میان فرصتهای متنوع موجود یکی را بهدرستی انتخاب کرد. ریسک پذیری به این معناست که شخص در ازای میزان مشخصی از ریسک، چه میزان بازدهی را طلب میکند. از سوی دیگر، ریسک پذیری به این مفهوم است که شخص در ازای دریافت میزان بازدهی مشخصی، تا چه حد حاضر است ریسک کند.
انسانها به طور معمول ریسکگریز هستند؛ این به آن معناست که اگر دو فرصت با ریسک برابر، بازدهی متفاوتی داشته باشند، فرصتی که بازدهی بالاتری دارد بهتر است. همچنین اگر دو فرصت با بازدهی برابر، ریسک متفاوتی داشته باشند، فرصتی که دارای ریسک کمتری است مطلوبتر دانسته میشود.
اما اگر دو فرصت با میزان ریسک و بازدهی متفاوت داشته باشیم، ابتدا باید بازدهی آن دو را بر اساس میزان ریسک تعدیل کنیم تا بتوانیم تشخیص دهیم که کدامیک در واقع بازدهی بیشتری نصیب سرمایه گذار میکند. همچنین باید ریسکپذیری سرمایه گذار را در نظر بگیریم تا بفهمیم که آیا او اصلا حاضر است برای این میزان بازدهی این قدر ریسک کند یا خیر.
3. افق سرمایه گذاری
یکی دیگر از ملاکهای مهمی که برای انتخاب فرصت مناسب سرمایه گذاری باید در نظر گرفته شود، افق سرمایه گذاری است. اگر شخصی مایل باشد میزان بازدهی مشخصی را در بازه یک ماه به دست آورد، تصمیمات بسیار متفاوتی در مقایسه با کسی که افق سرمایه گذاری 5 ساله دارد میگیرد.
اگر کسی بخواهد سود زیادی در بازه کوتاهمدت به دست آورد، مجبور است دست به فعالیتهای پرریسک بزند. در مقابل اگر کسی تصمیم به سرمایه گذاری بلندمدت گرفته و فرصت امن و مطمئنی را انتخاب کرده باشد، به بازدهی مناسبی دست خواهد یافت.
قیمت بسیاری از کالاها در ایران به صورت ناگهانی جهش میکند و به همین دلیل بسیاری از افراد نمیدانند که در هر زمان بین موقعیتهای مختلفی از قبیل مسکن، خودرو یا ارز کدام را انتخاب کنند؛ با این حال، در بلندمدت تقریبا میتوانید مطمئن باشید که از تمامی این موارد بازدهی قابل ملاحظهای به دست خواهید آورد.
البته همچنان برای سرمایه گذاران مهم است که بدانند شانس کدام مورد در رشد قیمت بالاتر است و کدام یک بازدهی بیشتری نصیبشان خواهد کرد؛ در ادامه به این موضوع میپردازیم.
4. روش سرمایه گذاری
روشهای سرمایه گذاری را میتوان از زوایای دید مختلف دستهبندی کرد. یکی از مهمترین این دستهبندیها، روش سرمایه گذاری مستقیم و غیرمستقیم است. سرمایه گذاری رشدمحور و ارزشمحور هم دستهبندی دیگری است که بیشتر به سرمایه گذاری در بازار سهام اختصاص دارد و کمتر از آن درباره سایر فرصتهای سرمایه گذاری استفاده میشود. در این قسمت تنها به بررسی و توضیح روش مستقیم و غیرمستقیم میپردازیم.
روش سرمایه گذاری مستقیم
یکی از مهمترین نکاتی که مسیر سرمایه گذاری شما را مشخص میکند، این است که به عنوان یک سرمایه گذار، چقدر زمان، تخصص، انرژی یا حتی تمایل دارید که خودتان به صورت مستقیم وارد فرآیند سرمایه گذاری شوید. برای این که بتوانید خودتان به طور مستقیم سرمایه گذاری موفق کنید، لازم است که زمان و انرژی کافی صرف یادگیری اصول سرمایه گذاری کرده و به دانش و تخصص بالایی در این زمینه دست یافته باشید.
پس از کسب دانش و تجربه در این حوزه، لازم است که بر اساس شرایط شخصی خودتان، از بین فرصتهای مختلف سرمایه گذاری، مناسبترین گزینه را شکار کنید. سپس لازم است که در طول مدت سرمایه گذاری، وضعیت سود و زیان و به طور کلی نمودار پیشرفت سرمایه گذاری خود را ارزیابی کنید تا در صورت نیاز بتوانید تغییری در آن ایجاد کنید یا حتی از آن فرصت سرمایه گذاری خارج شوید.
واضح است که بسیاری از افراد، از چنین امکانی برخوردار نیستند و نمیتوانند چنین توجهی را به مسئله سرمایه گذاری اختصاص دهند. برای این افراد امکان سرمایه گذاری غیرمستقیم مهیا شده است. در سرمایه گذاری غیرمستقیم، سرمایه گذاران میتوانند از دانش و تجربه افراد متخصص در حوزه سرمایه گذاری استفاده کنند تا به کمک آنها بتوانند سرمایه گذاری موفقی داشته باشند و به بازدهی بالایی دست یابند.
به این منظور میتوان از امکانات مختلفی مانند استفاده از خدمات شرکتهای سبدگردان، خرید واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری مشترک یا خرید سهام شاخصساز استفاده کرد. در ادامه درباره صندوقهای سرمایهگذاری به طور مفصل توضیح خواهیم داد.
سرمایه گذاری غیر مستقیم
اگر امکان صرف زمان لازم برای کسب دانش و تجربه مورد نیاز برای سرمایه گذاری را ندارید، میتوانید از روش سرمایه گذاری غیرمستقیم استفاده کنید. صندوقهای سرمایه گذاری و سبدگردانها، از جمله روشهای سرمایه گذاری غیرمستقیم محسوب میشوند.
5. میزان بودجه
آخرین عامل مهمی که باید در تعیین بهترین سرمایه گذاری بلند مدت در ایران در نظر گرفته شود، میزان بودجه در دسترس سرمایه گذار است. ممکن است گاهی فرصت بسیار خوبی برای سرمایه گذاری وجود داشته باشد که بیشتر افراد بتوانند برتری آن را تشخیص دهند. با این حال ممکن است سرمایه گذاری در آن موقعیت، نیازمند برخورداری از مبالغ قابل توجهی باشد که بسیاری از افراد به آن دسترسی ندارند.
مثال سادهای از این موضوع، تفاوت مبلغ لازم برای سرمایه گذاری در مسکن و بورس است. مشخص است که با افزایش قیمتهای چند سال اخیر، برای سرمایه گذاری به مسکن به چند میلیارد تومان نیاز دارید اما برای سرمایه گذاری در بازار بورس، میتوان تنها با 500 هزار تومان شروع کرد.
انواع سرمایه گذاری چیست؟
فرصتهای سرمایه گذاری بسیار مختلف و متنوعی در سراسر جهان وجود دارد که افراد میتوانند با بررسی همه جوانب و چشمانداز آنها، بهترین را انتخاب کنند. با این حال، در ایران بیشتر فرصتهای سرمایه گذاری به دلیل ریسکهای بسیار زیادی که به فعالان اقتصادی تحمیل میکند، موقعیتهای سفتهبازانه اهمیت بیشتری یافتهاند.
بسیاری از افراد ترجیح میدهند دارایی مشخصی را بخرند و تقریبا مطمئن باشند که تا چند سال دیگر قیمت آن چند برابر میشود، تا این که دست به سرمایه گذاری در یک فعالیت اقتصادی بزنند. در ادامه انواع این فرصتها را، از موقعیتهای سفتهبازانه مانند خرید ارز، تا سرمایه گذاری در فعالیت اقتصادی از طریق خرید سهام شرکتهای بورسی بررسی خواهیم کرد.
پیش از بررسی فرصتهای مختلف سرمایه گذاری در ایران، لازم است که تفاوت سود سرمایه و درآمد سرمایهگذاری را توضیح دهیم. منظور از سود سرمایه، سودی است که با فروش یک دارایی با قیمت بالاتر از قیمت خرید آن کسب میکنیم.
برای مثال وقتی یک سهم را با قیمت 500 تومان میخریم و آن را به قیمت 700 تومان میفروشیم، به ازای هر سهم 200 تومان سود سرمایه (capital gain) به دست آوردهایم.
در مقابل، درآمد سرمایهگذاری (investment income) به بازدهی ناشی از بهره، سود نقدی و سایر انواع سودهایی است که از ابزار مختلف سرمایه گذاری میتوان به دست آورد.
بعضی از فرصتهای سرمایه گذاری رایج در ایران، تنها سود سرمایه عاید ما میکنند، در حالی که بعضی دیگر هم قابلیت کسب سود از طریق سود سرمایه و هم از طریق درآمد سرمایه گذاری را دارند.
حال به سراغ بررسی فرصتهای مختلف سرمایه گذاری در ایران میرویم.
مسکن
مسکن از دیرباز یکی از امنترین سرمایهگذاریها برای ایرانیان محسوب میشده است. افراد تقریبا همیشه اطمینان دارند که قیمت مسکن به اندازه تورم و حتی بیشتر از آن رشد خواهد کرد. از مزایای سرمایه گذاری در مسکن این است که علاوه بر سود سرمایه ناشی از افزایش قیمت آن در دورههای مختلف، امکان کسب درآمد از طریق اجاره مسکن هم وجود دارد.
در مقابل محدودیتها و معایبی هم در زمینه سرمایهگذاری در مسکن وجود دارد که مانع از انجام این کار میشود. از مهمترین این موارد میتوان به مبلغ زیاد لازم برای سرمایه گذاری در مسکن اشاره کرد. بسیاری از افراد از چنین میزان سرمایهای برخوردار نیستند و بنابراین نمیتوانند در حوزه مسکن سرمایه گذاری کنند.
البته با به وجود آمدن صندوق های سرمایه گذاری در املاک و مستغلات این موضوع حل شده است، اما این صندوقها هنوز پیشرفت چندانی در کشور ما نکردهاند.
از دیگر ایرادات سرمایهگذاری در مسکن و سایر املاک مانند زمین، این است که این ابزار سرمایه گذاری، نقدشوندگی بسیار پایینی دارند. برای فروش یک واحد خانه، گاهی لازم است تا چند ماه صبر کنید. در عین حال که خرید و فروش مسکن از نظر زمانی طول میکشد، نیازمند انجام اعمال قانونی مختلف مربوط به یافتن مشتری، انتقال سند و… هم میباشد.
طلا و سکه
طلا همیشه یکی از امنترین داراییها در جوامع بشری بوده است که برای حفظ ارزش سرمایه از آن استفاده میکردند. سکه طلا هم که شکل رسمی، استاندارد و چهارچوبمندی از فلز طلا محسوب میشود، در دهههای اخیر کاربرد فراوانی یافته است.
تغییرات قیمت طلا و سکه تحت تاثیر نوسانات قیمتی فلز طلا در بازارهای جهانی و همچنین نرخ دلار نسبت به ریال تعیین میشود. بنابراین از مزایای سرمایه گذاری روی طلا و سکه این است که با این کار، میتوانید به طور غیرمستقیم روی افزایش قیمت دلار هم سرمایه گذاری نمایید.
از دیگر مزایای طلا و سکه میتوان به نقدشوندگی بالای آنها اشاره کرد. معمولا با مراجعه به طلافروشیهای معتبر، بهسادگی میتوانید طلای خود را به پول نقد تبدیل کنید و مبلغ آن را در حساب بانکی خود دریافت نمایید. با این حال، خطراتی از قبیل به سرقت رفتن طلا و سکه یا تقلبی بودن طلاهای خریداریشده، سرمایه گذاران را تهدید میکند.
از مزایای خرید طلای زینتی این است که میتوان از آن استفاده شخصی کرد و در صورت نیاز آن را فروخت. در مقابل، خرید سکه طلا از چنین مزیتی برخوردار نیست. با توجه به وجود انواع سکه تمام، نیمسکه، ربع سکه و سکه یکگرمی، امکان اختصاص مبالغ مختلف به این سرمایهگذاری برای شما فراهم خواهد بود. البته به همین دلیل، معمولا انواع ربعسکه و نیمسکه دارای حباب قیمتی قابل توجهی هستند.
هیچیک از انواع سرمایه گذاری روی طلا و سکه امکان کسب درآمد سرمایه گذاری را در اختیار شما قرار نمیدهند و با این کار تنها از سود سرمایه برخوردار خواهید شد.
اخیرا امکان دیگری هم برای سرمایه گذاری روی طلا و سکه فراهم شده است که بسیاری از معایب خرید فیزیکی طلا و سکه در آن برطرف شده است. این امکان، خرید واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری طلا است. با این کار، خطراتی مانند به سرقت رفتن یا تقلبی بودن طلاهای خریداریشده شما را تهدید نخواهد کرد و در عین حال، از نقدشوندگی بالاتری هم برخوردار خواهید شد. همچنین با استفاده از این امکان، قادر خواهید بود که با مبالغ کمتر روی فلز طلا سرمایه گذاری کنید.
طلا از امنترین سرمایه گذاریها در ایران و جهان محسوب میشود. امروزه صندوقهای طلا امکان سرمایه گذاری آسانتر و مطمئنتر روی این فلز گرانبها را فراهم کردهاند.
خودرو
خودرو هم از موارد مورد علاقه افراد مختلف برای سرمایه گذاری محسوب میشود. از مزایای خودرو این است که نقدشوندگی آن از بازار مسکن بهمراتب بیشتر است. از دیگر مزایای خرید خودرو میتوان به این نکته اشاره کرد که تا زمان فروش خودرو، امکان استفاده شخصی از آن برای شما وجود خواهد داشت.
از معایب سرمایه گذاری روی خودرو این است که امکان کسب درآمد سرمایه گذاری از آن وجود ندارد و تنها از طریق افزایش قیمت آن میتوان به سود رسید. همچنین برای خرید خودرو به مبلغ قابل توجهی نیاز است که بسیاری از افراد به این میزان پول دسترسی ندارند. با این که نقدشوندگی خودرو از مسکن بهمراتب بیشتر است، از بازارهایی مانند سکه، بورس و ارز، نقدشوندگی کمتری دارد.
همچنین باید توجه کرد که بیشتر اقبال عمومی اخیر به سمت بازار خودرو، ناشی از تفاوت قیمت مصوب خودروی فروشی کارخانه در مقایسه با قیمت بازار آن است که سود چشمگیری نصیب خریداران میکند. برای خرید خودرو از این راه، معمولا روشهایی مانند ثبتنام و قرعهکشی مورد استفاده قرار میگیرد که بسیاری از افراد از آن استفاده میکنند.
ارز
همانطور که میدانید، نرخ ارز در ایران هر چند وقت، جهش قابل توجهی را تجربه میکند و روی زندگی روزمره مردم تاثیر چشمگیری میگذارد. به همین جهت، بسیاری از افراد ترجیح میدهند برای حفظ ارزش سرمایه خود، آن را به صورت ارز نگهداری کنند.
به دلیل تورم و کسری تراز پرداختها، قیمت ارز معمولا به طور پیوسته دچار افزایش زیادی میشود.
معمولا ارز نقدشوندهتر از بسیاری دیگر از ابزار سرمایه گذاری است اما معایب قابل توجهی هم دارد. اول این که با توجه به دخالت گسترده دولت در قیمت ارز، چندان نمیتوانید نسبت به تغییرات قیمت آن در بازه زمانی مشخصی اطمینان داشته باشید.
یعنی ممکن است شما در میانه یا انتهای راه افزایش قیمت دلار وارد شوید و سپس قیمت آن کاهش یابد و دچار زیان قابل توجهی شوید. سپس ممکن است لازم باشد چند ماه تا چند سال صبر کنید تا اصل سرمایه خود را دوباره به دست آورید.
دوم این که امکان کسب سود از طریق درآمد سرمایه را نخواهید داشت و تنها از طریق سود سرمایه میتوانید به بازدهی برسید. مورد آخر این که با سرمایه گذاری روی ارز، نهتنها کمکی به تولید و رشد اقتصاد کشور نمیکنید، بلکه به نوسانات قیمت ارز و تورم دامن خواهید زد.
البته نگرانی افراد از این که سرمایه خود را از دست بدهند و تمایل آنها به حفظ و ارزش سرمایهشان کاملا قابل درک است؛ با این حال راههایی وجود دارد که با استفاده از آنها میتوان ضمن بهره بردن از مزایای سرمایه گذاری روی دلار، معایب آن را هم برطرف کرد.
برای این منظور میتوانید به صورت غیرمستقیم روی ارز سرمایه گذاری کنید. از جمله راههای سرمایه گذاری غیرمستقیم روی ارز، خرید طلا و سکه، سهام دلاری در بورس و سایر داراییهایی است که بهسرعت از تغییرات قیمت ارز تاثیر میپذیرند.
بورس
بورس از فرصتهای سرمایه گذاری محسوب میشود که در چندین سال اخیر محبوبیت رو به افزایشی را تجربه کرده است. معمولا مهمترین دارایی که در بازار بورس معامله میشود، سهم شرکتهای مختلف است که به تولید کالاها و خدمات مختلف در اقتصاد کشور میپردازند.
با سرمایه گذاری در بورس، میتوان از دو طریق درآمد سرمایهگذاری و سود سرمایه به بازدهی رسید. بدیهی است که شرکتها برای کسب سود به فعالیت میپردازند و بنابراین، قسمتی از سود کسبشده خود را در پایان سال مالی و پس از تشکیل مجمع، به صورت سود نقدی به حساب سهامداران خود واریز میکنند.
همچنین قیمت خود سهم در طی زمان دچار تغییر میشود که میتواند به شکل سود سرمایه نصیب سرمایهگذاران شود.
با سرمایه گذاری در بورس میتوان با کسب همزمان سود سرمایه و درآمد سرمایه گذاری به بازدهی بالایی رسید.
از دیگر مزایای سرمایه گذاری در بورس، نقدشوندگی بسیار بالای آن است. هر کسی با فروش سهام خود در حساب معاملاتی کارگزاری، بهراحتی میتواند مبلغ معامله را در حساب کارگزاری دریافت کند. سپس با ثبت درخواست برداشت وجه از حساب کارگزاری، حداکثر طی سه روز میتوان پول خود را در حساب بانکیاش دریافت نماید.
همچنین پس از ثبتنام در سامانه سجام و دریافت کد بورسی، دیگر لازم نیست که برای هر بار معامله در بورس وارد فرآیندهای طولانی و خستهکننده اداری شوید و تنها با یک کلیک روی کامپیوتر شخصیتان میتوانید معامله کنید.
از دیگر جذابیتهای سرمایه گذاری در بازار بورس این است که با مبالغ کم هم میتوان در آن سرمایه گذاری کرد و برای سرمایه گذاری در این بازار جذاب نیاز به برخورداری از مبالغ هنگفتی مانند هزینه خرید مسکن نخواهید داشت. در واقع، در حال حاضر تنها با 500 هزار تومان میتوانید در بازار بورس سهام بخرید و سرمایه گذاری کنید.
همچنین معاملات بازار بورس با شفافیت بالایی انجام میگیرد که امنیت سرمایه گذاری در آن را افزایش میدهد. تمامی معاملات در هسته مرکزی معاملات ثبت میشوند و بسیاری از دادههای اصلی و پراهمیت، در دسترس تمامی فعالان بازار سرمایه قرار میگیرد. شرکتهای بورسی هم موظفاند به طور مرتب و در بازههای زمانی مشخصی، گزارشات مربوط به عملکرد مالی خود را در سامانه کدال منتشر کنند.
خرید و فروش سهام، تنها ابزار سرمایه گذاری قابل استفاده در بورس محسوب نمیشود. در واقع این بازار طیفی از ابزار مختلف سرمایه گذاری را در اختیار سرمایه گذاران قرار میدهد که از نظر میزان ریسک، بازدهی، نقدشوندگی، روش سرمایه گذاری و افق زمانی با هم تفاوت دارند. برای مثال میتوان در بازار بورس به خرید و فروش اوراق مشارکت و اجاره پرداخت که ریسک بسیار کمی دارند و بازدهی آنها هم تقریبا نزدیک به بازدهی سپرده بانکی است.
در مقابل میتوان به معاملات مشتقه مانند ابزار معاملات آتی یا اختیار معامله هم پرداخت که ریسک بسیار بالا و در عین حال، پتانسیل بالایی برای کسب سود دارند. امکان معامله واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله یا ETF هم در بورس وجود دارد که امروزه به ابزار سرمایه گذاری محبوبی تبدیل شدهاند.
در بورس میتوانید به هر دو روش مستقیم و غیرمستقیم سرمایه گذاری کنید. اگر از دانش و تخصص کافی برخوردار باشید یا تمایل داشته باشید که وقت کافی برای کسب تجربه و تخصص در این بازار صرف کنید، روش سرمایه گذاری مستقیم میتواند گزینه مناسبی برای شما باشد.
در غیر این صورت، با سرمایه گذاری در صندوقهای سهامی، بهراحتی میتوانید از بازدهی بازار بورس بهرهمند شوید، بدون این که نیاز باشد به طور مستقیم درگیر معاملات آن شوید یا به تحلیل تکنیکال و بنیادی سهام مختلف بپردازید.
اگر تصمیم گرفتید که خودتان به صورت مستقیم وارد معاملات بازار بورس شوید، لازم است که علاوه بر مبانی تحلیل تکنیکال و بنیادی سهام، درباره تابلوخوانی، روانشناسی بازار و اصول مدیریت سرمایه و مدیریت ریسک اطلاعات کسب کنید. بازار سهام دارای ریسک زیادی است اما در صورت استفاده از روش سرمایه گذاری غیرمستقیم و با تعیین افق سرمایه گذاری بلندمدت، میتوان ریسک آن را به حداقل رساند.
تجربه نشان داده است که در بلندمدت، بازدهی بازار بورس از بسیاری دیگر از بازارهای موازی مانند مسکن، خودرو و حتی ارز بیشتر بوده است و توانسته سودی چند برابر تورم را نصیب سرمایه گذاران کند.
از دیگر مزایای سرمایه گذاری در بازار بورس این است که برخی شرکتهای بورسی، به طور مستقیم از تغییرات قیمت دلار تاثیر میپذیرند؛ به سهام این شرکتها، سهام دلاری گفته میشود. اینها شرکتهایی هستند که بیشتر محصولات خود را به خارج از ایران صادر میکنند و بنابراین درآمد ارزی دارند. معمولا شرکتهای حوزه پتروشیمی و فلزات اساسی در این دسته قرار میگیرند. با سرمایه گذاری روی این گونه شرکتها میتوانید از نوسانات قیمت ارز هم کسب سود کنید.
صندوق سرمایه گذاری
از جذابترین گزینههای سرمایه گذاری که در سالهای گذشته توجه بسیاری از سرمایه گذاران را به سوی خود جلب کرده است، صندوقهای سرمایه گذاری هستند. به زبان ساده، صندوق سرمایه گذاری به جمعآوری وجوه نقد در دست سرمایه گذاران مختلف میپردازد و سپس آن را در محل مشخصی سرمایه گذاری مینماید.
صندوقها پر از مزایایی هستند که آنها را به بهترین گزینه سرمایه گذاری برای بسیاری از افراد تبدیل میکند. اول این که باید توجه کرد سرمایه گذاری در صندوقهای سرمایه گذاری به این معناست که شما روش سرمایه گذاری غیرمستقیم را انتخاب کردهاید.
صندوقهای سرمایه گذاری مشترک، امکان سرمایه گذاری مطمئن و غیرمستقیم روی داراییهای مختلفی را برای افراد فراهم کردهاند.
با سرمایه گذاری در صندوقها میتوانید از دانش و تجربه متخصصان حوزه سرمایه گذاری استفاده کنید و خودتان شخصا وارد معاملات نشوید. همچنین میتوانید به خرید داراییهایی بپردازید که امکان خرید فیزیکی آنها برایتان وجود ندارد.
برای مثال، برای خرید سکه طلا، لازم است که دستکم مبلغ مورد نیاز برای خرید سکه یکگرمی را در اختیار داشته باشید. اما اگر تصمیم به سرمایه گذاری در صندوق طلا بگیرید، میتوانید به اندازه دارایی خود (حتی در حد چند صد هزار تومان) در سرمایه گذاری صندوق روی فلز طلا مشارکت کنید.
از آنجا که صندوق پول همه سرمایه گذاران را دریافت میکند و روی یک پورتفوی مشخص سرمایه گذاری میکند، بسیاری از هزینههای آن میان همه سرمایه گذاران سرشکن میشود. این مزیت دیگری است که در سرمایه گذاری روی صندوقها وجود دارد.
نقدشوندگی واحدهای صندوقها بسیار بالاست و در صورت نیاز میتوانید در کمترین زمان، دارایی خود را به پول نقد تبدیل کنید. حتی واحدهای بعضی از صندوقها را میتوانید درست مانند یک سهم در بورس معامله کنید. صندوقهای قابل معامله یا ETF، این قابلیت را دارند که مانند سایر نمادهای بورسی توسط معاملهگران معامله شوند.
از ویژگیهای بسیار جذاب صندوقها، تنوع بالای آنهاست. در واقع صندوق این امکان را دارد که با وجوه جمعآوریشده خود، روی ابزار و فرصتهای مختلف سرمایه گذاری کند. بنابراین میتواند بر اساس سرمایه گذاری خود، سرمایه گذارانی با شرایط و ویژگیهای مختلف را جذب کند.
برای نمونه، صندوقهای سرمایه گذاری درآمد ثابت، بیشتر دارایی خود را صرف خرید اوراق با درآمد ثابت میکنند و بنابراین ریسک بسیار پایینی دارند. در مقابل، صندوقهای سهامی، بیشتر دارایی خود را صرف خرید سهام یا حق تقدم خرید سهام شرکتهای مختلف بورسی میکنند و در نتیجه ریسک بالایی دارند.
حتی بعضی صندوقها از نوع اهرمی هستند و با افزایش ریسک، پتانسیل سودآوری را هم افزایش میدهند.
خرید واحدهای چند صندوق سهامی و درآمد ثابت که عملکرد خوبی را در سالهای گذشته از خود نشان دادهاند، میتواند انتخاب مطمئن و مناسبی به عنوان یک سرمایه گذاری بلندمدت در ایران محسوب شود.
ارز دیجیتال
ارز دیجیتال از گزینههایی است که این روزها قیلوقال زیادی حول آن برپا شده است و افراد بسیاری در زندگی روزمره و در شبکههای اجتماعی به آن میپردازند. ارز دیجیتال نوعی ابداع نوین است که در مقابل ارزهای فیزیکی یا فیات قرار میگیرد.
با این که دنیای ارزهای دیجیتال از قابلیتهای جذابی برخوردار است که ارزش بررسی و توجه بسیاری را دارد، هنوز دارای ریسک بسیار بالایی برای سرمایه گذاری است. ارزهای دیجیتال معمولا نوسانات شدید قیمتی را تجربه میکنند و حوادث دنیای واقعی مانند وقایع سیاسی، طبیعی یا مسائل اقتصادی، تاثیر بسیار زیادی روی قیمت آن میگذارند.
علاوه بر ریسک قیمت، انواع مختلف دیگر ریسک هم به این نوع سرمایه گذاری تحمیل میشود که برای مدیریت آن، نیاز به دانش و احتیاط بالایی خواهید داشت. در صورت سرمایه گذاری روی ارزهای دیجیتال، احتمالاتی مانند هک صرافی یا کیف پول سرمایه گذار، وقوع کلاهبرداری از جانب پروژه سرمایهپذیر و مسائل دیگر وجود خواهد داشت.
با همه اینها، دنیای ارزهای دیجیتال هم از تنوع بسیار بالایی برخوردار است و طبق همین ویژگی، میتواند امکانات و ابزار سرمایه گذاری گستردهای را در اختیارتان قرار دهد. برای نمونه، احتمال وقوع کلاهبرداری یا سقوط کامل ارزی مانند بیتکوین، به هیچ عنوان حتی قابل مقایسه با سایر پروژههایی که بهتازگی شروع به فعالیت کردهاند نیست.
حتی بعضی از ارزهای دیجیتال دارای پشتوانه ارزهای فیات مانند دلار یا کالاهای ارزشمندی مانند طلا هستند و قیمت آنها را دنبال میکنند؛ به این نوع از ارزهای دیجیتال، استیبلکوین (stablecoin) گفته میشود.
استیبلکوینها دستهای از ارزهای دیجیتال هستند که قیمتشان به قیمت یک ارز فیات یا دارایی واقعی مانند طلا وصل میشود. هدف از این کار این است که ثبات قیمت این دسته از ارزهای دیجیتال به بالاترین حد برسد و نوسانات کمتری را تجربه کند.
با همه اینها، همچنان سرمایه گذاری در ارز دیجیتال موقعیتی پرریسک محسوب میشود و در صورت وقوع هرگونه اتفاقی که برای بازارهای مالی نامطلوب تلقی شود (مانند افزایش نرخهای بهره)، معمولا بازار ارزهای دیجیتال تاثیر شدیدتری میپذیرند و افت بیشتری را تجربه میکنند.
تامین مالی جمعی
تامین مالی جمعی یا کرادفاندینگ (crowdfunding)، نوع جدیدی از سرمایه گذاری است که هنوز حتی اسم آن هم به گوش بسیاری از افراد در ایران نخورده است.
تامین مالی جمعی به این معناست که برای تامین مالی طرح اقتصادی خاصی، سرمایه خُرد افراد زیادی تجمیع میشود و با سودآوری طرح، اصل پول سرمایه گذاران به همراه میزان مشخصی از سود به آنها پس داده میشود.
معمولا شرکتهای کوچک و متوسط از این روش تامین مالی استفاده میکنند. آنها مدارک مالی لازم را به پلتفرمهای تامین مالی جمعی ارائه میکنند و در صورتی که از شرایط معینی برخوردار باشند، طرح آنها به مشتریان و کاربران پلتفرم مورد نظر معرفی میشود. اگر مبلغ لازم برای اجرای طرح جمعآوری شود، طرح اجرا میشود و سود آن طبق قرار قبلی بین سرمایه گذاران تقسیم میشود. اگر مبلغ تعیینشده جمع نشود، کل مبلغ جمعشده به سرمایه گذاران پس داده شده و تامین مالی طرح در آن پلتفرم تامین مالی لغو میشود.
معمولا با بررسی طرحهای توجیهی توسط کارشناسان خبره مالی و اقتصادی، بررسی صورتهای مالی شرکت مورد نظر و اعتبار اعضای هیئتمدیره آن و همچنین دریافت وثیقه معتبر، ریسک سرمایه گذاری افراد در طرح اقتصادی آن شرکت بهشدت کاهش مییابد.
این طرحها از نظر افق زمانی هم یکسان نیستند؛ ممکن است طرحی در 3 ماه اجرا شود و به سودآوری برسد و در مقابل، برای اجرای طرح دیگری به یک سال زمان نیاز باشد. افراد میتوانند بر اساس مدت زمان اجرای پروژه، میزان سود پیشبینیشده برای آن و به طور کلی ریسک سرمایه گذاری در آن طرح، تصمیم به مشارکت یا عدم مشارکت در آن بگیرند.
سپرده بانکی
سپرده بانکی با وجود تمامی معایبی که برای افراد دارد، همچنان به طور کامل کنار گذاشته نشده و در مواقع مختلف ممکن است که توسط افراد انتخاب شود. سود سپرده بانکی به میزان قابل توجهی کمتر از نرخ تورم است؛ بنابراین با قرار دادن پول خود در بانک، هر ساله قسمت زیادی از ارزش آن از دست میرود.
پس چرا افراد همچنان پول خود را به صورت سپرده نزد بانکها میگذارند؟ سپرده بانکی از کمریسکترین فرصتهایی است که مقابل سرمایه گذاران قرار دارد. شما با سپرده گذاشتن پولتان نزد بانکها، میتوانید از باز پس گرفتن اصل و سود پول خود مطمئن باشید.
از دیگر مزایای سپرده بانکی، نقدشوندگی بالاست. اگرچه در صورتی که حساب پسانداز بلندمدت داشته باشید و بخواهید پول خود را پیش از اتمام موعد مقرر پس بگیرید، لازم است که مقداری از آن مبلغ را به عنوان خسارت بپردازید.
با همه اینها، در واقع مهمترین دلیلی که همچنان استفاده از سپرده بانکی نزد مردم رواج دارد، افق زمانی سرمایه گذاری آنهاست. بسیاری از افراد میدانند که در بازه کوتاهمدت چند هفته تا چند ماه ممکن است که به پول خود نیاز داشته باشند؛ در این صورت، بهخصوص وقتی مبلغ مورد نظر چندان قابل توجه نباشد، شخص تمایلی به صرف وقت و انرژی زیادی برای یافتن و استفاده از فرصتهای سرمایه گذاری نخواهد داشت.
ممکن است در این مورد فکر کنیم که خرید طلا یا ارز همچنان میتواند گزینه بهتری باشد. واقعیت این است که در کوتاهمدت نمیتوان اطمینان چندانی از سودآور بودن این موارد داشت. سودآوری بورس، خودرو و بسیاری از موارد دیگر هم همینطور است. یعنی ممکن است فرد طی چند ماه نهتنها سود نکند، بلکه دچار زیان شود و قسمتی از اصل سرمایه خود را از دست بدهد.
بنابراین افرادی که در چند هفته تا چند ماه آینده به پول خود نیاز دارند، معمولا سپرده بانکی را انتخاب میکنند. با این حال، همچنان برای این افراد هم گزینههای بهتری وجود دارد. با سرمایه گذاری در صندوقهای درآمد ثابت میتوان همان مزایای سپردهگذاری در بانک را همراه با بازدهی کمی بالاتری به دست آورد. بنابراین دلیل چندانی برای سپرده گذاشتن مبالغی که برای مخارج جاری و روزمره مورد نیاز نیست، وجود نخواهد داشت.
سرمایه گذاری چه مزایایی دارد؟
پس از توضیح تمامی موارد لازم برای انتخاب بهترین سرمایه گذاری بلند مدت در ایران، ممکن است این سوال به ذهن بعضی افراد برسد که اساسا سرمایه گذاری چه اهمیتی دارد و چه مزایایی برای افراد به دنبال خواهد داشت. در این قسمت به چند مورد از مهمترین مزایای سرمایه گذاری خواهیم پرداخت و درباره آنها توضیح خواهیم داد.
حفظ سرمایه در برابر تورم
همانطور که گفتیم، وجود تورم باعث میشود که در طی زمان، از ارزش و قدرت خرید مبلغ مشخصی که در اختیار داریم کاسته شود. پس لازم است که با قرار دادن سرمایه در محلی مولد یا دستکم تبدیل آن به یک دارایی که قیمت آن همراه با تورم رشد میکند، از افت ارزش پول خود پیشگیری کنیم.
افزایش ثروت و دارایی
حفظ ارزش در برابر تورم، تنها خواسته و هدف سرمایه گذاران نیست. افراد مایلند با انتخاب فرصتهای بهتر سرمایه گذاری، به سودی دست یابند که از نرخ تورم بیشتر باشد و در نتیجه، ثروت آنها را بیشتر از قبل کند.
دست یافتن به اهداف آینده
همه ما برنامهها و اهدافی برای آینده داریم که لازم است از حالا برای رسیدن به آنها تلاش و برنامهریزی کنیم. بسیاری از این اهداف، نیازمند برخورداری از منابع مالی مشخصی است که بدون برنامهریزی نمیتوان به آن دست یافت.
برای مثال ممکن است بخواهیم در چند سال آینده خانه بزرگتری بخریم یا به یک سفر خارجی برویم. با دانستن نیازهای مالی هدف خود، میتوانیم برای آن برنامهریزی کنیم و بر این اساس، فرصتهای سرمایه گذاری متناسب با نیاز و شرایط خود را انتخاب نماییم.
با سرمایه گذاری میتوانید ارزش پول خود را در برابر تورم حفظ کنید، ثروت خود را افزایش دهید و به اهداف مهم آینده خود دست یابید.
سخن آخر بهترین سرمایه گذاری بلند مدت در ایران
مسکن، خودرو، ارز، طلا و سکه و بورس، همگی از مهمترین فرصتهای سرمایهگذاری در ایران است که توسط مردم مختلف شناختهشده هستند و به کار برده میشوند. با این حال، طبق تجربه میتوان گفت که در طی سالهای گذشته، همیشه بازدهی بورس در بلندمدت بالاتر از سایر بازارهای موازی از جمله ارز، مسکن یا طلا بوده است.
علت این است که داراییهای شرکتها و قیمت محصولات آنها با تورم رشد میکند و در عین حال سودی کسب میکنند که به سهامداران اختصاص مییابد. بنابراین اگر از دانش و تجربه کافی برخوردارید، بورس از جنبههای مختلف، از نظر بسیاری از افراد، بهترین سرمایه گذاری بلند مدت در ایران محسوب میشود.
اگر از دانش کافی بیبهرهاید یا زمان کافی ندارید که صرف انجام معاملات کنید، میتوانید سرمایه گذاری غیرمستقیم از طریق صندوقهای سرمایه گذاری سهامی را انتخاب نمایید.