دانشکده بورس در این مقاله آموزش رایگان بورس به بررسی انواع صندوق های بورس و بهترین صندوق سرمایه گذاری می پردازد.
در بازار سرمایه ایران، صندوق های متنوعی وجود دارند که هر کدام ویژگی ها و مزیت های خاص خود را دارند. انتخاب بهترین صندوق بورس برای سرمایه گذاری بسته به اهداف، نگرش به ریسک و سرمایه شما متفاوت خواهد بود.
انواع صندوق های بورس
صندوق سرمایهگذاری (Investment Fund) نهادی مالی است که به منظور جمعآوری سرمایه از سرمایهگذاران و سرمایهگذاری آن در انواع دارایی های مالی مانند سهام، اوراق قرضه، املاک و غیره تشکیل میشود. بنابراین، صندوق سرمایهگذاری به منظور تنوعبخشی به سبد سرمایهگذاری و کاهش ریسک فعالیت میکند.
ویژگی های صندوق سرمایه گذاری:
برخی از ویژگی های صندوق های سرمایهگذاری عبارتند از:
- جمعآوری سرمایه از افراد و گروه های مختلف
- سرمایهگذاری در انواع دارایی های مالی با هدف کسب بازدهی بیشتر از سطح ریسک مورد قبول
- مدیریت حرفهای سبد سرمایهگذاری توسط مدیران صندوق
- ارزش سهام صندوق به صورت روزانه محاسبه و اعلام میشود
- امکان ورود و خروج از صندوق در هر زمان برای سرمایهگذاران
صندوق سرمایهگذاری درآمد ثابت:
این صندوقها در اوراق بدهی مانند اوراق قرضه، اوراق مشارکت و اسناد خزانه سرمایهگذاری میکنند. هدف این صندوقها تأمین درآمد ثابت و پایدار برای سرمایهگذاران است. این صندوقها معمولاً ریسک کمتری نسبت به سایر صندوقها دارند و بازدهی آنها نیز معمولاً کمتر از صندوق های سهامی است. با این حال، در مقایسه با سپرده های بانکی، بازدهی این صندوقها معمولاً بیشتر است.
صندوق سرمایهگذاری در سهام:
این صندوقها در سهام شرکتها سرمایهگذاری میکنند. هدف اصلی این صندوقها افزایش ارزش دارایی های سرمایهگذاران از طریق رشد قیمت سهام است. این صندوقها معمولاً ریسک بالاتری نسبت به صندوق های درآمد ثابت دارند اما بازدهی بالقوه آنها نیز بیشتر است. این صندوقها برای سرمایهگذاران با افق زمانی بلندمدت مناسب هستند.
-
صندوق سرمایهگذاری مختلط:
این صندوقها ترکیبی از اوراق بدهی و سهام را در پرتفوی خود دارند. هدف آنها تأمین بازدهی مناسب با ریسک متوسط است. این صندوقها سعی میکنند تا با استفاده از تنوع بخشی، ریسک را کاهش دهند و در عین حال بازدهی قابل قبولی را نیز برای سرمایهگذاران تأمین کنند.
-
صندوق قابل معامله (ETF):
این صندوقها در بورس معامله میشوند و سرمایهگذاران میتوانند آنها را خریداری یا فروش کنند. ETFها معمولاً سبدی از داراییها را در اختیار دارند که میتواند شامل سهام، اوراق قرضه، کالاها و سایر داراییها باشد. این صندوقها معمولاً هزینه های کمتری نسبت به سایر صندوقها دارند و نقدشوندگی بالایی نیز برخوردارند.
-
صندوق های نیکوکاری:
این صندوقها با هدف کمک به افراد نیازمند و موسسات خیریه سرمایهگذاری میکنند. بخشی از بازده این صندوقها به امور خیریه اختصاص مییابد. این صندوقها برای سرمایهگذارانی که علاوه بر کسب بازده مالی، به دنبال ایفای نقش اجتماعی نیز هستند، مناسب هستند.
6.صندوق های تأمین مالی
7.صندوق های اختصاصی بازارگردان :
به عنوان بازارگردان عمل می کنند. آنها با خرید و فروش اوراق بهادار، نقدشوندگی و تسهیل معاملات در بازار را فراهم می کنند. نقش آنها بهبود کارایی بازار و کاهش نوسانات است.
8.صندوق های مبتنی بر سپرده کالایی
توسط کالا های فیزیکی مانند طلا، نقره و فلزات گرانبها پشتیبانی می شوند. سرمایه گذاران در این صندوق ها مالک سهمی از کالای پایه هستند. این می تواند منجر به تنوع بخشی و پوشش در برابر تورم شود. ارزش واحد های این صندوق ها مستقیماً با نوسانات قیمت کالای پایه مرتبط است.
مزیت سرمایه گذاری در صندوق سرمایه گذاری
سرمایهگذاری در صندوق های سرمایهگذاری مزایای متعددی دارد:
تنوع پذیری:
صندوقها میتوانند پرتفوی متنوعی از انواع داراییها را در اختیار سرمایه گذار قرار دهند. این امر کاهش ریسک و افزایش بازدهی را به همراه دارد.
مدیریت حرفهای:
صندوقها توسط مدیران متخصص و حرفهای اداره میشوند که به طور مداوم پرتفوی را رصد کرده و تصمیمات سرمایهگذاری بهینه را اتخاذ میکنند.
نقدشوندگی بالا:
واحد های صندوقها قابلیت نقدشوندگی بالایی دارند و سرمایهگذاران میتوانند به سرعت اقدام به فروش آنها نمایند.
سرمایهگذاری با مبالغ کم:
امکان سرمایهگذاری در صندوقها با مبالغ کم وجود دارد که این امر دسترسی گستردهتری به سرمایهگذاری را فراهم میآورد.
شفافیت و نظارت:
صندوق های سرمایهگذاری تحت نظارت نهاد های قانونی و با رعایت استاندارد های شفافیت اداره میشوند.
تنوع ریسک:
انواع مختلف صندوقها با ریسک های متفاوت در اختیار سرمایهگذاران قرار میگیرد که امکان انتخاب متناسب با ریسکپذیری آنها را فراهم میکند.
نحوه صدور و ابطال صندوق های سرمایه گذاری
هزینه صدور
بنابراین برای سرمایهگذاری در صندوق های سرمایهگذاری واحد به روش زیر عمل کنید:
- ابتدا به دفاتر کارگزاری یا شعب منتخب صندوق مراجعه کنید و با همراه داشتن مدارک شناسایی، فرم های لازم را پر کنید تا احراز هویت شوید.
- پس از احراز هویت، به صورت اینترنتی اقدام به خرید واحد های سرمایهگذاری کنید. مبلغی که برای سرمایهگذاری در نظر گرفتهاید را واریز کنید.
- قیمت صدور (خرید) واحد های سرمایهگذاری شما بر اساس NAV (خالص ارزش دارایی) اولین روز کاری پس از ارائه درخواستتان محاسبه میشود. این مبلغ علیالحساب است و ممکن است پس از محاسبه نهایی، اندکی تغییر یابد.
- همچنین توجه داشته باشید که حداقل سرمایهگذاری لازم در هر صندوق متفاوت است و باید قبل از اقدام به خرید، این موضوع را بررسی کنید.
هزینه ابطال
هزینه ابطال در صندوق های سرمایهگذاری شامل دو بخش است:
هزینه ثابت ابطال:
این هزینه ثابت که در برخی صندوقها وجود دارد، مبلغی است که دارنده واحدها باید بابت ابطال هر گواهی سرمایهگذاری خود پرداخت کند. این هزینه معمولاً 2000 تومان است.
هزینه متغیر ابطال (تعجیل در خروج):
این هزینه متغیر است و بر اساس زمانبندی ابطال محاسبه میشود. هر چه مدت سرمایهگذاری کمتر باشد، درصد هزینه متغیر ابطال بیشتر خواهد بود. به طور مثال:
– کمتر از 7 روز از صدور: 5% قیمت ابطال
– 7 تا 15 روز بعد از صدور: 4% قیمت ابطال
– 15 تا 30 روز بعد از صدور: 3% قیمت ابطال
– 30 تا 60 روز بعد از صدور: 2% قیمت ابطال
– 60 تا 90 روز بعد از صدور: 1% قیمت ابطال
بنابراین مجموع هزینه ابطال شامل هزینه ثابت (2000 تومان) و هزینه متغیر (بر اساس زمان ابطال) خواهد بود.
بهترین صندوق سرمایه گذاری
برای انتخاب بهترین صندوق سرمایهگذاری، به چند نکته مهم توجه کنید:
ریسکپذیری و افق زمانی سرمایهگذاری
آیا سرمایهگذاری کوتاهمدت هستید یا بلندمدت؟ ریسکپذیر هستید یا محافظهکار؟ این موارد در انتخاب نوع صندوق (درآمد ثابت، سهامی یا مختلط) بسیار تأثیرگذار است.
به عملکرد و بازدهی صندوقها در طول زمان
نه تنها بازدهی یک سال اخیر، بلکه روند بازدهی چند سال گذشته را بررسی کنید. صندوق های پرریسکتر بازدهی بالاتری دارند اما نوسانات بازدهی آنها هم بیشتر است.
ترکیب داراییِ صندوق را بررسی کنید.
سهم سرمایهگذاری در انواع داراییها مانند سهام، اوراق قرضه، سپردهها و… در آن صندوق چگونه است؟ این ترکیب با ریسکپذیری شما منطبق است؟
هزینه های صندوق را مقایسه کنید
معمولاً هزینه های کمتر باعث بازدهی بیشتر میشود.
تخصصی بودن صندوق
از نظر تخصصی بودن هم صندوقها را بررسی کنید. آیا صندوق مورد نظر در زمینهای خاص سرمایهگذاری میکند؟ این موضوع میتواند به شما در انتخاب بر اساس سلیقه شخصی کمک کند.
در نهایت باید گفت که هیچ صندوق سرمایهگذاری بدون ریسک نیست و شما باید بر اساس سطح ریسکپذیری خود و اهداف سرمایهگذاریتان بهترین گزینه را انتخاب کنید. مقایسه چند صندوق بر اساس این موارد میتواند به انتخاب بهینه کمک کند.
انتخاب بهترین صندوق سرمایه گذاری
با توجه به انواع صندوق های بورس، بهترین صندوق بورس برای سرمایه گذاری به عوامل مختلفی نظیر سطح ریسک پذیری، افق زمانی سرمایه گذاری و نیاز به نقدشوندگی بستگی دارد. به طور کلی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
برای سرمایه گذاران محافظه کار:
صندوق های با درآمد ثابت مانند صندوق های اوراق مشارکت و اوراق خزانه گزینه مناسبی هستند.
برای سرمایه گذاران متوسط:
صندوق های مختلط که ترکیبی از سهام و اوراق با درآمد ثابت هستند، می توانند گزینه مناسبی باشند.
برای سرمایه گذاران ریسک پذیر:
صندوق های سهامی که بخش عمده ای از سرمایه خود را در سهام شرکت ها سرمایه گذاری می کنند، می توانند مناسب باشند.
در نهایت، انتخاب بهترین صندوق بورس برای سرمایه گذاری بسته به شرایط و نیازهای فردی هر سرمایه گذار متفاوت خواهد بود. توصیه می شود قبل از سرمایه گذاری، با مشاوران مالی متخصص مشورت کنید.
بهترین زمان خرید صندوق های سرمایه گذاری
بهترین زمان برای خرید صندوق های سرمایهگذاری به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهمترین آنها عبارتند از:
مشخص کردن افق سرمایهگذاری:
مدت زمانی که میخواهید پول خود را در این صندوق نگه دارید. برای سرمایهگذاری کوتاهمدت (زیر 1 سال)، صندوق های قابل معامله (ETF) مناسب هستند. اما برای سرمایهگذاری بلندمدت (بیش از 5 سال)، صندوق های سهامی یا مختلط مناسبتر هستند.
بررسی ضریب بتا و آلفای صندوق:
ضریب بتا نشاندهنده میزان همبستگی صندوق با بازار است. صندوق هایی با بتای منفی در زمان رکود بازار بهتر عمل میکنند. همچنین آلفای صندوق نشاندهنده توانایی مدیر صندوق در شکستدادن بازار است.
توجه به ارزش خالص دارایی های هر واحد (NAV) صندوق:
زمانی که NAV صندوق پایین است، خرید آن بهتر است. و زمانی که NAV بالا است، فروش صندوق مناسبتر است.
به طور کلی، برای تعیین بهترین زمان خرید صندوقها باید به افق سرمایهگذاری، ضریب بتا و آلفای صندوق و همچنین ارزش خالص دارایی های آن توجه داشت. همچنین مطالعه دقیق گزارشات و صورت های مالی صندوق نیز کمک شایانی خواهد کرد.
نکات مهم انتخاب صندوق سهامی
در انتخاب صندوق سهامی برای سرمایه گذاری، چند نکته مهم وجود دارد که باید به آنها توجه کرد:
سبد سهام صندوق:
بررسی ترکیب و تنوع سهام موجود در سبد صندوق مهم است. صندوق هایی که سرمایه خود را در تعداد زیادی از شرکت ها پخش کرده اند، معمولا ریسک کمتری دارند.
سیاست سرمایه گذاری صندوق:
مطالعه دقیق سیاست های سرمایه گذاری صندوق و میزان ریسک پذیری آن ضروری است. صندوق های محافظه کارتر ممکن است بازدهی کمتری داشته باشند اما ریسک کمتری نیز دارند.
کارکرد مدیران صندوق:
بررسی تجربه و عملکرد مدیران صندوق در گذشته می تواند راهگشا باشد. مدیران با سابقه موفق معمولا می توانند عملکرد بهتری داشته باشند.
هزینه های صندوق:
میزان هزینه های مدیریت، نگهداری و خرید و فروش در صندوق سهامی را بررسی کنید. هزینه های بالا می تواند بازدهی نهایی را کاهش دهد.
نقدشوندگی:
میزان نقدشوندگی صندوق و امکان برداشت سریع از آن را در نظر بگیرید.
با در نظر گرفتن این عوامل و مشورت با مشاوران مالی می توانید بهترین صندوق سهامی را برای سرمایه گذاری خود انتخاب کنید.
شاخص های مقایسه بازده صندوقها
برای مقایسه بازده صندوق های سرمایهگذاری، شاخص های مناسبی که میتوانید استفاده کنید شامل موارد زیر هستند:
بازده سالانه :
– این شاخص نشان میدهد که صندوق در هر سال چه بازدهای داشته است.
– مقایسه بازده سالانه به شما کمک میکند تا نوسانات و ریسک صندوق را ارزیابی کنید.
بازده متوسط سالانه:
– این شاخص نشان میدهد که صندوق در بلندمدت به طور متوسط چه بازدهای داشته است.
– مقایسه بازده متوسط سالانه به شما کمک میکند تا عملکرد بلندمدت صندوقها را ارزیابی کنید.
شاخص های ریسک-بازده:
– شاخص هایی مانند نسبت شارپ، نسبت اطمینان و ضریب بتا که ریسک و بازده را با هم در نظر میگیرند.
– این شاخصها به شما کمک میکنند تا ریسک و بازده صندوقها را همزمان ارزیابی کنید.
مقایسه با شاخص های بازار:
– مقایسه بازده صندوقها با شاخص های بازار مانند شاخص کل بورس یا شاخص های صنعتی.
– این مقایسه به شما کمک میکند تا بفهمید صندوق چه عملکردی نسبت به بازار داشته است.
مقایسه با صندوق های رقیب:
– مقایسه بازده صندوق با سایر صندوق های مشابه یا در همان گروه سرمایهگذاری.
– این مقایسه به شما کمک میکند تا عملکرد صندوق را نسبت به رقبا ارزیابی کنید.
با استفاده از این شاخصها میتوانید به ارزیابی جامعتری از بازده و ریسک صندوقها دست یابید.
معیار های ارزیابی ریسک صندوق ها
برای ارزیابی ریسک صندوق های سرمایهگذاری، معیار های مهمی که میتوان در نظر گرفت عبارتند از:
نوسانات بازده:
– میزان نوسانات و نوسان پذیری بازده صندوق در طول زمان.
– معیار هایی مانند انحراف معیار بازده که نشاندهنده ریسک کلی صندوق است.
ضریب بتا:
– میزان همبستگی بازده صندوق با بازار یا شاخص های کلی.
– ضریب بتای بیشتر از یک نشاندهنده ریسک سیستماتیک بیشتر صندوق است.
ارزش در معرض ریسک (VaR):
– میزان زیان بالقوه در سطح اطمینان مشخص (مثلاً 95%).
– نشاندهنده ریسک نقدشوندگی و زیان احتمالی صندوق است.
ضریب اطمینان:
– نسبت بازده صندوق به ریسک آن (مانند نسبت شارپ).
– نشاندهنده ریسک تعدیل شده بازده صندوق است.
ریسک کشیدگی:
– میزان چولگی و کشیدگی توزیع بازده صندوق.
– نشاندهنده ریسک وقوع بازده های بسیار بالا یا بسیار پایین است.
ریسک نقدشوندگی:
– میزان سرعت و آسانی تبدیل دارایی های صندوق به نقدینگی.
– نشاندهنده ریسک عدم دسترسی به وجوه در زمان نیاز است.
با ارزیابی این معیارها میتوان به تحلیل جامعتری از ریسک صندوقها دست یافت.