هنوز هیچ دوره ای اضافه نکرده اید.
دامنه نوسان چیست؟-محدودیت دامنه نوسان بورس ایران
- 73 بازدید
دانشکده بورس در این مقاله آموزش رایگان بورس به بررسی دامنه نوسان بورس ایران و دامنه نوسان چیست میپردازد.
دامنه نوسان بازار بورس یکی از مهم‌ترین مفاهیم در حوزه سرمایه‌گذاری است. این مفهوم به معنای دامنه تغییرات قیمتی یا نوسانات قیمت در یک سهم یا کل بازار بورس است. دامنه نوسان بر اساس درصدی از قیمت پایانی روز قبل یا میانگین قیمت‌های معاملاتی اخیر محاسبه می‌شود.آگاهی از دامنه نوسان برای معامله‌گران بسیار حائز اهمیت است. این اطلاعات به آنها کمک می‌کند تا میزان ریسک سرمایه‌گذاری خود را ارزیابی کرده و در تعیین سطوح ورود و خروج از معاملات و انتخاب استراتژی‌های معاملاتی مناسب از آن استفاده کنند. در واقع، دامنه نوسان بازار بورس نقش مهمی در مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری ایفا می‌کند.در ادامه به طور تخصصی‌تر به بررسی دامنه نوسان در بازار بورس و فرابورس خواهیم پرداخت و حداقل و حداکثر میزان نوسان مجاز در هر یک از این بازارها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
دامنه نوسان بورس چیست؟
دامنه نوسان قیمت در بازار بورس تهران طی سالیان گذشته دچار تغییرات متعددی شده است. در ابتدای دهه 1380، این دامنه نوسان 2 درصد بود که بعدها به 3 درصد، 4 درصد و سرانجام به 5 درصد افزایش یافت. این تغییرات بیشتر به دلیل مدیریت شرایط بازار توسط سازمان بورس انجام شده است. در شرایط پرتلاطم یا کاهش نوسانات بازار، سازمان بورس دامنه نوسان را تغییر داده تا ثبات نسبی در قیمت ها ایجاد کند.
جالب اینکه هر بار که دامنه نوسان افزایش یافت، سرمایه گذاران این موضوع را استقبال کردند و قیمت سهام ها نیز افزایش یافت. این نشان می دهد سرمایه گذاران ایرانی تمایل به محدودیت نوسانات دارند و دوست دارند در بازاری با دامنه نوسان بیشتر فعالیت کنند. البته این تغییرات دامنه نوسان گذرا بوده و بیشتر در شرایط خاص اعمال شده است.در مجموع، روند تغییرات دامنه نوسان قیمت در بورس تهران طی سال های اخیر افزایشی بوده است. این تغییرات با هدف مدیریت شرایط بازار توسط سازمان بورس انجام شده و سرمایه گذاران نیز به طور کلی از آن استقبال کرده اند.
در بازار بورس، دامنه نوسان به مقدار حداکثر و حداقلی از تغییر قیمت یک نماد (سهام یا اوراق بهادار دیگر) در یک دوره زمانی خاص اشاره دارد. این مقادیر معمولاً به صورت درصدی از قیمت پایانی نماد در روز قبل یا میانگین قیمت‌های معاملاتی اخیر محاسبه می‌شوند. این اطلاعات می‌تواند به معامله‌گران کمک کند تا میزان نوسانات و ریسک سرمایه‌گذاری خود را ارزیابی کنند.
دامنه نوسان میزان ریسک خرید یک سهم در روز معاملاتی را نشان می‌دهد. بنابراین اطلاع از دامنه نوسان هر سهم برای معامله‌گر از نظر ارزیابی ریسک، تعیین سطح ورود و خروج و انتخاب استراتژی معاملاتی اهمیت زیادی دارد. در واقع، دامنه نوسان بورس می‌تواند به معامله‌گران کمک کند تا تصمیمات بهتری در مورد معاملات خود بگیرند و ریسک‌های خود را مدیریت کنند.
عوامل موثر بر دامنه نوسان
عوامل اقتصادی:
وضعیت اقتصاد کلان کشور:
تولید ناخالص داخلی، نرخ تورم، نرخ ارز، نرخ بهره و … به عنوان نشانگرهای اقتصاد کلان، بر عملکرد و سودآوری شرکت های بورسی و در نتیجه بر میزان نوسانات قیمت سهام تاثیرگذار هستند. به طور مثال، افزایش تورم و نرخ ارز می تواند هزینه های تولید و عملیاتی شرکت ها را بالا ببرد و سودآوری آنها را کاهش دهد.
شرایط صنایع و بنگاه ها:
عملکرد مالی و عملیاتی شرکت های بورسی، برنامه های توسعه ای آنها، میزان رقابت پذیری و… همگی بر قیمت سهام آنها تاثیر می گذارند و باعث نوسانات قیمتی می شوند.
میزان نقدینگی و سرمایه گذاری:
هرچقدر نقدینگی موجود در جامعه و سرمایه گذاری در بازار سرمایه بیشتر باشد، ممکن است فشار بیشتری برای خرید سهام وجود داشته باشد که موجب افزایش قیمت ها و نوسانات بیشتر شود.
عوامل جهانی:
تغییرات قیمت نفت و کالاهای اساسی در بازارهای جهانی نیز می تواند بر شرکت های داخلی فعال در آن صنایع و در نتیجه بر نوسانات بورس تاثیر بگذارد.
عوامل سیاسی:
ثبات و آرامش سیاسی:
ثبات و آرامش سیاسی در کشور موجب اعتماد سرمایه گذاران شده و نوسانات بازار را کاهش می دهد.
تحولات سیاسی داخلی و بین المللی:
تحریم ها، تنش های سیاسی و امنیتی می توانند باعث ایجاد نوسانات شدید در بازار شوند.
سیاست های اقتصادی دولت:
سیاست های مالیاتی، ارزی، تجاری و … دولت بر فعالیت بنگاه های اقتصادی و در نتیجه بر نوسانات بورس تاثیرگذار است.
عوامل نظارتی و قانونی:
قوانین و مقررات بازار سرمایه:
تغییرات در قوانین و مقررات بازار سرمایه مانند محدودیت های معاملاتی، الزامات افشای اطلاعات و… می تواند موجب نوسانات قیمتی شود.
نحوه نظارت و کنترل:
نظارت مناسب و کنترل بر فعالیت های بازار توسط نهادهای ناظر می تواند ثبات و شفافیت را در بازار ایجاد کند.
شفافیت اطلاعات:
افشای به موقع و شفاف اطلاعات مالی و عملکردی شرکت ها می تواند نوسانات را کاهش دهد.
عوامل روانی و روحیه بازار:
انتظارات و ادراکات:
انتظارات فعالان بازار از آینده اقتصادی، سیاسی و بازار سرمایه بر معاملات آنها تاثیر می گذارد.
رفتار سرمایه گذاران:
روحیه حاکم بر بازار (خوشبینی، بدبینی، هیجان زدگی و…) بر نوسانات قیمت سهام موثر است.
جهت گیری های بازار:
معاملات گروهی و هدایت گر فعالان بازار نیز می تواند موجب نوسانات شود.
در مجموع، تحلیل همه این عوامل به درک بهتر نوسانات بورس و چگونگی مدیریت ریسک آن کمک می کند.
مزایا و معایب دامنه نوسان در بورس ایران
معایب دامنه نوسان :
- محدودیت دامنه نوسان ممکن است مانع رشد سریع قیمت سهام در مواقع رونق بازار شود. این محدودیت، مانع از نوسانات شدید قیمت سهام می‌شود، اما ممکن است سرعت رشد سهام را تا حدی کاهش دهد.
- محدودیت دامنه نوسان می‌تواند منجر به کاهش نقدشوندگی برخی سهام شود. در مواقعی که سرمایه‌گذاران تمایل به خرید یا فروش سریع سهام دارند، این محدودیت می‌تواند مانع از انجام این معاملات شود.
- در مواقع نوسانات شدید بازار، این محدودیت‌ها ممکن است باعث تداوم نوسانات و عدم تعادل عرضه و تقاضا شود.
مزایا دامنه نوسان:
- محدودیت دامنه نوسان، از اعمال نوسانات شدید و ناگهانی قیمت‌ها جلوگیری می‌کند. این امر به ثبات بازار کمک می‌کند و از نوسانات افراطی که می‌تواند به زیان سرمایه‌گذاران منجر شود، جلوگیری می‌نماید.
- این محدودیت‌ها باعث می‌شود تا بازار از نوسانات شدید، حبابی شدن و سقوط‌های ناگهانی جلوگیری کند و به ثبات و آرامش بیشتری در بازار منجر شود.
- محدودیت دامنه نوسان به حفظ نقدشوندگی سهام کمک می‌کند و امکان معامله را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌آورد.
- در مجموع، این محدودیت‌ها هم مزایا و هم معایبی دارند که باید در نظر گرفته شود. مهم است که این محدودیت‌ها به نحوی تنظیم شوند که بتواند تعادل مناسبی بین ثبات و رشد بازار ایجاد کند.
نحوه محاسبه دامنه نوسان
محدودیت نوسان قیمت در بورس اوراق بهادار به شرح زیر محاسبه می‌شود:
- قیمت پایانی روز قبل (آخرین قیمت معامله شده) به عنوان مبنا در نظر گرفته می‌شود.
- دامنه نوسان قیمت مثبت و منفی 5 درصد در نظر گرفته می‌شود. یعنی:
– قیمت پایانی روز قبل + 5% = حداکثر قیمت مجاز در روز جاری
– قیمت پایانی روز قبل – 5% = حداقل قیمت مجاز در روز جاری
- به عنوان مثال، اگر قیمت پایانی روز قبل 10,000 ریال بود، دامنه نوسان قیمت سهم در روز جاری به شرح زیر خواهد بود:
– حداکثر قیمت مجاز: 10,000 + (10,000 × 0.05) = 10,500 ریال
– حداقل قیمت مجاز: 10,000 – (10,000 × 0.05) = 9,500 ریال
- این محدوده نوسان قیمت، به عنوان محدوده مجاز برای معامله آن سهم در بورس در نظر گرفته می‌شود. سفارشات خرید و فروش باید در این محدوده قرار گیرند.
در مجموع، محدودیت نوسان قیمت با هدف جلوگیری از نوسانات شدید و ایجاد ثبات در بازار سرمایه تعیین می‌شود. این محدوده می‌تواند بر اساس شرایط بازار و شاخص های اقتصادی تغییر کند.
محدودیت دامنه نوسان
محدودیت نوسان قیمت در بورس اوراق بهادار به این دلیل اعمال می‌شود که از نوسانات شدید قیمت‌ها جلوگیری شود و ثبات نسبی در بازار ایجاد شود.
محاسبه محدودیت دامنه نوسان بورس
این محدودیت به شرح زیر محاسبه می‌شود:
- قیمت نهایی (قیمت پایانی) هر سهم در روز قبل به عنوان مبنا در نظر گرفته می‌شود.
- محدوده نوسان مجاز برای آن سهم در روز جاری به میزان ±5% نسبت به قیمت نهایی روز قبل تعیین می‌شود.
– حداقل قیمت مجاز = قیمت نهایی روز قبل – (قیمت نهایی روز قبل × 0.05)
– حداکثر قیمت مجاز = قیمت نهایی روز قبل + (قیمت نهایی روز قبل × 0.05)
به عنوان مثال، اگر قیمت نهایی سهمی در روز قبل 10,000 تومان بود:
– حداقل قیمت مجاز در روز جاری = 10,000 – (10,000 × 0.05) = 9,500 تومان
– حداکثر قیمت مجاز در روز جاری = 10,000 + (10,000 × 0.05) = 10,500 تومان
این محدودیت به منظور پیشگیری از نوسانات شدید قیمت و نوسان‌های غیرطبیعی در بازار اعمال می‌شود و به بازار ثبات می‌بخشد.
در بازار سرمایه ایران، دامنه نوسان برای داراییهای مختلف متفاوت است.
- سهام در بازارول بورس و فرابورس مجاز به نوسان مثبت و منفی 7 درصد هستند، در حالی که در بازردوم بورس و فرابورس این محدودیت به 5 درصد کاهش می‌یابد.
- حق تقدم سهام، صرف‌نظر از اینکه در بازارول یا بازردوم بورس و فرابورس معامله شوند، محدودیت دامنه نوسان ندارند و به عنوان “حق تقدم سهام” شناخته می‌شوند.
- اوراق بدهی و اوراق مشتقه در بورس و فرابورس محدودیت دامنه نوسان “اوراق مشتقه” را دارند.
- همچنین صندوق‌های قابل معامله (ETF) در بورس، مجاز به نوسان مثبت و منفی 10 درصد هستند.
دامنه نوسان در فرابورس
دامنه محدودیت نوسان قیمت در بازار پایه فرابورس به این شرح است:
تابلو زرد فرابورس :
- دامنه محدودیت نوسان قیمت در تابلو زرد 3 درصد است.
- اگر قیمت سهم به مدت 3 روز متوالی در صف خرید یا فروش باشد، دامنه محدودیت نوسان افزایش یافته و به 5 درصد می‌رسد.
- در صورت قرارگیری قیمت سهم در صف خرید یا فروش برای 4 روز متوالی، قیمت آن سهم تا 14 درصد افزایش یا کاهش می‌یابد.
تابلو نارنجی فرابورس :
- دامنه محدودیت نوسان قیمت در تابلو نارنجی 2 درصد است.
- اگر قیمت سهم به مدت 3 روز متوالی در صف خرید یا فروش باشد، دامنه محدودیت نوسان برای روز چهارم به 4 درصد افزایش می‌یابد.
- در صورت قرارگیری قیمت سهم در صف خرید یا فروش برای 4 روز متوالی، قیمت آن سهم تا 4 درصد افزایش یا کاهش می‌یابد.
- بنابراین تفاوت اصلی بین محدودیت نوسان قیمت در تابلوهای زرد و نارنجی بازار پایه، میزان دامنه نوسان و حداکثر افزایش یا کاهش قیمت ممکن است.
تابلوی قرمز فرابورس :
- دامنه نوسان قیمت در تابلوی قرمز بازار پایه بورس اوراق بهادار تهران، محدود به 1 درصد است. یعنی قیمت هر سهم در این تابلو می‌تواند حداکثر 1 درصد افزایش یا کاهش پیدا کند.
- اگر سهمی در این تابلو به مدت 3 روز متوالی در صف خرید یا فروش قرار گیرد، محدودیت دامنه نوسان قیمت برای آن سهم به 2 درصد افزایش می‌یابد.
- مهم است توجه داشته باشید که این محدودیت 6 درصدی دامنه نوسان قیمت در بازار اول بورس به معنای امکان 6 درصد سود یا زیان در یک روز معاملاتی نیست. در واقع اگر سهمی در یک روز به حداکثر افزایش قیمت برسد و سپس به حداکثر کاهش قیمت برود، سرمایه‌گذار می‌تواند تا 12 درصد ضرر کند (به علاوه کارمزدها).
نتیجه گیری دامنه نوسان بورس ایران و دامنه نوسان چیست
محدوده نوسان بورس قیمت سهام، میزان تغییرات قیمتی یک سهم در یک بازه زمانی مشخص را نشان می‌دهد. این اطلاعات برای سرمایه‌گذاران و معامله‌گران اهمیت زیادی دارد، زیرا به آنها امکان می‌دهد تا ریسک‌های مرتبط با این نوسانات را ارزیابی و مدیریت کنند. بازار سهام نقش حیاتی در اقتصاد و سرمایه‌گذاری دارد. بنابراین، درک و مدیریت این بازار برای فعالان آن اهمیت زیادی دارد. در این راستا، بسیاری از آنها از فیلتر دامنه نوسان برای رصد بهتر نمادهای مورد نظر خود استفاده می‌کنند. این امر می‌تواند به کاهش ریسک‌ها و بهره‌مندی از فرصت‌های موجود کمک کند. محدودیت قیمتی سهام هم مزایایی دارد و هم معایبی. از یک طرف، این محدودیت به سرمایه‌گذاران اطلاعات مفیدی در مورد نوسانات قیمت ارائه می‌دهد. اما از طرف دیگر، این محدودیت می‌تواند نوسانات قیمت را محدود کند. در مجموع، درک و مدیریت صحیح محدوده نوسان قیمت سهام برای فعالان بازار بسیار مهم است و می‌تواند به بهبود تصمیم‌گیری‌های آنها کمک کند.
امتیاز مطلب:
5/5
اشتراک مطالب :
ارسال مطالب جدید به ایمیل شما
برای مشاهده مطالب جدید سایت ایمیل خود را در کادر زیر وارد و ثبت نمایید
آموزش پیشنهادی دانشکده بورس
