معرفی صنعت زراعت در بورس و بهترین سهام آن

معرفی و اهمیت صنعت کشاورزی و دامپروری

کشاورزی از مهم‌ترین پایه‌های رشد اقتصادی در کشورها محسوب می‌شود که جوامع مختلف توجه ویژه‌ای به آن دارند. با توجه به ایجاد امنیت غذایی از طریق رشد و تقویت صنعت کشاورزی و دامپروری، این صنعت از اهمیت استراتژیک بالایی برای کشورها برخوردار است. بنابراین، هر جامعه‌ای همه تلاش خود را می‌کند که تا حدی از نیازهای خود را در این حوزه با تولیدات خود پوشش دهد.

همچنین افزایش بهره‌وری از نکات مهمی است که در این صنعت اهمیت ویژه‌ای دارد. با توجه به محدودیت شدید منابع تولید در این صنعت (به‌خصوص برای کشورهای خشک و نیمه‌خشکی مانند ایران)، از جمله آب و زمین‌های مناسب کشت، اهمیت به‌سزایی دارد که یک کشور بتواند با استفاده از حداقل منابع تولید، به حداکثر تولید ممکن دست یابد.

علاوه بر صنعت کشاورزی، دامپروری هم از اهمیت زیادی برخوردار است؛ یکی از دلایل آن، تامین مواد غذایی مصرفی انسان‌ها (مانند گوشت، لبنیات و تخم‌مرغ) از طریق دام است، اما کاربردهای آن به تامین خوراک محدود نمی‌شود. همانطور که می‌دانید از محصولات حیوانی در حوزه پوشاک و برخی صنایع دیگر هم استفاده می‌شود.

با افزایش جمعیت در کشورهای توسعه‌نیافته و در حال توسعه، تامین غذای افراد جامعه به مسئله حساس‌تری تبدیل می‌شود که باید با برنامه‌ریزی مناسب، تا حد زیادی به آن دست یافت.

همه این‌ها، صنعت زراعت و دامپروری را به یکی از حوزه‌های کلیدی در اقتصاد کشورها تبدیل می‌کند.

تاریخچه کشاورزی و دامپروری

هزاران سال است که بشر از طریق کشاورزی و دامداری، به تامین غذای مورد نیاز خود می‌پردازد. پیش از کشف بعضی از اصول کشاورزی که در ادامه باعث یک‌جانشینی انسان‌ها شد، منبع تامین غذای آن‌ها بیشتر از طریق شکار و استفاده از محصولاتی بود که به صورت خودکار در طبیعت ایجاد شده بودند.

کشاورزی و دامداری، هم در جهان و هم در ایران، سابقه‌ای دیرینه دارد و در مناطق مختلف، بسته به شرایط جغرافیایی و آب‌وهوایی، محصولات متفاوت با شیوه‌های کشاورزی مختص آن منطقه کشت می‌شد.

اما این شیوه‌های دیرینه کشاورزی و دامداری، روش‌های سنتی و قدیمی محسوب می‌شدند که با افزایش چشمگیر جمعیت، دیگر توانایی برطرف کردن نیازهای غذایی موجود را نداشتند. بنابراین نیاز به ایجاد اصلاحاتی در این زمینه احساس شد. در زمان امیرکبیر، بذرهای اصلاح‌شده از خارج از کشور تامین شد و در اوایل دوره سلطنت رضاخان، ماشین‌آلات کشاورزی به ایران وارد شد و برای اولین بار مورد استفاده قرار گرفت.

به‌مرور در این صنعت رشد و پیشرفت‌هایی صورت گرفت و با افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه کشاورزی و دامپروری، واحدهای دامداری صنعتی، مرغداری مکانیزه و کارخانه‌های کشت و صنعت ایجاد شدند.

با وقوع انقلاب اسلامی، تاکید بسیاری روی خودکفایی در زمینه محصولات کشاورزی، به‌خصوص بعضی محصولات خاص استراتژیک صورت گرفت. به دنبال این مسئله، سرمایه‌گذاری در این حوزه رشد بسیار بیشتری کرد و شرکت‌های زیادی به فعالیت در این صنعت پرداختند.

برای کمک به رشد این صنعت، حمایت‌ها و مشوق‌های اقتصادی گسترده‌ای برای آن در نظر گرفته شد؛ از جمله آن‌ها می‌توان به یارانه‌های مختلف، وضع محدودیت و سهمیه برای واردات محصولات، معافیت‌های مالیاتی و تسهیلات ارزان اشاره کرد.

شکل‌گیری گروه صنعت زراعت و خدمات وابسته در بورس

همانطور که مشخص است، با رشد بیشتر این صنعت در ایران و رشد و تقویت همزمان بازار سرمایه، زمینه لازم برای ورود شرکت‌های حوزه کشاورزی و دامپروری به بازار بورس ایجاد شد.

شرکت‌های فعال در این صنعت به دنبال منابع و روش‌های مناسب تامین مالی بودند. در عین حال، به دنبال پیشرفت طرح خصوصی‌سازی و واگذاری شرکت‌های دولتی به بخش خصوصی و همچنین شکل‌گیری شرکت‌های جدید خصوصی، احساس نیاز به بستری برای فعالیت شفاف و دقیق شرکت‌ها بیشتر می‌شد.

بنابراین، گروه صنعت زراعت و خدمات وابسته در بورس ایجاد شد و شروع به فعالیت کرد. در حال حاضر، چندین شرکت مختلف در این گروه بورسی فعالیت می‌کنند.

حوزه‌های فعالیت شرکت‌های گروه زراعت و خدمات وابسته

همانطور که مشخص است، زمینه کلی فعالیت شرکت‌های این گروه، کشت انواع محصولات کشاورزی، خدمات مربوط به دامپروری و تامین مواد و خدمات مورد نیاز برای این حوزه است.

به صورت جزئی‌تر می‌توان این موارد را از فعالیت‌های شرکت‌های گروه زراعت و خدمات وابسته نام برد:

• انجام تمامی فعالیت‌های مربوط به کشاورزی
• بسته‌بندی محصولات کشاورزی
• تولید محصولات گلخانه‌ای
• پرورش طیور، زنبور عسل، ماهی و دامداری
• جوجه‌کشی و تولید مرغ مادر
• احداث کشتارگاه‌های صنعتی
• تولید محصولات لبنی
• پرورش کرک ابریشم
• تهیه ادوات و ماشین‌آلات کشاورزی

فهرست نمادهای پذیرفته‌شده در گروه زراعت و خدمات وابسته

با این که نمادهای متعددی در گروه زراعت و خدمات وابسته پذیرفته شده‌اند، این گروه از نظر ارزش بازار، از گروه‌های نسبتا کوچک بورسی محسوب می‌شود. در ادامه می‌توانید فهرست نمادهای پذیرفته‌شده در این گروه را مشاهده کنید. توجه داشته باشید که بعضی از این نمادها، صرفا در این گروه درج نماد شده‌اند و هنوز عرضه اولیه آن‌ها انجام نشده است.

این نمادها در بازار بورس و اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران پذیرفته شده‌اند و به همین ترتیب در اختیار شما قرار می‌گیرند:

نمادهای پذیرفته‌شده در بورس تهران

• شرکت سیمرغ با نماد «سیمرغ»، تابلوی فرعی بازار اول بورس
• شرکت سرمایه گذاری کشاورزی کوثر با نماد «زکوثر»، تابلوی فرعی بازار اول بورس
• شرکت ملی کشت و صنعت و دامپروری پارس با نماد «زپارس»، بازار دوم بورس
• شرکت سپید ماکیان با نماد «سپید»، بازار دوم بورس
• شرکت کشاورزی و دامپروری مگسال با نماد «زمگسا»، بازار دوم بورس
• شرکت مرغ اجداد زربال با نماد «اجداد»، بازار دوم بورس

نمادهای پذیرفته‌شده در فرابورس ایران

• شرکت دامداری تلیسه نمونه با نماد «تلیسه»، بازار اول فرابورس
• شرکت کشت و دام قیام اصفهان با نماد «زقیام»، بازار اول فرابورس
• شرکت کشت و صنعت دشت خرم‌دره با نماد «زدشت»، بازار اول فرابورس
• شرکت کشاورزی و دامپروری بینالود با نماد «زبینا»، بازار اول فرابورس
• شرکت مجتمع تولید گوشت مرغ ماهان با نماد «زماهان»، بازار اول فرابورس
• شرکت کشت و صنعت شریف‌آباد با نماد «زشریف»، بازار اول فرابورس
• شرکت کشاورزی مکانیزه اصفهان کشت با نماد «زکشت»، بازار اول فرابورس
• شرکت شیر و گوشت زاگرس شهرکرد با نماد «زشگزا»، بازار اول فرابورس
• شرکت کشت و دام گلدشت نمونه اصفهان با نماد «زگلدشت»، بازار اول فرابورس
• شرکت کشاورزی و دامپروری ملارد شیر با نماد «زملارد»، بازار دوم فرابورس
• شرکت کشاورزی و دامپروری فجر اصفهان با نماد «زفجر»، بازار دوم فرابورس
• شرکت کشت و صنعت امداد سپاهان گلدشت با نماد «زسپاها»، بازار دوم فرابورس
• شرکت مرغ مادر دیزباد با نماد «دیزباد»، بازار دوم فرابورس
• شرکت کشت و صنعت شهید بهشتی با نماد «بهشتی»، بازار سوم فرابورس
• شرکت پرورش کرم ابریشم ایران با نماد «ابریشم»، بازار سوم فرابورس
• شرکت کشت و صنعت جوین با نماد «جوین»، بازار پایه زرد فرابورس
• شرکت کشت و صنعت آبشیرین با نماد «آبین»، بازار پایه زرد فرابورس
• شرکت بازرگانی آینده سازان بهشت پارس با نماد «آینده»، بازار پایه زرد فرابورس
• شرکت سرمایه گذاری کشاورزی ایران با نماد «کورزی»، بازار پایه نارنجی فرابورس

بزرگ‌ترین شرکت‌های گروه زراعت و خدمات وابسته

در ادامه بزرگ‌ترین شرکت‌های گروه زراعت و خدمات وابسته در بورس را از نظر ارزش بازار معرفی می‌کنیم و زمینه فعالیت آن‌ها را کمی شرح می‌دهیم.

سپید

بزرگ‌ترین نماد در میان شرکت‌های فعال در گروه زراعت و خدمات وابسته، شرکت سپید ماکیان با نماد سپید است. این شرکت از ارزش بازار بیش از 7500 میلیارد تومان در زمان نگارش این مطلب، برخوردار است.

این شرکت در صنعت طیور فعالیت می‌کند که بزرگ‌ترین زنجیره تولید و توزیع مرغ گوشتی کشور را در اختیار دارد. شرکت سپید ماکیان در سال 59 شمسی در استان گیلان تاسیس شده است. فعالیت‌های این شرکت شامل مدیریت کل چرخه تولید گوشت مرغ شامل مزارع مرغ مادر، کارخانه جوجه‌کشی، مزارع پرورش مرغ گوشتی، کارخانه دان پلت، کشتارگاه صنعتی، کارخانه قطعه‌بندی، فرآوری گوشت و توزیع محصول نهایی می‌شود.

محصولات شرکت سپید ماکیان شامل موارد زیر هستند:

• مرغ قطعه‌بندی‌شده
• مرغ قطعه‌بندی‌شده منجمد
• مرغ منجمد
• مرغ آماده طبخ
• مرغ زنده
• بوقلمون زنده
• جوجه یک‌روزه
• بوقلمون آماده طبخ
• بوقلمون قطعه‌بندی‌شده
• دان
• غذای نیمه آماده

بزرگ‌ترین سهامداران شرکت سپید ماکیان، سه شخص حقیقی هستند که هر یک حدود 23 درصد از سهام این شرکت را در اختیار دارند.

زکوثر

شرکت سرمایه گذاری کشاورزی کوثر با نماد زکوثر، با ارزش بازار حدود 7200 میلیارد تومان، یکی دیگر از شرکت‌های بزرگ و مهم گروه زراعت و خدمات وابسته در بورس محسوب می‌شود.

این شرکت در سال 62 شمسی با عنوان «تصویران» و به صورت سهامی خاص تاسیس شد. سپس در سال 80 با نام شرکت سرمایه گذاری کشاورزی کوثر به سهامی عام تبدیل شد. این شرکت در سال 98 با نماد زکوثر وابسته شد. زکوثر، یکی از شرکت‌های مادر وابسته به سازمان اقتصادی کوثر محسوب می‌شود.

این شرکت، بزرگ‌ترین شرکت کشت و صنعت بورسی ایران است و در این حوزه‌ها فعالیت دارد:

• پرورش و ایجاد زنجیره در صنایع مرغ تخم‌گذار
• دام سبک
• دام سنگین
• آبزیان سردابی و گرمابی
• صنایع زراعی مدرن و دانش بنیان

این شرکت همچنین در امور زیرساختی وابسته به موارد گفته‌شده در این شاخه‌ها فعالیت می‌کند:

• تولید و تامین دارو
• مکمل
• واکسن
• خوراک دام
• طیور و آبزیان
• توسعه و تجهیز کارگاه‌ها
• بازرگانی در سطوح ملی و بین‌المللی در زمینه‌های گفته‌شده

عوامل موثر بر سهام شرکت‌های گروه زراعت و خدمات وابسته

اولین نکته‌ای که باید درباره سهام این شرکت‌ها به آن توجه کرد، این است که شرکت‌های این گروه، در دسته سهام ریالی بازار بورس قرار می‌گیرند. منظور از این عبارت این است که این شرکت‌ها، سود و درآمد خود را از طریق فروش محصولات در داخل ایران و بنابراین به ریال به دست می‌آورند.

یکی از عوامل مهمی که روی سودآوری و بنابراین قیمت سهام این شرکت‌ها تاثیر زیادی دارد، نحوه قیمت‌گذاری است. نهادهای دولتی روی محصولات تولیدی این شرکت‌ها نرخ‌گذاری می‌کنند و این نرخ‌ها باعث ایجاد محدودیت در سودآوری آن‌ها می‌شود و بنابراین قیمت سهام آن‌ها را دست‌خوش تغییر می‌کند.

این نرخ‌ها در طی زمان، با دستور نهادهای مربوطه تغییر می‌کنند و بنابراین بر سودآوری و قیمت سهام تاثیر می‌گذارند.

عامل بسیار مهم دیگری که بر قیمت سهام شرکت‌های این گروه و به عبارتی، تمامی شرکت‌های فعال در اقتصاد اثر می‌گذارد، قیمت دلار است. همانطور که گفته شد، این شرکت‌ها در دسته سهام ریالی بازار سرمایه قرار می‌گیرند؛ بنابراین کسب سود و درآمد آن‌ها به ریال انجام می‌گیرد. با این حال، بسیاری از مواد اولیه آن‌ها از خارج و به دلار تامین می‌شود. پس با افزایش نرخ ارز، هزینه‌های آن‌ها افزایش می‌یابد و دست‌کم در کوتاه‌مدت، سودآوری‌شان کاهش خواهد یافت.

هزینه‌های دلاری این شرکت‌‌ها تنها محدود به مواد اولیه لازم برای تولید نمی‌شود؛ بسیاری از ماشین‌آلات و تجهیزات مورد استفاده شرکت‌های صنعتی هم از کشورهای خارجی تامین می‌شود و بنابراین تغییرات قیمت دلار روی هزینه‌های شرکت تاثیر قابل ملاحظه‌ای دارد.

عامل نهایی که در این بخش به آن می‌پردازیم، محدودیت‌های تامین مواد لازم برای صنایع کشاورزی و دامپروری است. قسمتی از این مشکل، خود زیرمجموعه مورد قبلی، یعنی نوسانات قیمت ارز است. با تغییرات قیمت دلار، تامین این محصولات، از جمله خوراک دام و طیور با مشکل مواجه شده است. عامل تحریم هم بر این چالش می‌افزاید. با وجود چنین مشکلاتی، تولید و سودآوری شرکت‌های حوزه کشاورزی و دامپروری تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

بنابراین با در نظر داشتن این موارد اصلی که روی تولید و کسب سود این شرکت‌ها اثر می‌گذارند، می‌توان روند تغییرات قیمت سهام آن‌ها را از جهت بنیادی بررسی کرد.

کلام آخر

شرکت‌های گروه زراعت و خدمات وابسته، از اهمیت بسیار بالایی در اقتصاد و زندگی روزمره مردم برخوردارند. با این حال، به دلیل مشکلاتی از قبیل دخالت‌های بسیار دولت، نوسانات شدید نرخ ارز و دیگر مسائل ساختاری اقتصاد، فعالیت آن‌ها با چالش‌های بسیاری مواجه است.

به فعالان بازار بورس توصیه می‌شود که سهام ریالی مانند سهام شرکت‌های گروه زراعت و خدمات وابسته را در زمان ثبات نرخ ارز در نظر بگیرند. در این زمان‌ها، اگر بقیه عوامل با چالش جدی مواجه نباشند، سودآوری این شرکت‌ها مناسب‌تر خواهد بود و بنابراین به طور کلی می‌توان انتظار افزایش قیمت سهام آن‌ها را داشت.