اختیار معامله چیست

1402-09-16
363 بازدید

قرارداد اختیار معامله یا قرارداد آپشن، یک نوع قرارداد مشتقه است که به معامله‌گر حق، اما نه اجبار، می‌دهد تا در تاریخ مشخصی یا قبل از آن، یک دارایی را با یک قیمت تعیین شده خریداری یا فروش کند. با استفاده از قرارداد آپشن، معامله‌گر به صورت مستقل و بدون تعهد مستقیم در بازار اصلی دارایی، مانند بورس یا فارکس، فعالیت می‌کند.

حق خرید ریال (Call Option): فرض کنید یک فروشنده اختیار معامله حق خرید 1 میلیون ریال با قیمت 30,000 تومان در تاریخ 1 بهمن 1402 را به یک خریدار می‌دهد. این حق خرید به خریدار اجازه می‌دهد تا تا تاریخ مشخص شده، 1 میلیون ریال را با قیمت 30,000 تومان به خرید برساند. اگر نرخ ارز در بازار ریال به تومان در آن تاریخ بیشتر از 30,000 تومان باشد، خریدار می‌تواند با استفاده از حق خرید خود ریال را با قیمت پایینتر تهیه کند و سود کند. اما اگر نرخ ارز کمتر از 30,000 تومان باشد، خریدار می‌تواند از این حق خرید صرف نظر کند و ریال را با قیمت کمتر در بازار عادی تهیه کند یا اینکه این حق خرید را به انقضا برساند.

حق فروش ریال (Put Option): فرض کنید یک فروشنده اختیار معامله حق فروش 500,000 ریال با قیمت 25,000 تومان در تاریخ 1 فروردین 1403 را به یک خریدار می‌دهد. با این حق فروش، خریدار می‌تواند در تاریخ مشخص شده، 500,000 ریال را به قیمت 25,000 تومان بفروشد. اگر نرخ ارز در بازار ریال به تومان در آن تاریخ کمتر از 25,000 تومان باشد، خریدار می‌تواند از این حق فروش استفاده کند و 500,000 ریال را با قیمت بالاتری بفروشد. اما اگر نرخ ارز بیشتر از 25,000 تومان باشد، خریدار می‌تواند از این حق فروش صرف نظر کند و روش‌های دیگری را برای تهیه نقدینگی در بازار ارز ایران مورد استفاده قرار دهد.

تاریخچه قرارداد اختیارمعامله یا معاملات آپشن

تاریخچه اختیار معامله به اولین قراردادهای اختیار معامله برای کشت زیتون و روغن‌کشی بازمی‌گردد. در آن زمان، به دلیل تغییرات محیطی و آب و هوا، تولید محصول زیتون هر ساله متغیر بود و تولیدکنندگان زیتون در یک سال سود بسیار خوبی کسب می‌کردند و سال بعد ضرر می‌دیدند.

تالس، فیلسوف یونانی، با صاحبان دستگاه‌های روغن‌کشی قرارداد جالبی بست. محصولات زیتون در فصل بهار برداشت می‌شدند و تالس در فصل زمستان با پرداخت مبلغی، دستگاه‌های روغن‌کشی را برای فصل بهار با مبلغی که در زمان بستن قرارداد تعیین کرده برای خود اجاره کرد. شرط این قرارداد این بود که اگر تالس از دستگاه‌ها استفاده نکند، مبلغ اجاره به صاحبان دستگاه‌ها تعلق نگیرد و تالس هیچ تعهدی در این زمینه نداشت.

سال بعد، زیتون‌ها بسیار زیاد بودند و تالس دستگاه‌ها را با همان مبلغ توافق‌شده اجاره کرد و آنها را با قیمت بالاتر در اختیار صاحبان دستگاه‌ها و سایر افراد قرار داد. از این راه، تالس سود زیادی به دست آورد.

در واقع، در این معامله، یک اختیار مورد توافق قرار گرفت. تالس به دلیل پرداخت مبلغ اجاره از پیش، اختیار داشت که از دستگاه‌ها استفاده کند یا نکند، ولی هیچ الزامی برای او وجود نداشت. صاحبان دستگاه‌ها هم تعهد دادند که اگر تالس بخواهد از دستگاه‌ها استفاده کند، با قیمت تعیین‌شده در قرارداد موافقت کنند.

اکنون سوال پیش می‌آید که چرا صاحبان دستگاه‌ها با این معامله موافقت کردند؟ دلیل اصلی این است که وجود ابهام در آینده کسب‌وکارشان برای آنها مهم بود. آنها نمی‌دانستند که در سال بعد می‌توانند قرارداد‌های خوبی ببندند یا خیر، بنابراین ابهام آینده را ارزش‌گذاری کردند. این نوع قرارداد را اختیار خرید (Call Option)می‌گوییم. در این نوع قرارداد، صاحبان دستگاه‌ها امکان دارند در صورت نیاز، تالس را به خرید دستگاه‌ها تعهد کنند، اما تالس هیچ تعهدی برای خرید نداشته و می‌تواند از این امکان صرفنظر کند.

قراردادهای اختیارمعامله در بازارهای بین الملل

قراردادهای اختیار معامله در بورس‌ها و بازارهای مختلف در سراسر دنیا وجود دارند. در زیر، تعدادی از بورس‌ها و بازارهایی که قراردادهای اختیار معامله در آنها معامله می‌شود، آمده است:

۱. بورس اوراق بهادار آمریکا (NYSE( NYSE یکی از قدیمی‌ترین و بزرگترین بورس‌های اوراق بهادار در جهان است و در آن قراردادهای اختیار معامله بر روی انواع دارایی‌ها از جمله سهام، شاخص‌های بورسی و سایر اوراق بهادارها معامله می‌شوند.

۲. بورس اوراق بهادار شیکاگو (CME( CME یکی از بزرگترین بورس‌های اوراق بهادار در جهان است و به عنوان مرکزی برای معاملات قراردادهای اختیار معامله بر روی انواع دارایی‌ها مانند طلا، نفت، ارزهای خارجی، سیب زمینی و سایر کالاها شناخته می‌شود.

۳. بورس لندن (LSE( LSE یکی از بزرگترین بورس‌های اوراق بهادار و مالی در اروپا است و در آن قراردادهای اختیار معامله بر روی سهام، انواع ارزها، نفت، زغال سنگ و سایر دارایی‌ها معامله می‌شوند.

۴. بورس هنگ‌کنگ (HKEX( HKEX یکی از بزرگترین بورس‌های آسیایی است و در آن قراردادهای اختیار معامله بر روی سهام، شاخص‌های بورسی و قراردادهای فرابورسی معامله می‌شود.

۵. بورس طلا و سکه نیویورک (NYMEX( NYMEX یکی از بورس‌های بزرگ برای قراردادهای اختیار معامله بر روی فلزات قیمتی مانند طلا، نقره و برنت نفت است.

۶. بورس کالای شیکاگو (CBOT( CBOT یکی از بورس‌های بزرگ برای قراردادهای اختیار معامله بر روی محصولات کشاورزی مانند ذرت، گندم، سویا و غیره است.

۷. بورس آتی کریب (CBOT( CBOT یکی از بورس‌های بزرگ برای قراردادهای اختیار معامله بر روی سیب زمینی، مواد غذایی و فلزات قیمتی است.

۸. بورس آتی طلا دبی (DGCX( DGCX یکی از بورس‌های بزرگ در خاورمیانه برای قراردادهای اختیار معامله بر روی طلا و سایر فلزات قیمتی است.

این تنها چند نمونه از بورس‌ها و بازارهایی است که قراردادهای اختیار معامله در آنها معامله می‌شود. بورس‌ها و بازارهای دیگری نیز در سراسر جهان وجود دارند که قراردادهای اختیار معامله را ارائه می‌دهند، مانند بورس اوراق بهادار طوکیو (TSE)، بورس اوراق بهادار پاریس (Euronext Paris)، بورس اوراق بهادار فرانکفورت (Frankfurt Stock Exchange)، بورس اوراق بهادار سیدنی (ASX) و بورس اوراق بهادار تورنتو (TSX)، فقط به عنوان چند نمونه نامبرده شده‌اند.

مزایا و معایب قراردادهای اختیار معامله:

مزایا:

افزایش تنوع سبد سرمایه‌گذاری: با استفاده از قراردادهای اختیار معامله، سرمایه‌گذاران می‌توانند در بازارهای مختلف و با دارایی‌های مختلف سرمایه‌گذاری کنند و سبد سرمایه‌گذاری خود را تنوع بخشیده و ریسک را تا حدودی کاهش دهند.
اتداول قراردادهای اختیار معامله در بازار: قراردادهای اختیار معامله در بازارهای مالی عموماً بازارهای گزینه (Option Market) نامیده می‌شوند. این بازارها به معامله‌گران اجازه می‌دهند تا قراردادهای اختیار معامله را خریداری یا فروش کنند و از تغییرات قیمت دارایی مورد نظر سود ببرند.

معایب:

افزایش پیچیدگی: قراردادهای اختیار معامله دارای مفاهیم و شرایط پیچیده‌ای هستند که نیاز به درک صحیح آنها را دارند. برای معامله‌گرانی که با این نوع قراردادها آشنایی کافی ندارند، ممکن است پیچیدگی زیادی ایجاد شود و خطرات بیشتری را به همراه داشته باشد.
محدودیت‌های زمانی: قراردادهای اختیار معامله تاریخ انقضا دارند و بعد از آن دیگر اعتباری ندارند. این ممکن است به معنای این باشد که معامله‌گر برخی از حقوق خود را از دست دهد یا نیاز به تمدید قرارداد داشته باشد که ممکن است با هزینه‌های اضافی همراه باشد.

ریسک عدم انجام معامله: در برخی موارد، ممکن است قراردادهای اختیار معامله به دلیل شرایط بازار، تراکنش های ناموفق، یا دلایل دیگری انجام نشوند. این مسئله می‌تواند برای معامله‌گران تلخی و ضرر مالی به همراه داشته باشد.

مهمترین نکته ای که باید در نظر داشته باشید این است که معامله گری در بازارهای مالی همواره مشتمل بر ریسک است و قبل از ورود به معاملات حتما باید با شرایط و ریسک های مرتبط با قراردادهای اختیار معامله آشنا شوید و در صورت لزوم از خدمات مشاوره مالی حرفه ای استفاده کنید.

موارد مورد استفاده قرار داد اختیار معامله

قراردادهای اختیار معامله، به عنوان ابزاری برای پوشش ریسک و پیش‌بینی بازار، در بسیاری از موارد مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه، به توضیح بیشتر درباره مصارف و مزایای قراردادهای اختیار معامله می‌پردازیم:

پوشش ریسک: این مصرف قراردادهای اختیار معامله به عنوان یک ابزار محبوب برای پوشش ریسک در بازارهای مالی استفاده می‌شود. با خریداری قرارداد اختیار معامله، سرمایه‌گذار می‌تواند خود را در برابر نوسانات قیمت‌ها و ریسک‌های بازار محافظت کند. به عنوان مثالی که در متن آورده شد، با خرید قرارداد اختیار فروش (Put) بر روی سهامی که سرمایه‌گذار در آن سرمایه‌گذاری کرده است، در صورت کاهش قیمت سهام، می‌تواند ضرر خود را کاهش داده و درآمدی را جبران کند.

معاملات پیش‌گویانه: قراردادهای اختیار معامله به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند تا بر اساس تحلیل‌های خود، به صورت پیش‌بینی‌ای در بازار عمل کنند. با خرید قرارداد اختیار خرید (Call) بر روی یک دارایی، سرمایه‌گذار می‌تواند در صورت افزایش قیمت دارایی، قرارداد را اجرا کرده و دارایی را با قیمتی مناسب‌تر خریداری کند. این به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد تا از تحرکات بازار بهره‌برداری کنند و سود قابل توجهی را به دست آورند.

حفاظت از دارایی‌ها: قراردادهای اختیار معامله به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که دارایی‌های خود را در برابر نوسانات بازار محافظت کنند. با خرید قراردادهای اختیار معامله، سرمایه‌گذاران می‌توانند خسارات احتمالی را کاهش داده و از ریسک‌های ناخواسته جلوگیری کنند.

افزایش نقدینگی: قراردادهای اختیار معامله می‌توانند به سرمایه‌گذاران کمک کنند تا نقدینگی خود را افزایش دهند. با خرید و فروش قراردادهای اختیار معامله، سرمایه‌گذاران می‌توانند به سرمیزان نقدینگی خود دست پیدا کنند و در صورت نیاز به سرمایه‌گذاری یا نیاز به پول نقد، به سرعت و با کمترین هزینه ممکن اقدام کنند.

مدیریت مخاطرات: قراردادهای اختیار معامله به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند تا مخاطرات مرتبط با سرمایه‌گذاری‌های خود را مدیریت کنند. با استفاده از قراردادهای اختیار معامله، سرمایه‌گذاران می‌توانند ریسک‌های بازار را کاهش داده و به طور فعال در مدیریت سرمایه‌گذاری خود دخالت کنند.

افزایش انعطاف‌پذیری: قراردادهای اختیار معامله به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند تا در بازارهای مالی به صورت انعطاف‌پذیر عمل کنند. با استفاده از قراردادهای اختیار معامله، سرمایه‌گذاران می‌توانند به راحتی و با کنترل بیشتری در معاملات خود، به تغییرات سریع بازار و شرایط مالی واکنش نشان دهند.

در نهایت، قراردادهای اختیار معامله به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند تا به صورت خلاقانه و با استفاده از ابزارهای مالی مختلف، بهره‌وری بیشتری از سرمایه خود داشته باشند. با درک و استفاده صحیح از قراردادهای اختیار معامله، سرمایه‌گذاران می‌توانند به راحتی به هدف‌های خود در بازارهای مالی نزدیک شوند و سود قابل توجهی را به دست آورند.

انواع قرار داد اختیار معامله یا آپشن

قراردادهای اختیار معامله سهام: این نوع قراردادها بر روی سهام فردی یا شرکت‌هایی که در بورس معامله می‌شوند، اعمال می‌شود. قراردادهای اختیار معامله سهام معمولاً در بازار بورس ارائه می‌شوند و به خریدار امکان خرید یا فروش سهام در آینده با قیمت و زمانی که در قرارداد تعیین شده است را می‌دهد.
قراردادهای اختیار معامله بر روی شاخص سهام: در این نوع قراردادها، موضوع قرارداد شاخص سهام است که شامل گروهی از سهام‌هاست. با خریداری این قراردادها، فرد می‌تواند بر روی عملکرد کلیه سهام‌های موجود در شاخص سهام معامله کند.

قراردادهای اختیار معامله بر روی اوراق قرضه: این قراردادها بر روی اوراق قرضه، به خصوص اوراق قرضه دولتی، اعمال می‌شوند. با استفاده از این قراردادها، فرد می‌تواند در آینده اوراق قرضه را با قیمت و شرایط تعیین شده خرید یا فروش کند.

قراردادهای اختیار معامله بر روی نرخ بهره: در این نوع قراردادها، موضوع قرارداد نرخ بهره است. خریدار قرارداد به او اجازه می‌دهد که در تاریخ انقضای قرارداد، بهره را با نرخ توافقی ثابت خریداری کند یا بفروشد. این نوع قراردادها برای مدیریت ریسک نرخ بهره استفاده می‌شوند.

قراردادهای اختیار معامله ارزی: در این نوع قراردادها، فرد حق خرید یا فروش ارز با نرخ ثابتی در آینده را دارد. این قراردادها برای مدیریت ریسک ارزی و پوشش ارزی استفاده می‌شوند.

به علاوه، قراردادهای اختیار معامله می‌توانند بر روی دیگر دارایی‌ها نیز اعمال شوند، مانند محصولات کشاورزی، کالاهای معدنی و انرژی. انواع قراردادهای اختیار معامله ممکن است در بازارهای مالی مختلف و در سطوح مختلف قابل دسترسبا توجه به سوال شما، در زیر انواع قراردادهای اختیار معامله را بر اساس دارایی‌ شرح داده شده است:

قراردادهای معامله سهام (Stock Options): این نوع قراردادها به فرد حق خرید (Call Option) یا حق فروش (Put Option) یک تعداد سهام خاص را در زمان و با قیمتی که در قرارداد تعیین شده است، می‌دهد.

قراردادهای اختیار معامله بر روی شاخص سهام (Index Options): در این نوع قراردادها، موضوع قرارداد شاخصی از سهام‌ها است. فرد با خریداری این قراردادها، حق خرید (Call Option) یا حق فروش (Put Option) بر روی کل شاخص سهام را در زمان و با قیمت تعیین شده در قرارداد دارد.

قراردادهای اختیار معامله بر روی ارز (Currency Options): این نوع قراردادها به فرد حق خرید (Call Option) یا حق فروش (Put Option) یک مقدار خاص از ارز را با استفاده از یک نرخ تعیین شده در زمان و قیمت مشخصی می‌دهد.

قراردادهای اختیار معامله بر روی سلع (Commodity Options): در این نوع قراردادها، موضوع قرارداد یک کالای قابل تجارت مانند نفت، طلا، گندم و… است. فرد با خریداری این قراردادها، حق خرید (Call Option) یا حق فروش (Put Option) بر روی مقدار خاصی از کالا را در زمان و با قیمت تعیین شده در قرارداد دارد.

قراردادهای اختیار معامله بهره (Interest Rate Options): این نوع قراردادها به فرد حق خرید (Call Option) یا حق فروش (Put Option) نرخ بهره را بر روی یک مقدار خاص از سرمایه‌گذاری یا قرض‌ها در زمان و با نرخ تعیین شده در قرارداد می‌دهد.

این تنها چند نمونه از انواع قراردادهای اختیار معامله هستند و در عمل شایعترین انواع قراردادهای اختیار معامله را پوشش داده‌اند.

نتیجه گیری

اختیار معامله، یک ابزار مالی پیچیده است که توسط سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها برای مدیریت و کنترل ریسک‌های بازار استفاده می‌شود. این قراردادها اجازه می‌دهند تا در آینده، به تحقق معاملات خاصی بپردازند و در صورت تغییر قیمت دارایی‌ها، سود یا زیانی را تجربه کنند. با این حال، باید توجه داشت که شرکت در بازارهای مشتقه به خطرات قابل توجهی نیز می‌انجامد و نیاز به تجربه، دانش و تحلیل دقیق دارد.

با درک دقیق از این مفاهیم و با داشتن تجربه و دانش لازم، می‌توانید از اختیار معامله بهره‌وری کنید و آن را به عنوان یک ابزار موثر در مدیریت و کاهش ریسک‌های مالی خود استفاده کنید. اما همیشه به خاطر داشته باشید که تصمیم‌گیری درباره شرکت در بازارهای مشتقه نیازمند آگاهی کامل و تحلیل دقیق است و باید با اطلاعات کافی و مشاوره مالی مناسب همراه باشد.

امتیاز مطلب:

 5/5

اشتراک مطالب :

ارسال مطالب جدید به ایمیل شما

برای مشاهده مطالب جدید سایت ایمیل خود را در کادر زیر وارد و ثبت نمایید

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

دوره پیشنهادی دانشکده بورس

دوره رایگان اختیار معامله

قیمت :

رایگان!

دوره آموزش تخصصی اختیار معامله