شرکت چند رشته ای
شرکتهای چند رشته ای صنعتی، نام یکی از گروههای صنعتی فعال در بازار بورس تهران است. تعداد شرکتهای فعال در گروه شرکتهای چند رشته ای صنعتی انگشتشمار است اما با این حال، این گروه از ارزش و اهمیت قابل توجهی برخوردار است. شرکتهای فعال در این گروه، شرکتهای بزرگ و مهمی هستند و همین موضوع، باعث جلب توجه بسیاری از سرمایه گذاران بازار سهام به این گروه صنعتی شده است.
در این مطلب از آموزش بورس، به معرفی این گروه صنعتی میپردازیم و زمینه فعالیت شرکتهای پذیرفتهشده در این گروه را توضیح خواهیم داد. همچنین به معرفی مهمترین شرکتهای فعال در این گروه صنعتی خواهیم پرداخت. بنابراین، اگر قصد سرمایه گذاری روی شرکتهای این گروه را دارید یا میخواهید با آنها بیشتر آشنا شوید، تا انتها با این مطلب همراه باشید.
گروه چند رشته ای صنعتی چیست؟
گروه چند رشته ای صنعتی متشکل از هلدینگهای سرمایهگذاری است که در صنایع مختلف و متنوعی فعالیت میکنند. شرکتهای این گروه مانند شرکتهای گروه سرمایهگذاری هستند و ارزش و سودآوری این نمادها، به شرکتهای زیرمجموعه آنها و در واقع سرمایهگذاریهای آنها بستگی دارد. بنابراین این شرکتها به نوعی، مانند یک صندوق سرمایهگذاری برای سرمایه گذاران عمل میکنند.
با این که سالها از تشکیل و فعالیت این گروه در بازار بورس میگذرد، در حال حاضر 7 نماد در این گروه قرار دارند. با وجود تعداد کم شرکتهای فعال در این گروه، ارزش آن قابل توجه است.
پیشینه تاسیس شرکتهای چند رشته ای به دهه 50 شمسی برمیگردد. در این زمان، درآمدهای نفتی افزایش یافت و به دنبال آن، سرمایهگذاریهای دولت در بخشهای مختلف صنعتی بیشتر شد. برای انجام این کار، هلدینگ های سرمایه گذاری چند رشته ای تاسیس شدند و شروع به فعالیت کردند.
شرکتهای تاسیسشده در گروه چند رشته ای صنعتی، در صنایع مختلفی مانند نفت و گاز، پتروشیمی، معادن و… سرمایه گذاری میکنند.
تشکیل گروه شرکتهای چند رشته ای صنعتی در بورس
همانطور که گفته شد، شرکتهای چند رشته ای در دهه 50 تاسیس شدند و شروع به فعالیت کردند. از جمله این شرکتها، شرکت «سرمایه گذاری ملی ایران» با نماد «ونیکی» بود. با پیوستن این شرکت به بازار سرمایه، گروه شرکتهای چند رشته ای صنعتی در بورس ایجاد شد و شروع به کار کرد.
در سال 99 شرکت «سرمایه گذاری تامین اجتماعی» با نماد «شستا» به بورس اوراق بهادار پیوست و تعداد نمادهای این گروه به 6 رسید. در سال 1401 هم آخرین نماد این گروه تا این لحظه، یعنی شرکت «بین المللی توسعه صنایع و معادن غدیر» با نماد «وکغدیر» که خود از هلدینگهای زیرمجموعه «هلدینگ سرمایه گذاری غدیر» با نماد «وغدیر» است، در بازار بورس عرضه اولیه شد و این عدد به 7 رسید.
نمادهای فعال در گروه شرکتهای چند رشته ای صنعتی
همانطور که گفته شد، تنها 7 نماد فعال در این گروه وجود دارند که در ادامه فهرست آنها را میتوانید مشاهده کنید:
- سرمایه گذاری تامین اجتماعی با نماد «شستا»، بازار دوم بورس
- بین المللی توسعه صنایع و معادن غدیر با نماد «وکغدیر»، بازار دوم بورس
- هلدینگ سرمایه گذاری غدیر با نماد «وغدیر»، تابلوی اصلی بازار اول بورس
- سرمایه گذاری ملی ایران با نماد «ونیکی»، تابلوی اصلی بازار اول بورس
- سرمایه گذاری گروه توسعه ملی با نماد «وبانک»، تابلوی اصلی بازار اول بورس
- سرمایه گذاری صندوق بازنشستگی با نماد «وصندوق»، تابلوی اصلی بازار اول بورس
- گروه مدیریت سرمایه گذاری امید با نماد «وامید»، تابلوی فرعی بازار اول بورس
در ادامه مهمترین و بزرگترین شرکتهای فعال در گروه چند رشته ای صنعتی را معرفی میکنیم و درباره هر یک توضیح میدهیم.
شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی یا شستا
در حال حاضر شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی با نماد شستا، بزرگترین شرکت در گروه چند رشته ای صنعتی محسوب میشود. این شرکت در زمان نگارش این مقاله، بالغ بر 215 هزار میلیارد تومان ارزش دارد.
تاسیس شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی به سال 65 برمیگردد. سرمایه اولیه شرکت شستا در زمان تاسیس برابر با دو میلیارد تومان بود.
شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی زیرمجموعه سازمان تامین اجتماعی است و مدیرعامل آن توسط وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی تعیین میشود.
اهمیت و ارزش مالی شرکت شستا در حدی است که بسیاری از شرکتهای بورسی، از زیرمجموعههای آن هستند. همین مسئله باعث میشود که تصمیمات شستا به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر سایر شرکتهای فعال در بازار سرمایه تاثیرگذار باشد. شستا سهامدار بیش از 170 شرکت بزرگ و مهم است.
به عنوان نمونه، افزایش سرمایه شرکت شستا، باعث میشود که تمامی شرکتهای زیرمجموعه آن که در بورس پذیرش شدهاند، مجبور به افزایش سرمایه شوند.
شرکتهای زیرمجموعه شستا
شرکتهای زیرمجموعه شستا در حوزههای مختلف و گستردهای فعالیت میکنند. از سال 83 تا به حال، با هدف اداره بهتر داراییها و سرمایهگذاریها در صنایع تخصصی، هلدینگهای تخصصی مختلفی به عنوان شرکتهای زیرمجموعه شستا شکل گرفتهاند که در حال فعالیت در حوزههای خاص خود هستند.
هلدینگهای زیرمجموعه شستا با شرح فعالیت آنها در فهرست زیر قابل مشاهدهاند:
- هلدینگ نفت، گاز و پتروشیمی تامین (تاپیکو): سرمایهگذاری در حوزه نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشگاه
- هلدینگ دارویی تامین (تیپیکو): سرمایهگذاری در صنعت دارو، در بخشهای تولید مواد اولیه، محصول نهایی و توزیع دارو
- هلدینگ صدر تامین (تاصیکو): سرمایهگذاری در حوزه صنایع معدنی
- هلدینگ صنایع عمومی تامین: سرمایهگذاری در حوزه دامداری و لوازم خانگی
- هلدینگ سیمان تامین (سیتا): سرمایهگذاری در حوزه سیمان، عمران و حملونقل
- هلدینگ کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران: خدمات حملونقل دریایی
- هلدینگ مدیریت توسعه انرژی تامین: سرمایهگذاری در حوزه نیروگاه و تولید انرژی
- هلدینگ صبا تامین: ارائه خدمات مالی
- خدمات ارتباطی رایتل: ارائه خدمات ارتباطی
در تمامی این حوزهها، شستا نقشی اساسی بازی میکند و اهمیت بسیار بالایی در بازار دارد. تنها برای ذکر چند نمونه از اهمیت شستا در صنایع یادشده، میتوان به این مورد اشاره کرد که شستا بزرگترین بازیگر صنعت سیمان است و 75 درصد صنایع تولید و توزیع دارو را در اختیار خود دارد.
سهام شستا
همانطور که پیشتر توضیح داده شد، سهام شستا در سال 1399 در بورس عرضه اولیه شد. در حال حاضر بیش از 85 درصد سهام شستا در اختیار سازمان تامین اجتماعی است. بنابراین، سازمان تامین اجتماعی، بزرگترین سهامدار شستا محسوب میشود که روی این شرکت، قدرت کنترل و مدیریت دارد.
بنابراین عرضه اولیه شستا، از بعد مدیریت و حاکمیت شرکتی تفاوتی در این شرکت ایجاد نشده است. زیرا سهامداران جدید که از طریق عرضه اولیه شستا در بازار بورس به فهرست سهامداران اضافه شدند، هیچگونه قدرت مدیریت و ایجاد تغییر در ساختار آن ندارند و صرفا از نظر منافع مالی مالک آن هستند (که البته درباره همین منافع مالی هم قدرت تصمیمگیری خاصی ندارند).
شرکت سرمایه گذاری غدیر یا وغدیر
دومین شرکت بزرگ در این گروه، شرکت سرمایه گذاری غدیر با نماد وغدیر است. شرکت بینالمللی توسعه صنایع و معادن غدیر هم زیرمجموعه شرکت سرمایه گذاری غدیر است که سهام آن در همین گروه، یعنی گروه چند رشته ای صنعتی عرضه شده است.
شرکت سرمایه گذاری غدیر در سال 1370 و با سرمایه اولیه یک میلیارد تومان تاسیس شد. نام این شرکت در ابتدا شرکت سرمایه گذاری بانک صادرات و به صورت سهامی خاص بود اما در سال 1374 به سهامی عام تبدیل شده و در بورس پذیرفته شد.
در سال 1387 مالکیت این شرکت از بانک صادرات ایران به سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح منتقل شد. در حال حاضر هم بیش از نیمی از سهام این شرکت تحت مالکیت موسسه صندوق بازنشستگی، وظیفه، از کارافتادگی و پسانداز کارکنان بانکهای ملی و ادغام شده، صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح و صندوقهای بیمه نیروهای مسلح است.
زمینه فعالیت شرکتهای زیرمجموعه سرمایه گذاری غدیر، صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، معدنی، برق و انرژی، سیمان، ساختمان، تجاری و مالی و فناوری اطلاعات و ارتباطات است.
این شرکتها در قالب چندین هلدینگ تخصصی مختلف فعالیت میکنند که در ادامه معرفی خواهند شد:
- شرکت بینالمللی توسعه صنایع و معادن غدیر (حدود 85 درصد سهام این شرکت بسیار مهم، تحت مالکیت شرکت سرمایه گذاری غدیر است و بنابراین توسط آن مدیریت و کنترل میشود.) (سهامی عام)
- شرکت گروه گسترش نفت و گاز پارسیان (سهامی عام)
- شرکت سرمایه گذاری برق و انرژی غدیر (سهامی خاص)
- گروه مالی نماد غدیر (سهامی عام)
- شرکت توسعه سرمایه و صنعت غدیر (سهامی عام)
- شرکت بینالمللی توسعه ساحل و فراساحل نگین کیش
- شرکت بینالمللی توسعه ساختمان (سهامی عام)
سهام شرکتهای گروه چند رشته ای صنعتی
در این قسمت به دو نکته اصلی درباره سهام شرکتهای گروه چند رشته ای صنعتی میپردازیم؛ اول این که ارزشگذاری سهام این شرکتها چگونه انجام میگیرد و دوم این که چه عواملی بر قیمت سهام آنها تاثیر میگذارند.
ارزشگذاری سهام شرکتهای چند رشته ای
در قسمتهای قبلی گفته شد که با توجه ماهیت شرکتهای گروه چند رشته ای صنعتی که به شکل هلدینگهای گسترده در حوزههای مختلف فعالیت میکنند، میتوان آنها را شبیه صندوقهای سرمایه گذاری در نظر گرفت.
ارزش این شرکتها بر اساس خالص دارایی (Net Asset Value) یا NAV در نظر گرفته میشود؛ یعنی کل بدهیهای آنها را باید از کل دارایی کم کنیم تا خالص دارایی را به دست آوریم. سپس از نسبت P/NAV یا قیمت بر خالص ارزش داراییها استفاده میکنیم.
برای محاسبه این نسبت، کافی است که قیمت روز سهام هر شرکت را بر خالص ارزش داراییهای آن تقسیم کنیم. هر چه این نسبت کوچکتر باشد، ریسک سرمایهگذاری در آن شرکت کمتر در نظر گرفته میشود؛ زیرا به نسبت خالص داراییها، با قیمت کمتری به فروش میرسد.
عوامل موثر بر قیمت سهام شرکتهای چند رشته ای
عملکرد این شرکتها از هر نظر، وابسته به عملکرد شرکتها و داراییهای زیرمجموعهشان است. بنابراین نمیتوان به طور کلی عاملی برای نحوه اثرگذاری بر سهام آنها معرفی کرد. برای این که ببینیم هر شرکتی از چه عواملی بیشتر تاثیر میپذیرد، باید وزن داراییهای موجود در پرتفوی آن را بررسی کنیم تا ببینیم هر یک در چه زمینهای فعالیت میکنند و از چه عواملی تاثیر بیشتری میپذیرند.
برای مثال شرکتهای نفت، گاز و پتروشیمی و صنایع فولاد و فلزات اساسی، سهام دلاری محسوب میشوند و بنابراین از نوسانات قیمت ارز تاثیر مثبت میپذیرند. در مقابل، شرکتهای دارویی جزو سهام ریالی محسوب میشوند و معمولا افزایش قیمت ارز به ضرر آنها خواهد بود.
با وجود همه اینها، با توجه به این که قسمت گستردهای از داراییهای تحت مدیریت شرکتهای چند رشته ای صنعتی در حوزه نفت و گاز و فلزات اساسی سرمایه گذاری میشود، میتوان نوسانات قیمت ارز را از عوامل مهم و اساسی تاثیرگذار بر قیمت سهام آنها در نظر گرفت.
همچنین قیمتگذاریهای دستوری در حوزههای مختلفی مانند دارو، میتواند تاثیر زیادی بر سودآوری و در نتیجه قیمت سهام این شرکتها داشته باشد.
جمعبندی
گروه شرکتهای چند رشته ای صنعتی از نظر تعداد شرکتها، گروهی کوچک است و در مقابل، از نظر ارزش بازار از اهمیت بالایی برخوردار است. بسیاری از شرکتهای سرمایه گذاری مادر که هلدینگها و شرکتهای بزرگ بورسی و غیربورسی دیگر را تحت مالکیت و مدیریت خود دارند، در این گروه پذیرفته شدهاند.
بنابراین عملکرد شرکتهای این گروه به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر سایر شرکتهای فعال در بورس موثر است و از آنها تاثیر میپذیرد. شرکت شستا و وغدیر، بزرگترین شرکتهای فعال در این گروه صنعتی محسوب میشوند که قسمت مهمی از تولیدات اقتصاد ایران را در اختیار دارند و تاثیر زیادی بر بازار سرمایه میگذارند.
با توجه به اهمیت زیاد شرکتهای فعال در این گروه، لازم است که سرمایه گذاران توجه ویژهای به آن داشته باشند.
با توجه به این که هر یک از شرکتهای این گروه، شرکتهای زیادی را در پرتفوی خود دارند، سرمایه گذاری روی آنها میتواند مانند سرمایه گذاری روی یک صندوق سرمایه گذاری، متنوع و بنابراین کمریسک محسوب شود.