صف خرید و صف فروش در بورس چیست؟

صف خرید و صف فروش

یکی از اولین اصطلاحاتی که به گوش تازه‌واردان بورس می‌خورد بحث صف‌های خرید و فروش در بورس است که تا حدودی ذهن افراد را درگیر خود می‌کند به طوری که اکثر فعالان بازار از صف خرید شدن سهم‌هایشان لذت می‌برند و اگر سهمشان صف فروش شود حس خوبی ندارند و احساس شکست می‌کنند.

در این مقاله به دلایل به وجود آمدن صف خرید و صف فروش در بورس اوراق بهادار تهران می‌پردازیم و بررسی می‌کنیم که چرا در بازارهای بین‌المللی این اتفاق نمی‌افتد و پیدایش این صف‌ها در بازار نشان از چه چیزی دارد؟ آیا واقعاً از صف خرید شدن باید خوشحال شویم و صف فروش نگرانمان کند؟

در ادامه به همه این سؤالات جواب می‌دهیم. با ما همراه باشید.

مکانیزم بازار آزاد در بورس

همان‌طور که میدانید قیمت‌گذاری دارایی‌ها در بورس پیرو مکانیزم بازار آزاد است به این معنا که قیمت‌ها دستوری تعیین نمی‌شوند یا ثابت نیستند بلکه خریداران و فروشندگان هستند که با میزان عرضه و تقاضا قیمت‌ها را تعیین می‌کنند؛ هرچه تقاضا بیشتر شود قیمت‌ها نیز افزایش می‌یابند و چنانچه عرضه از تقاضا پیشی بگیرد قیمت کاهش پیدا می‌کند.

به‌این‌ترتیب در حالتی که خریداران زیای وجود داشته باشند و فروشنده‌ای پیدا نشود،صف خرید به وجود می‌آید و زمانی که همه فروشند باشند و هیچ خریداری وجود نداشته باشد، صف فروش شکل می‌گیرد.

محدودیت دامنه نوسان در بورس اوراق بهادار

یکی از محدودیت‌هایی که سازمان بورس اوراق بهادار برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاران اعمال کرده، محدودیت در نوسان قیمت‌هاست.

طبق این قانون، قیمت‌ها در بورس تهران روزانه بیشتر از ۵± درصد نمی‌توانند نوسان کنند.

یعنی اگر قیمت پایه یک سهم، امروز ۱۰۰ تومان باشد نهایتاً تا ۱۰۵ تومان می‌تواند افزایش و همچنین تا ۹۵ تومان کاهش پیدا کند.

این محدودیت سبب می‌شود که معامله گران نتوانند قیمت‌هایی خارج از دامنه نوسان روزانه برای معاملاتشان پیشنهاد دهند.

برای نمونه در مثال قبل، بالاترین قیمتی که در آن روز می‌توانید برای خرید پیشنهاد دهید ۱۰۵ تومان است و اگر فروشندگان حاضر نشوند با آن قیمت سهامشان را بفروشند، در این صورت صف خرید به وجود می‌آید؛ یعنی شما می‌توانید در قیمت ۱۰۵ تومان ثبت سفارش کنید و منتظر بمانید تا فروشنده‌ای در آن قیمت حاضر به فروش دارایی‌اش بشود؛ به همین ترتیب صفی از خریداران منتظر تشکیل می‌شود که به آن صف خرید می‌گویند.

همین اتفاق در فروش نیز رخ می‌دهد؛زمانی که خریداری برای دارایی‌تان وجود نداشته باشد، مجبور می‌شوید تا سفارش فروش خود را با پایین‌ترین قیمت دامنه نوسان (۵-درصد) ثبت کنید و منتظر بمانید تا شاید خریداری برای دارایی‌تان پیدا شود و داراییتان را با این قیمت بخرد؛ در این حالت هم اگر تعداد فروشندگان زیاد شود، صفی از آن‌ها تشکیل خواهد شد که به آن صف فروش گفته می‌شود.

آیا در بازارهای بزرگ بین‌المللی هم صف خرید و صف فروش وجود دارد؟

چنانچه به قوانین بازارهای بین‌المللی مانند فارکس، ارزهای دیجیتال و… نگاه کنید متوجه می‌شوید در این بازارها محدودیت دامنه نوسان وجود ندارد.

معامله گران این بازارها می‌توانند هر قیمتی که می‌خواهند برای معاملاتشان پیشنهاد دهند، این موضوع سبب می‌شود تا صف خرید و صف فروش در این بازارها به وجود نیاید.

با آزاد بودن دامنه نوسان در نهایت خریداران و فروشندگان در قیمت‌های مختلف با یکدیگر به توافق می‌رسند و معاملات انجام می‌شود.

برای نمونه در مثالی که آوردیم به دلیل محدودیت دامنه نوسان، معامله گران نمی‌توانستند بیشتر از ۱۰۵ تومان برای خرید پیشنهاد دهند و فروشندگان هم با این قیمت حاضر به فروش نبودند؛ اما اگر امکان ثبت سفارش باقیمت‌هایی بالاتر از ۱۰۵ تومان وجود داشته باشد، قطعاً فروشندگان حاضر هستند با قیمت‌های بالاتر سهامشان را بفروشند، به این ترتیب دیگر صف خریدی به وجود نمی‌آید.

همچنین در صف فروش اگر محدودیت دامنه نوسان وجود نداشته باشد، فروشندگان می‌توانند با پیشنهاد قیمت‌هایی کمتر از ۹۵ تومان، خریداران را راضی به انجام معامله کنند.

چرا صف خرید و صف فروش شکل می‌گیرد؟

مهم‌ترین دلیل به وجود آمدن صف‌های خرید و فروش همان وجود محدودیت دامنه نوسان است که به آن اشاره کردیم.

اما دلایل دیگری مانند اخبار، شایعات، هجوم نقدینگی و … به پیدایش این صف‌ها در بورس کمک می‌کنند.

برای مثال در یک روز معاملاتی خبری منتشر می‌شود مبنی بر اینکه شرکت خودروسازی سایپا از محصول جدیدش رونمایی کرده و قرار است به‌زودی به تولید انبوه برسد، با این کار سودآوری شرکت سایپا رشد چشمگیری خواهد داشت و آینده روشنی را برای شرکت پدید می‌آورد.

این خبر خوب باعث می‌شود عموم مردم برای خرید سهام شرکت سایپا هجوم بیاورند و حجم تقاضا به‌شدت افزایش پیدا کند، در طرف دیگر افرادی که این سهم را دارند به‌هیچ‌وجه حاضر به فروش سهامشان نیستند، در حقیقت عرضه‌ای برای سهام وجود ندارد؛ این اتفاق باعث به وجود آمدن صف خرید در نماد خساپا می‌شود.

یا به عنوان مثال، خبری از آتش‌سوزی در انبار شرکت نفت ایرانول منتشر می‌شود که قطعاً اتفاق ناخوشایندی برای شرکت و سهامداران آن است؛ با شنیدن این خبر همه سهامداران برای فروش سهامشان اقدام می‌کنند، اما هیچ‌کس حاضر به خرید سهام این شرکت نیست، این حادثه باعث به وجود آمدن صف فروش در نماد شرانل می‌شود.

چگونه متوجه صف خرید و صف فروش شویم؟

همان‌طور که در ابتدا گفتیم وقتی همه برای خرید اقدام کنند و فروشنده‌ای وجود نداشته باشد، صف خرید تشکیل می‌شود.

برای اطلاع از وضعیت سفارش‌های خرید و فروش باید به تابلوی سفارشات در سایت tsetmc.com یا به پنل معاملات آنلاین کارگزارتان مراجعه کنید.

در مثال زیر شاهد وجود صف خرید در بانک تجارت (وتجارت) هستیم.

همان‌گونه که ملاحظه می‌کنید (کادر قرمز) در سمت راست این تابلو سفارش‌های خرید زیادی وجود دارد و همه آن‌ها منتظر هستند تا فروشنده‌ای برای این نماد پیدا شود اما در سمت چپ تابلو (جایگاه فروشندگان) هیچ فروشنده‌ای وجود ندارد و خالی است. به این صورت متوجه می‌شویم که در تصویر برای نماد وتجارت صف خرید وجود داشته است.

برای تشخیص صف فروش سهام دقیقاً مانند قبل به تابلوی سفارشات مراجعه می‌کنیم؛ برای مثال در تابلوی سفارشات سهام شرکت رینگ سازی مشهد (خرینگ) می‌توانیم شاهد صف فروش باشیم.

همان‌طور که در تصویر مشخص است (کادر قرمز)، در سمت چپ این تابلو (جایگاه فروشندگان) سفارشات بسیار زیادی ارسال‌شده؛ اما در سمت راست (جایگاه خریداران) هیچ سفارشی وجود ندارد، به این صورت متوجه می‌شویم در نماد خرینگ، صف فروش به جود آمده است.

یکی دیگر از نشانه‌های صف خرید و صف فروش در بورس، توجه به درصد تغییرات قیمت‌ است.

زمانی که درصد تغییر قیمت ۵+ درصد باشد یعنی سهام صف خرید شده است چراکه به دلیل تقاضا بسیار زیاد و عرضه کم، به بیشترین قیمت مجاز در روز رسیده.

 و زمانی که درصد تغییر قیمت ۵- درصد باشد یعنی صف فروش است چراکه بیشترین حجم عرضه و کمترین مقدار تقاضا وجود دارد و قیمت به پایین‌ترین حد ممکن در روز رسیده است.

صف خرید و صف فروش نشانگر چیست؟

خیلی از فعالان بازارسرمایه؛ از صف خرید شدن سهامشان خوشحال می‌شوند و این را اتفاق بسیار خوشایند می‌دانند و زمانی که سهامشان صف فروش می‌شود بسیار ناراحت و عصبانی شده و این اتفاق را بسیار ناامیدکننده می‌دانند.

همان‌گونه که گفتیم در بسیاری از مواقع علت به وجود آمدن صف‌های خریدوفروش در بورس صرفاً هیجانات و شایعات مقطعی و کوتاه‌مدت است که ممکن است هیچ‌گونه دلیل و پشتوانه درستی نداشته باشد؛ به همین دلیل هر صف خریدی الزاماً خوب و جذاب نیست و نمی‌توان صرفاً به خاطر صف خرید شدن، هیجان‌زده شویم و به این صف ملحق شویم چون ممکن است این اتفاق صرفاً براثر هیجان لحظه‌ای در بازار رخ داده باشد و آینده روشنی در انتظار سهام نباشد.

با توجه به این موضوع، بهتر است در هنگام صف خرید و صف فروش احساسات خود را کنترل کنیم و دلایل محکم‌تر و واقعی‌تری برای بررسی و خرید سهام داشته باشیم؛ بررسی‌هایی مانند تحلیل تکنیکال نمودار سهام، اطلاع از وضعیت سودآوری شرکت و ارزندگی آن در تحلیل بنیادی و …

به همین ترتیب صف فروش نیز اتفاق خیلی بد و ناخوشایندی برای شرکت‌ها نیست، چون ممکن است این صف نیز بر اساس هیجانات و شایعاتی به وجود آمده باشد که اعتبار زیادی ندارند؛ لذا اگر سهامتان صف فروش شد قبل از اینکه نگران شوید و آن را بفروشید، بهتر است خونسردی خود را حفظ کنید و از وضعیت واقعی شرکت مطمئن شوید تا با تجزیه و تحلیل دقیق، بتوانید عاقلانه‌ترین تصمیم را برای دارایی‌تان بگیرید.

چگونه در صف خرید، خریداری کنیم؟

بعضی وقت‌ها مانند روزهای نخست عرضه اولیه سهام شرکت‌ها در بورس، افراد در صف خریدهای طولانی شرکت می‌کنند ولی به آن‌ها هیچ سهامی نمی‌رسد و در انتهای روز معاملاتی سفارش آن‌ها باطل می‌شود.

برای اینکه امکان خرید را در صف خرید افزایش دهید، باید به اولویت‌بندی سفارش‌ها توجه کنید طبق قوانین سازمان بورس؛ اولویت سفارش‌ها در مرحله اول بر اساس قیمت است؛ یعنی هرکس که قیمت بالاتری برای خرید پیشنهاد دهد در اولویت قرار می‌گیرد.

 در مرحله بعد اولویت بر اساس زمان ارسال سفارش است؛ وقتی که صف خرید شکل می‌گیرد و همه بالاترین قیمت مجاز را برای ارسال سفارش انتخاب می‌کنند؛ اولویت با سفارشی است که زودتر در سیستم معاملات ثبت شده است.

لذا برای اینکه احتمال انجام معامله را در صف خرید بالا ببرید، باید سفارش خود را در دقایق نخست گشایش بازار ثبت کنید.

در بورس اوراق بهادار تهران از ساعت 8:30 مجاز به ارسال سفارش در سامانه معاملات آنلاین هستید و از ساعت ۹ معاملات انجام می‌شود.

اگر این مقاله را خوب و کاربردی ارزیابی می‌کنید خوشحال می‌شویم آن را با دوستانتان به اشتراک بگذارید و نظرتان را برایمان بنویسید.

نویسنده: مهدی تقوی