هر معاملهگری، پس از مدت اندکی فعالیت در بازارهای مالی، با اصطلاح نقدشوندگی برخورد خواهد داشت. حتما شما هم با این عبارت مواجه شدهاید و برایتان سوال شده که نقدشوندگی چیست و چه اهمیتی در معاملات بازار بورس دارد.
نقدشوندگی یکی از مهمترین معیارهایی است که موقع سرمایهگذاری روی یک دارایی یا اوراق بهادار باید در نظر گرفته شود. با ارزیابی معیارهای مختلفی مثل نقدشوندگی، میتوانیم سهام مناسب را برای معامله پیدا کنیم و با سرمایهگذاری روی آنها، به بازدهی قابل ملاحظهای دست یابیم.
در این مطلب از آموزش بورس و سرمایه گذاری توضیح خواهیم داد که نقدشوندگی چیست، چگونه میتوان میزان نقدشوندگی سهام مختلف را با هم مقایسه کرد و چند مورد از نقدشوندهترین سهام بورسی را به شما معرفی خواهیم کرد.
نقدشوندگی چیست؟
به سادهترین بیان، به راحتی و سرعت در تبدیل یک دارایی به پول نقد، نقدشوندگی گفته میشود. بنابراین اگر یک دارایی نقدشوندهتر از دیگری باشد، به این معناست که سریعتر و آسانتر میتوان آن را به پول نقد تبدیل کرد.
نکته مهم این است که موقع نقد کردن یک دارایی، قیمت آن کاهش چندانی نیابد. اگر میزان معاملات یک دارایی به حدی کم باشد که نقد کردن آن باعث کاهش قیمت و ارزشش شود، آن دارایی نقدشوندگی پایینی دارد.
همچنین اگر نتوانیم یک دارایی را در قیمت فعلی بازاری آن نقد کنیم و مجبور باشیم صبر کنیم تا قیمت آن تا حدی کاهش یابد که کسی حاضر به خرید آن از ما شود، نشاندهنده نقدشوندگی پایین آن دارایی است.
انواع یا کلاسهای متفاوت دارایی، مانند ملک، خودرو، طلا، سهام و اوراق قرضه، نقدشوندگی متفاوتی دارند. همچنین در یک نوع خاص دارایی، باز هم بین موارد مختلف از نظر نقدشوندگی تفاوت وجود دارد. برای مثال، بعضی سهمها از بعضی دیگر نقدشوندهترند و سریعتر میتوان آنها را فروخته و به پول نقد تبدیل کرد.
اهمیت نقدشوندگی چیست؟
حال که با مفهوم نقدشوندگی آشنا شدیم، باید سراغ سوال دیگری برویم: نقدشوندگی چه اهمیتی دارد؟ البته پاسخ این سوال تا حدی مشخص است؛ تقریبا برای همه مشخص است که اگر یک دارایی را بتوان سریعتر به پول نقد تبدیل کرد، بهتر است.
با این حال، به بعضی جزئیات درباره اهمیت نقدشوندگی میپردازیم که نشان دهیم چرا باید به این معیار، توجه زیادی نشان داد.
اول از همه باید گفت، مسئله نقدشوندگی، بیشتر از همه برای معاملهگران کوتاهمدت اهمیت دارد. این افراد به طور مداوم به خرید و فروش سهام مختلف میپردازند و بنابراین سرمایه آنها گردش بالایی دارد. این افراد برای خرید هر سهم، به سرمایه احتیاج دارند و اگر نتوانند سهام خود را بهسرعت نقد کنند، فرصتهای معاملاتی را از دست میدهند یا حتی دچار زیان میشوند.
بنابراین معاملهگران کوتاهمدت باید بسیار مراقب باشند که سهام نقدشونده را برای معامله انتخاب کنند. در غیر این صورت ممکن است در فروش دارایی خود دچار مشکل شوند.
اما این فقط معاملهگران کوتاهمدت نیستند که باید به نقدشونده بودن داراییها توجه نشان دهند. هر فردی ممکن است در مقطع خاصی از زندگی خود، نیاز فوری به پول نقد پیدا کند تا بتواند کار مورد نظرش را انجام دهد یا مشکلی را حل کند. در این مواقع، اهمیت نقدشوندگی بهخوبی درک میشود.
جای دیگری که نقدشوندگی اهمیت خود را به بهترین شکل نشان میدهد، در وضعیت افت و ریزش بازارهاست. برای مثال فرض کنید در وضعیت بازار نزولی در بورس که قیمت سهام مختلف در حال افت است، تصمیم به فروش سهام خود میگیرید.
اگر سهام شما نقدشونده نباشد، ممکن است مدتی طولانی مجبور باشید در صف فروش باقی بمانید تا در نهایت بتوانید سهم خود را بفروشید. در این مدت، قیمت سهام شما تا حد قابل توجهی کاهش یافته است و زیان شما تشدید خواهد شد.
در مقابل، اگر سهام شما نقدشونده باشد، در مدت کمتری میتوانید آن را بفروشید و بنابراین کمتر ضرر خواهید کرد.
ریسک نقدشوندگی چیست؟
در بازارهای مالی، انواع مختلف و متفاوت ریسک وجود دارد که سرمایهگذاران و شرکتهای فعال در این حوزه به آنها توجه زیادی دارند. درجه اهمیت این ریسکها با هم متفاوت است اما در مجموع، یک سرمایهگذار موفق باید بتواند ریسکهای مختلف مالی را شناسایی کند و آنها را بهخوبی مدیریت کند.
دقت کنید که نمیتوان ریسک را بدون فدا کردن بازده حذف کرد. بنابراین هدف افراد حذف ریسک نیست؛ سرمایهگذاران باید بتوانند ریسکها را بهدرستی بشناسند و آنها را مدیریت نمایند.
ریسک نقدشوندگی یکی از این انواع ریسک بسیار مهم در دنیای مالی و سرمایهگذاری است. منظور از ریسک نقدشوندگی (Liquidity Risk)، این است که برای دوره زمانی خاصی، نتوان یک دارایی مالی مشخص را بدون تاثیر بر قیمت، سریعا در بازار معامله کرد. این مشکل زمانی پدیدار میشود که افراد دیگری در بازار حاضر نباشند که در سمت مقابل معامله مورد نظر قرار بگیرند.
معمولا چنین مشکلی، در بازارهایی که حجم معاملات چندانی ندارند، رخ میدهد و معاملهگران را با مشکل مواجه میکند.
ریسک نقدشوندگی به عدم توانایی نقد کردن یک دارایی در یک دوره معین بدون تاثیرگذاری روی قیمت اشاره دارد.
انواع نقدشوندگی :
در ادامه، دو نوع اصلی و مهم نقدشوندگی را به شما توضیح میدهیم تا انواع آن را بهتر بشناسید و درک کنید.
این دو نوع اصلی، نقدشوندگی بازار و نقدشوندگی حسابداری هستند.
نقدشوندگی بازار چیست؟
معمولا وقتی از نقدشوندگی صحبت میشود، منظور همین نقدشوندگی بازار است. نقدشوندگی بازار همان حالتی است که بتوانید دارایی خود را بهسرعت به وجه نقد تبدیل کنید. وقتی سهامی از حجم معاملات بالایی برخوردار باشد و صف فروش نداشته باشد، بهراحتی میتوان آن را فروخت و به پول نقد تبدیل کرد.
معمولا نقدشوندگی بازاری مانند سهام، بسیار بیشتر از بازاری مانند املاک و مستغلات است.
نقدشوندگی حسابداری چیست؟
منظور از نقدشوندگی حسابداری، توانایی شرکت در پرداخت بدهیهای جاری با داراییهای خود در طول یک سال جاری است. منظور از این تعریف این است که یک شرکت، باید بتواند در زمان مورد نظر، داراییهای جاری خود را به پول نقد تبدیل کند تا امکان ایفای تعهدات و بدهیهای جاری خود را داشته باشد.
اگر شرکت نتواند داراییهای خود را بهموقع به پول نقد تبدیل کند و تعهدات خود را به وسیله آنها ایفا کند، با ریسک نقدشوندگی مواجه است.
بنابراین همانطور که احتمالا تا اینجا متوجه شدید، نوعی از نقدشوندگی به وضعیت سلامت مالی داخلی شرکت مربوط است که البته در تحلیل وضعیت بنیادی یک سهم مورد توجه قرار میگیرد. اما نقدشوندگی بازار، صرفا به نقدشوندگی سهام آن شرکت در بازار ثانویه و بین معاملهگران مختلف گفته میشود.
البته نقدشوندگی داراییهای شرکت، خود عاملی است که سهام یک شرکت را ارزندهتر میکند و میتواند حتی باعث بهبود نقدشوندگی سهام آن شرکت در بازار شود. اما به طور کلی این دو مفهوم با هم تفاوت دارند.
چه عواملی بر نقد شوندگی سهام تاثیر میگذارند؟
حال وقت این است که ببینیم عوامل موثر بر نقدشوندگی چیست و موقع انتخاب سهام برای معامله، چگونه میتوانیم وضعیت نقدشوندگی آن را بررسی کنیم.
برای بررسی میزان نقدشوندگی سهام یک شرکت، از معیارهای مختلفی میتوانیم استفاده کنیم. در ادامه هر یک از این معیارها را به صورت جداگانه معرفی کرده و توضیح میدهیم.
تمامی این معیارها در سایتهای تحلیلی بورسی، از جمله سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی tsetmc.com، برای سهام مختلف قابل دسترسی و مشاهده هستند.
حجم معاملات
همانطور که احتمالا از تعریف مفهوم نقدشوندگی متوجه شدید، یک سهم نقدشونده باید از حجم معاملات بالایی برخوردار باشد. وقتی حجم معاملات یک سهم بالا باشد، کارایی آن افزایش مییابد، اختلاف بین قیمت خرید و فروش کم میشود و در هر قیمت بازار، بهسرعت و بهآسانی میتوانید آن را بفروشید و به پول نقد تبدیل کنید.
ارزش معاملات
ارزش معاملات، در کنار حجم معاملات، عامل دیگری است که میزان نقدشوندگی یک دارایی را تعیین میکند. وقتی ارزش معاملات یک سهم بالاتر باشد، به این معناست که پول بیشتری در معاملات آن سهم جریان دارد و بنابراین، راحتتر میتوان آن سهم را در بازار معامله کرد. بنابراین به حجم و ارزش معاملات هر سهم توجه زیادی داشته باشید.
میزان سهام شناور
وقتی درصد سهام شناور یک شرکت بالاتر باشد، تعداد سهم بیشتری در بازار آماده معامله است. با بالاتر بودن درصد سهام شناور یک شرکت، شانس بیشتری برای پیدا کردن فردی خواهید داشت که بتوانید با او وارد معامله شوید.
حجم مبنا
در بورس ایران مفهومی به نام حجم مبنا ایجاد شده است که به همراه دامنه نوسان، از مهمترین عواملی هستند که باعث ایجاد اختلال در نظم طبیعی قیمتها در سیستم بازار میشوند. طبق قانون حجم مبنا، میزان تغییرات قیمت یک سهم در دامنه نوسان مشخصشده برای آن روز، در صورتی روی قیمت روز معاملاتی بعدی تاثیر میگذارد که میزان معاملات آن روز، حداقل به اندازه حجم مبنای تعیینشده باشد.
اما اثر حجم مبنا بر نقدشوندگی چیست؟ طبق این قانون، مشخص است که در مواردی اجازه حرکت آزادانه قیمت گرفته خواهد شد و این مسئله روی نقدشوندگی و کارایی اثر منفی میگذارد.
عملکرد خود شرکت
عوامل داخلی شرکت که در نهایت خود را در گزارشهای مالی نشان میدهد، میتواند روی نقدشوندگی سهام آن شرکت اثر بگذارد. شرکتی که از نظم و سلامت مالی برخوردار است و سودآوری مناسبی دارد، برای سرمایهگذاران و معاملهگران جذابتر است و طبیعتا حجم و ارزش معاملات آن افزایش مییابد. در نتیجه، نقدشوندگی چنین سهمی هم بالاتر خواهد بود.
قبل از معامله یک سهم به چه اطلاعاتی توجه کنیم؟
طبق توضیحاتی که در قسمت قبل داده شد، پیش از معامله هر سهمی، برای تشخیص میزان نقدشوندگی آن، به اطلاعاتی مانند حجم معاملات، ارزش معاملات، حجم مبنا، سهام شناور و میانگین حجم ماه که همگی در صفحه هر سهم در سایت tsetmc قابل مشاهده هستند، توجه کنید.
با مراجعه به این اطلاعات و مقایسه این معیارها بین سهام مختلف، میتوانید نقدشوندهترین سهام بازار را شناسایی کنید. ممکن است گاهی فرصتهای بسیار خوب معاملاتی را در معاملات سهامی ببینید که جزو نقدشوندهترینها نیستند. اشکالی ندارد که حدی از کمتر بودن نقدشوندگی را به بهای بهبود بعضی معیارهای دیگر تحمل کنید، اما لازم است که دستکم مراقب باشید در دام سهمهایی گرفتار نشوید که نقدشوندگی بسیار پایینی دارند.
اگر از خرید سهمی به سود زیادی دست یابید اما اصلا نتوانید آن را نقد کنید و قسمت زیادی از سودتان از بین برود، چه فایدهای برایتان خواهد داشت؟
ضمانت نقدشوندگی چیست؟
اگر تجربه خرید و فروش واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری را داشته باشید، ممکن است به عبارت ضامن نقدشوندگی در این صندوقها برخورده باشید. البته همه صندوقها از ضامن نقدشوندگی برخوردار نیستند اما بعضی از آنها چنین مزیتی را به مشتریان خود ارائه میدهند.
حال ببینیم منظور از ضامن نقدشوندگی چیست. صندوقهای مختلف، داراییهای تحت اختیار خود را صرف خرید داراییهای مختلفی میکنند که همه سرمایهگذاران، به نسبت سهم خود از واحدهای صندوق، از سود این سرمایهگذاریها بهرهمند میشوند.
اگر یک سرمایهگذار بخواهد واحدهای تحت مالکیتش در یک صندوق را ابطال کند و پول خود را از صندوق پس بگیرد، صندوق باید وجه نقد کافی برای پاسخگویی به درخواست مشتری خود در اختیار داشته باشد. گاهی ممکن است این میزان وجه نقد در اختیار نباشد و صندوق نتواند در زمان درخواست مشتری، به درخواست او پاسخ دهد.
ضامن نقدشوندگی تضمین میکند که در چنین شرایطی، وجه نقد مورد نیاز را تامین کند و واحدهای سرمایهگذار در صندوق را به پول نقد تبدیل نماید.
البته وجود ضامن نقدشوندگی برای صندوقها الزامی نیست. همچنین، اگر صندوقی این رکن را داشته باشد، هزینههایش افزایش خواهد یافت. بنابراین، بعضی از صندوقها ترجیح میدهند که ضامن نقدشوندگی نداشته باشند. نداشتن ضامن نقدشوندگی لزوما به معنای نقدشونده نبودن نیست و بسیاری از صندوقها، بدون برخورداری از رکن ضامن نقدشوندگی، بدون مشکل به فعالیت خود ادامه میدهند.
سهام نقدشونده در بورس چه سهامی است؟
توجه داشته باشید که صرفا به دلیل نقدشوندگی سهمی را نخرید. درست است که سهام نقدشونده معمولا جزو بهترین سهام فعال در بازار بورس محسوب میشوند، اما این به این معنا نیست که لزوما در همه مواقع خرید آنها انتخاب خوبی است یا سود مناسبی نصیب شما میکند.
نقدشوندگی با وجود همه اهمیت آن، تنها یکی از معیارهایی است که باید موقع خرید یک سهم مورد توجه قرار گیرد.
نکته دوم این است که همانطور که گفته شد، حجم و ارزش بازار از مهمترین عوامل برای تشخیص میزان نقدشوندگی است. بنابراین، معمولا بزرگترین شرکتهای بورسی، جزو نقدشوندهترین سهمها هم هستند.
در ادامه، فهرستی از ده سهم نقدشونده در اختیار شما قرار میگیرد. توجه کنید که نقدشوندگی سهام ثابت نمیماند و در دورههای مختلف تغییر میکند. اما به طور کلی، اینها از بزرگترین، مهمترین و در نتیجه، نقدشوندهترین نمادهای فعال در بورس هستند.
- خودرو
- خساپا
- شستا
- فملی
- فولاد
- شپنا
- وبصادر
- وبملت
- وتجارت
- ذوب
جمعبندی:
نقدشوندگی از معیارهای مهم انتخاب دارایی برای خرید و سرمایهگذاری است که اگر به آن توجه نشود، میتواند ریسک و زیانهای قابل توجهی را به افراد تحمیل کند. با این حال، نقدشوندگی را در کنار بقیه عوامل مهم در سرمایهگذاری در نظر بگیرید و تنها بر اساس نقدشوندگی تصمیم به خرید سهام خاصی نگیرید.
در این مطلب، بررسی کردیم که نقدشوندگی چیست، چه اهمیتی در سرمایه گذاری دارد و چگونه میتوان میزان نقدشوندگی سهام مختلف را تشخیص داد.