بازارهای بورس و فرابورس، دو رکن اصلی بازار سرمایه ایران، بستر مناسبی برای سرمایهگذاری و مشارکت در سودآوری شرکتهای مختلف را فراهم میکنند.
با وجود شباهتهایی که در ماهیت و کارکرد این دو بازار وجود دارد، تفاوتهای قابلتوجهی نیز در قوانین، ساختار و پذیرش شرکتها در آنها دیده میشود. در این مقاله، به بررسی دقیق تفاوتهای بازار بورس و فرابورس میپردازیم تا راهنمای کاملی برای سرمایهگذاران در انتخاب بازار مناسب برای سرمایهگذاری خود ارائه دهیم.
بازار بورس
بازار بورس، بازاری متشکل از خریداران و فروشندگان اوراق بهادار است که در آن، سهام شرکتهای مختلف با قیمتی مشخص معامله میشود.
هر سهم، نشاندهنده مالکیت بخشی از یک شرکت و به مثابه بلیط ورود به سود و زیان آن شرکت است. سرمایهگذاران با خرید سهام شرکتها، در واقع در سودآوری آنها سهیم شده و از منافع آتی آن شرکت منتفع میشوند.
مزایای سرمایه گذاری در بورس:
1-سودآوری:
سرمایهگذاری در سهام شرکتهای سودآور، در بلندمدت میتواند بازدهی قابلتوجهی به همراه داشته باشد.
2-تنوعبخشی به سبد سرمایهگذاری
بورس طیف وسیعی از اوراق بهادار را ارائه میدهد که امکان تنوعبخشی به سبد سرمایهگذاری و کاهش ریسک را فراهم میکند.
سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس از قابلیت نقدشوندگی بالایی برخوردار بوده و به راحتی قابل خرید و فروش هستند.
4-مشارکت در توسعه اقتصادی کشور:
با سرمایهگذاری در بورس، به تامین مالی شرکتها و رونق تولید در کشور کمک میکنید.
مراحل سرمایهگذاری در بورس:
برای ورود به بازار بورس، ابتدا باید در یکی از کارگزاریهای مجاز ثبتنام و اقدام به افتتاح حساب کارگزاری نمایید.
2-دریافت کد بورسی:
پس از تکمیل مراحل ثبتنام در کارگزاری، کد بورسی به شما اختصاص مییابد که این کد، مجوز ورود شما به سامانه معاملات آنلاین بورس خواهد بود.
3-آموزش و کسب دانش:
قبل از سرمایهگذاری، آموزشهای لازم را در خصوص مفاهیم و اصطلاحات بورسی، تحلیل بنیادی و تکنیکی و همچنین بررسی شرکتهای مختلف ببینید.
4-تحقیق و انتخاب سهم:
با استفاده از دانش و اطلاعات خود، شرکتهای مورد نظر برای سرمایهگذاری را به دقت بررسی و تحلیل نمایید.
5-خرید و فروش سهم:
پس از انتخاب سهم مناسب، میتوانید از طریق سامانه معاملات آنلاین کارگزاری اقدام به خرید و فروش سهم مورد نظر نمایید.
بازار فرابورس
بازار فرابورس ایران، بازاری سازمانیافته برای دادوستد اوراق بهادار، به ویژه سهام شرکتهای پذیرفته شده در این بازار، است. این بازار که با نام OTC (بازار خارج از بورس) نیز شناخته میشود، از سال 1387 زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت خود را آغاز کرده و به بستری مناسب برای تامین مالی شرکتهای کوچک و متوسط و همچنین افزایش نقدشوندگی سهام آنها تبدیل شده است.
مزایای سرمایه گذاری در فرابورس:
1-دسترسی به طیف وسیعتری از شرکتها:
فرابورس با پذیرش شرکتهای کوچک و متوسط، فرصتی را برای سرمایهگذاری در اینگونه شرکتها فراهم میکند که در بورس حضور ندارند.
2-پتانسیل رشد بالا:
شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس، به دلیل ماهیت رشدی خود، پتانسیل رشد بالایی در بلندمدت دارند.
اوراق بهادار معامله شده در فرابورس از نقدشوندگی قابل قبولی برخوردار هستند.
سرمایهگذاری در فرابورس میتواند به تنوعبخشی به سبد سرمایهگذاری و کاهش ریسک کلی آن کمک کند.
تفاوت های کلیدی بازار بورس و فرابورس:
بازار بورس و فرابورس در ایران دو بازار مالی هستند که برای معامله انواع اوراق بهادار، از جمله سهام شرکتها، اوراق قرضه، و حقوق عرضه مورد استفاده قرار میگیرند. این دو بازار تفاوتهای مهمی در شرایط و فرآیند پذیرش شرکتها و تقسیم بندی بازار دارند.
1-شرایط و فرآیند پذیرش:
تفاوت اصلی میان بازار بورس و فرابورس در روند پذیرش شرکتها وجود دارد. بازار بورس شرایط پذیرش دشوارتری نسبت به فرابورس دارد. به عبارت دیگر، شرکتهای کوچکتری که شرایط پذیرش در بازار بورس را ندارند، میتوانند با عرضه سهام خود در بازار فرابورس از مزایای شرکت در بازار سرمایه استفاده کنند.
2-تقسیم بندی بازار:
بازار بورس از دو بازار اول و دوم تشکیل شده است. عملکرد هر دو بازار تحت تأثیر یکدیگر قرار دارد، به این معنی که اگر یک شرکت در بازار اول عملکرد قابل قبولی نداشته باشد، به بازار دوم منتقل میشود و در صورتی که در بازار دوم هم عملکرد رضایتبخشی نداشته باشد، از بازار بورس حذف میشود. از سوی دیگر، بازار فرابورس از ۵ بازار اول، دوم، سوم، ابزارهای نوین مالی و پایه تشکیل شده است. شرکتهای سهامی عام در بازار اول و دوم فرابورس پذیرفته میشوند، در حالی که سایر اوراق بهادار در بازار ابزارهای نوین مالی پذیرفته میشوند. شرایط پذیرش در بازار اول فرابورس سختگیرانهتر از بازار دوم است.
3-شروط لازم برای پذیرش:
برای پذیرش در بازار اول و دوم فرابورس، شرکتها باید شروطی را که شامل عدم وجود زیان انباشته، داشتن چشمانداز روشن از آینده شرکت و گذشت حداقل ۲ سال از آغاز فعالیت شرکت است، رعایت کنند. همچنین، شرکتها برای ورود به بازار دوم فرابورس باید حداقل یک سال از آغاز فعالیت آنها گذشته باشد.
4-اندازه و سودآوری شرکتها:
شرکتهای فعال در بازار بورس معمولاً از نظر اندازه و سودآوری بزرگتر و قویترند. این شرکتها عموماً شرکتهای بزرگ و معروفی هستند که در صنایع مختلف فعالیت میکنند و سهام آنها در بازار پذیرفته شده است. در مقابل، شرکتهای فعال در فرابورس معمولاً از اندازه و سودآوری کوچکتری برخوردارند و ممکن است در صنایع کوچکتر یا نوپا فعالیت کنند.
5-تسهیلات و معافیت مالیاتی:
شرکتهای فعال در فرابورس معمولاً به راحتی میتوانند تسهیلات بانکی دریافت کنند و از مزایای معافیت مالیاتی بهرهمند شوند. این امر به آنها امکان میدهد تا به منابع مالی بیشتری دسترسی پیدا کنند و رشد و گسترش شرکت را تسریع کنند. همچنین، شرکتهای پذیرفته شده در بازار بورس و فرابورس در مقایسه با سایر شرکتها، درصد کمتری از درآمد خود را به عنوان مالیات پرداخت میکنند.
در نهایت، بازار سرمایه در ایران شامل بازار بورس و فرابورس است که شرکتها میتوانند در آنها اوراق بهادار خود را عرضه کنند. بازار بورس شرایط پذیرش سختگیرانهتری نسبت به فرابورس دارد و شرکتهای کوچکتر میتوانند در فرابورس عرضه سهام خود را انجام دهند. بازار بورس از دو بازار اول و دوم تشکیل شده است و عملکرد هر دو بازار تحت تأثیر یکدیگر قرار دارد. در صورتی که یک شرکت در بازار اول عملکرد قابل قبولی نداشته باشد، به بازار دوم منتقل میشود و در صورت عدم موفقیت در بازار دوم نیز از بازار بورس حذف میشود. به علاوه، بازار فرابورس از ۵ بازار اول، دوم، سوم، ابزارهای نوین مالی و پایه تشکیل شده است و شرکتهای سهامی عام در بازار اول و دوم فرابورس پذیرفته میشوند.
بازار بورس و فرابورس در ایران نقش مهمی در توسعه اقتصاد و سرمایهگذاری دارند. این بازارها به شرکتها امکان میدهند از اعتبار عمومی جمعی استفاده کنند و سرمایهگذاران نیز میتوانند در اوراق بهادار سرمایهگذاری کنند و درآمدزایی کنند. همچنین، بازار بورس و فرابورس مکانی برای تبادل اوراق بهادار میان شرکتها و سرمایهگذاران فراهم میکنند و از لحاظ اقتصادی به عملکرد شرکتها و بازده سرمایهگذاریها تأثیر میگذارند.
لازم به ذکر است که اطلاعات و قوانین مربوط به بازار بورس و فرابورس ممکن است با گذر زمان تغییر کنند. بنابراین، برای کسب اطلاعات دقیق و بهروز در مورد این بازارها، منابع رسمی مربوطه و مراجعه به نهادهای ذیربط توصیه میشود.
نکات مهم قبل از سرمایهگذاری در بورس:
- قبل از ورود به بازار بورس و فرابورس، آموزشهای لازم را ببینید و از دانش و تجربه افراد متخصص استفاده کنید.
- به طور کامل در مورد شرکتهایی که قصد سرمایهگذاری در آنها را دارید، تحقیق و بررسی کنید.
- سبد سرمایهگذاری خود را به درستی متنوع کنید تا ریسک سرمایهگذاری را کاهش دهید.
- در هیچ بازاری با تمام سرمایه خود سرمایهگذاری نکنید و همیشه بخشی از نقدینگی خود را برای شرایط اضطراری در نظر بگیرید.
نتیجه گیری:
انتخاب بین سرمایهگذاری در بورس یا فرابورس به عوامل مختلفی از جمله میزان ریسکپذیری، افق سرمایهگذاری و دانش و تجربه شما بستگی دارد. در نهایت، قبل از هرگونه سرمایهگذاری، ضروری است که تحقیق و بررسی کاملی در مورد بازار و شرکتهای مورد نظر انجام دهید.